Mısır’ın golf sopalı planı
Mısır, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Gazze’yi Filistinsizleştirerek Riviera yapma” planına karşılık, 91 sayfalık “Gazze’nin iyileşmesi, yeniden inşası ve kalkınması” başlıklı çalışmasını tamamladı. Kahire, hafta içi yapılan iki toplantıyla Arap ve İslam ülkelerinin desteğini de arkasına aldı.
Elbette Arap ülkelerinin bu plana dair farklı görüşleri olabilir ama kimsenin de buna aykırı bir ses çıkarmaması önemliydi. Lakin hem ABD hem İsrail jet hızıyla Mısır’ın planını reddettiklerini duyurdu. Tepki böyle olunca “plan ölü doğdu” yorumları yapılması normal; ancak meseleye şöyle de bakılabilir:
Taraflar kartlarını açtı, müzakeredeki ilk pozisyonlarını ortaya koydu. Şimdi herkes belirli ölçüde tavizler verecek. Çünkü ne Trump bütün bölgeye rağmen istediğini yapabilir ne de bölge ülkeleri Trump’a rağmen adım atabilir!
Plan’ın ayrıntıları
91 sayfalık dosyada, Gazze Şeridi’nin siyasi ve güvenlik durumu, ekonomik tablosu, planın kapsam ve hedefleri, hasar tespitleri, uygulama aşamaları, geçici konaklamanın detayları, takvim ve finansmanın ayrıntıları yer alıyor.
Yapılacak bütün plan ve projeler için Gazze Şeridi, “Kuzey Gazze”, “Gazze”, “Deyr El-Balah”, “Han Yunus” ve “Refah” olmak üzere 5 bölgeye ayrılıyor. Planda bu 5 alana yayılmış, 1,5 milyon kişi için düşünülmüş 7 ayrı geçici barınma merkezi var. 6 ay sürecek ilk aşamada, 50 milyon ton olduğu düşünülen enkazın kaldırılması, enkaz altında kalan ve sayılarının 32 ila 40 bin olduğu tahmin edilen patlayıcıların imhası ve geçici konutların inşasının hazırlığı var. Yeniden inşa için hedeflenen süreyse iki yıl. Kamu binalarının inşasından, havalimanına, yeşil alanlardan, kongre merkezlerine kadar projeler çizilmiş ve plana eklenmiş. Spor alanlarının sembollerinin golf oynayan adam grafiği ile belirtilmiş olması ise ABD Başkanı’na gönderilmiş bir mesaj gibi görülebilir. Yeni binaların kentsel kimliği de çizimlerle resmedilerek rapora eklenmiş.
Gazze’yi kim yönetecek?
Fakat tabii asıl kritik olan, planın Gazze’yi kimin yöneteceğine dair ne söylediği. Başlık “Filistin hükümetinin merkezileştirilmesi” olarak konulmuş.
Etkin, istikrarlı, sürdürülebilir bir kalkınma için koordinasyonun önemine vurgu yapılıyor, “birleşik yönetim” güvenlik, barış ve refahın temeli olarak tanımlanıyor. Bunun için öncelikle Filistin hükümeti şemsiyesi altında, parti bağı olmayan, teknokratlardan ve yöneticilerden kurulacak bağımsız bir komiteye atıf var. BM kararlarıyla uluslararası Barış Koruma Gücü’nün bölgeye konuşlandırılmasının da tartışılması isteniyor. Güvenlik güçlerinin eğitilmesini de Mısır ve Ürdün birlikte üstlenmeye hazır.
Peki Hamas Gazze’den çekilmeye hazır mı? Dahası ABD Başkanı Donald Trump ‘Bu size son uyarı, hala şansınız varken Gazze’yi terk edin. Rehineleri hemen bırakın’ dedikten sonra bunu yapar mı?
Hamas’a baskı artabilir
Hamas sözcüleri, bu açıklamalara “ateşkes anlaşmasını daha karmaşık hale getiriyor” karşılığını verseler de, Filistin’de teknokratlardan oluşan bir geçiş komitesinin oluşmasına onay veriyorlar. Hatta ‘‘Gazze’de yeniden yapılanmayı sağlayacak herhangi bir düzenlemeye engel olmayacaklarını, idari yapılanmada bulunmayabileceklerini’’ bile söylediler.
Bu kararın arkasında hiç kuşku yok ki halkın savaştan yorgun olması, Gazze’nin yeniden inşasına ihtiyaç olduğu gerçeğinin kabullenilmesi var. Arap ve İslam ülkeleri Trump’ın planının hayata geçmemesi, kendi planları kabul edilmese de bir şekilde ortak noktada buluşmak için müzakerelerini sürdürecek. Hamas zaten yönetimden çekilmeyi kabul etmiş durumda ama asıl mesele örgütün silahsızlanması için baskının artıp artmayacağı. ABD ve İsrail bunda ısrar eder ve geleceğe dair garantiler isterse yeni bir müzakere sürecinin içine girilebilir.
