15.Aga Khan Mimarlık Ödülleri

Müslüman nüfusun yoğun olduğu coğrafyalarda yaşayan tüm toplulukların ihtiyaçlarını ve isteklerini başarıyla karşılayan mimari projeleri teşvik etmek için 1977 yılından bu yana üç yıllık döngülerde verilen Aga Khan Mimarlık Ödülleri (AKAA)’nin 15. döngüsünü kazanan projeler açıklandı. Ödül programını kazanan projeler, Aga Khan başkanlığında Nada Al Hassan, Amale Andraos, Kader Attia, Kazi Khaleed Ashraf, Sibel Bozdoğan, Lina Ghotmeh, Francis Kéré, Anne Lacaton ve Nader Tehrani’den oluşan büyük jürinin yer aldığı seçici kurul tarafından belirlendi. Aga Khan Mimarlık Ödülleri seçim süreci, yalnızca insanların fiziksel, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamayan, aynı zamanda kültürel özlemlerini teşvik eden ve bunlara yanıt veren mimariye vurgu yapan bir anlayışla ele alınıyor. Aga Khan Mimarlık Ödülleri’nin 45. yıldönümünün kutlandığı bu yıl bağımsız bir jüri heyeti, 15. ödül döngüsüne (2020-2022) aday gösterilen 463 projelik bir havuzdan 20 projeyi kısa listeye aldı. Kısa listeye seçilen 20 proje arasında proje ve uygulama çalışmaları Yüksek Mimar Restorasyon Uzmanı Saadet Sayın tarafından gerçekleştirilen Boğaziçi Üniversitesi Tarsus-Gözlükule Kazıları Araştırma Merkezi de bulunuyordu. Kısa listenin uzman bir ekip tarafından yerinde incelenmesinin ardından jürinin ödüllendirdiği, , Bangladeş, Endonezya, İran, Lübnan ve Senegal’de yer alan altı projeyi incelemeye aldık.

Urban River Spaces Jhenaidah, Bangladeş

Aga Khan Mimarlık Ödülü alan projelerden Jhenaidah, Bangladesh’te yer alan Urban River Spaces, Co.Creation.Architects ve Khondaker Hasibul Kabir tarafından tasarlanmış. Topluluk odaklı proje, 250.000 kişinin yaşadığı bir şehirde, erişim ve kullanımı engellenmiş nehir ve kıyı alanlarının kamuya kazandırılmasına odaklanıyor. Kadın topluluklarının ve marjinal grupların kapsamlı katılımı ve yerel yönetimin desteği ile gerçekleştirilen proje, Jhenaidah'daki Nabaganga nehrine erişimin temizlenmesi gibi görünen basit bir girişimi, yerel malzemeler ve inşaat teknikleri ile düşünceli ve minimal bir çevre düzenleme projesine dönüştürmüş. Böylece, terk edilmiş bir çöplük alanı çok işlevli bir alana dönüştürülmüş.

Rohingya Mülteci Kampı Bangladeş

Myanmar'ın soykırım şiddetinden kaçan Rohingyaları barındıran, sürdürülebilir bir şekilde inşa edilmiş mülteci kampının altı geçici topluluk alanı, Rohingya mültecilerinin bölgeye büyük akını ile ilgili acil ihtiyaçlara, özellikle kadınların ve kızların güvenliğine dikkat ederek, onurlu, hassas ve ustaca bir yanıt sağlıyor. Altı mekanın konsepti ve tasarımı, uygun planlamanın, sağlam ortaklıkların, çeşitli mülteci ve ev sahibi toplulukları içeren, örneğin mekansal ve işlevsel ihtiyaçların tanımlanması gibi kapsayıcı süreçlerin sonucu. Bir topluluk destek merkezi, çatı yalıtımı olarak renkli şilteler kullanırken diğeri doğal malzemeleri endüstriyel malzemelerle karıştırmış; bir diğeri ise mevcut fındık ağaçlarının etrafına inşa edilmiş.

Banyuwangi Havalimanı Blimbingsari, Endonezya

Mimar Andra Matin tarafından kurumsal bir sosyal sorumluluk projesi olarak tasarlanan Banyuwangi Uluslararası Havalimanı, yerel Osing kabilesinin konut dokusundan ilham alınarak tasarlanmış. Gelen ve giden yolcu binalarının eğimli çatılarında yerel konutlara öykünen tasarımcı, farklı olarak saçaklarda kiremit yerine çimenlere yer vermiş. Böylece hem yalıtım işlevi görülürken hem de binanın bulunduğu doğal çevre ile uyumu sağlanmış. Çeltik tarlası denizinden yükselen bina, peyzajın dilini, mimariyi, işlevselliği ve bağlamı kusursuz bir düzende birleştiriyor. Her yönüyle modern bir dille ve enerji verimli bir şekilde ele alınan yapı havaalanı mimarisi ile ilgili ezber bozan bir duruş sergiliyor.

Argo Çağdaş Sanat Müzesi Tahran, İran

Ahmedreza Schricker Architecture North (ASA North)’un tasarladığı Argo Fabrikası Çağdaş Sanat Müzesi ve Kültür Merkezi, Tahran’da yıllar sonra yeni yapılan ilk sanat merkezi olarak özel bir önem taşıyor. Bu tipik olmayan yeniden kullanım ve koruma projesi, Tahran'ın tarihi merkezi olan kentsel anlamda yoğun bir mahallede bulunuyor. Çağdaş sanat merkezi, faaliyetleri İran Devrimi'nden 10 yıl önce kirlilik nedeniyle şehir dışına taşınan eski bir bira fabrikasının dönüştürülmesiyle elde edilmiş. Fabrika yapısı yenilenirken orijinal binanın kalıntıları üzerine ince bir yaklaşım ve tasarımla yeni yüzeyler inşa edilmiş. Dört katlı yapıda çeşitli sergiler, söyleşiler ve filmler için alanlar geliştirilirken müzenin bitişiğine de yeni bir sanatçı konutu inşa edilmiş.

Niemeyer Konuk Evi Renovasyonu Tripoli, Lübnan

Niemeyer Konuk Evi'nin East Architecture Studio tarafından tasarlanan renovasyonu, Lübnan'da daha önce benzeri görülmemiş bir siyasi, sosyoekonomik ve çevresel çöküş süregiderken hayata geçirilen, baş döndürücü ve karışık bir kriz döneminde bile mimarlığın iyileştirme gücünün etkisini hissettirebilen, ilham verici nitelikte bir yenileme hikayesi. Trablus'un eteklerinde yer alan, bir zamanlar zanaatıyla tanınan, ancak bugün aşırı yoksulluk, göç ve kamusal alan eksikliği nedeniyle harap olan en eski ve en güzel liman şehirlerinden biri olan Tripoli’de yer alan Niemeyer Konuk Evi, Rachid Karami Uluslararası Fuarı'nın bir parçası olarak dünyaca ünlü mimar Oscar Niemeyer tarafından tasarlanmış, ancak inşaatı yarım kaldığı için bitmemiş bir şaheser olarak uzun süre atıl durumda kalmış.

Kamanar Ortaokulu Thionck Essyl, Senega

Dawoffice tarafından tasarlanan Senegal’in Thionck Essyl kasabasındaki Kamanar Ortaokulu, altyapı, binalar, peyzaj ve mobilyalarla dolu bir kampüs olarak şehircilik, peyzaj, mimari ve yapı teknolojilerinin çeşitli ölçeklerde ustalıkla ele alınması bakımından benzersiz nitelikler taşıyor. Alanın topografyası ve bitki örtüsü, bu projenin temel girdileri olarak ele alınmış ve sınıflar arazide önceden beri var olan ağaç gölgeliklerinin etrafında düzenlenmiş. Dersliklerin, idari bloğun, tuvaletlerin, el sanatları ve performans alanlarının esnek bir ızgara plan sisteminde düzenlenmiş olması okulun gelecekte genişleyebilmesine olanak tanıyor. Pasif iklimsel konfor elde etmek ve çevredeki kırsal mimariyi yansıtmak için yapılarda ana malzeme olarak çamur kullanılmış.