Hollanda'da 'kölecilik geçmişi özrü' tartışması: Hükümet neden eleştiriliyor?

Hollanda Başbakanı Mark Rutte’nin bugün öğleden sonra Lahey’de yapacağı konuşmada, ülkesinin "kölecilik geçmişi" nedeniyle özür dilemesi bekleniyor. Ancak bu karara hem Hollanda’dan hem de Karayiplerdeki eski sömürgelerden tepki var.

'Yerli Hollandalıların' önemli bir kısmı kölecilik geçmişi için özür dilenmesine karşı.

Eski sömürgeler Sint Maarten ve Surinam ise özür dileme yöntemini eleştiriyor. Sint Maarten Başbakanı Silveira Jacobs, Hollanda’nın özrünü kabul etmeyeceklerini açıkladı.

Başbakan Rutte’nin öğleden sonra Lahey’deki Ulusal Arşiv binasında açıklama yaptığı saatlerde, Hollanda hükümetinin 7 bakanı da, eski sömürgeler Surinam ile Karayipler’deki Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Eustatius, Saba ve Sint Maarten adalarında, devlet adına resmen özür dileyecek.

Ancak Surinamlı 6 kuruluş, özür kararının “tepeden inme” alındığı ve hâlâ “sömürge havası” çağrıştırdığı gerekçesiyle mahkemeye başvurdu.

Bu kuruluşlar, resmi özrün Hollanda sömürgelerinde köleciliğin sona etmesinin 150. yıldönümü dolayısıyla, 1 Temmuz 2023 tarihinde açıklanmasını istiyor.

Surinam Ulusal Köleliği Anma Komitesi’ne göre, 1 Temmuz 2023, birçokları için büyük sembolik öneme sahip. Bu nedenle özür açıklamasının ertelenmesi gerektiği belirtiliyor.

Sint Maarten ve Curaçao’da da özür dileme biçimine yönelik protestolar artıyor.

Sint Maarten Başbakanı Jacobs istişare eksikliğinden şikayetçi. Başbakan, Lahey yönetimine bir mektup yazarak, özür için neden 19 Aralık tarihinin seçildiğini sordu.

Jacobs, "Danışma komitemiz istişare edene ve ülke olarak bir tartışma yapana kadar özürleri kabul etmeyeceğiz” dedi.

Endonezya asıllı Hollandalılar ise özrün, Surinam ve Karayipler'e fazla odaklandığını belirterek, hükümeti eleştiriyor.

Hollandalı kamu yayıncısı NOS’a göre, özür için 19 Aralık’ın seçilmesi, tamamen takvimle ilgili bir konu.

Sömürgelere giden 7 bakanın gündemi, Noel tatili, Surinam’daki 8 Aralık 1982 cinayetlerini anma töreni (1982 yılı Aralık ayında Surinam askeri diktatörlüğünü eleştiren 15 önde gelen Surinamlı gençlik liderinin öldülmesi) gibi nedenlerle en uygun tarihin 19 Aralık olduğuna karar verildi çünkü Hollanda hükümeti, köleliğin kaldırılmasının 150. yılı olan 2023’e, özür dilemeden girmek istemiyor.

Hükümetin resmi olarak özür dilemesi, köleleştirilen kişilerin yakınlarına doğrudan maddi tazminat ödenmesi anlamına gelmeyecek.

Hollanda hükümeti, tazminat yerine, kölelik konusunda farkındalığı artırmak amacıyla hazırlanacak projeler için 200 milyon euroluk bir bütçe ayıracak. Kölecilik tarihi ile ilgili bir müze için de 27 milyon euro kaynak sağlanacak.

TOPLUMUN ÇOĞUNLUĞU KARŞI AMA İTİRAZ AZALDI

Hollanda İçişleri Bakanlığı tarafından geçen yıl görevlendirilen danışma komitesinin hazırladığı raporda, Hollanda'nın köleliğin ve köle ticaretinin insanlığa karşı suçlar olduğunu ve sonuçlarının hala hissedildiğini kabul etmesi gerektiğini vurgulanmıştı.

Raporda, hükümetin 'eski Hollanda'nın yasal halefi' olarak resmen özür dilemesini önerilmişti.

Hollanda Temsilciler Meclisi delegasyonunun sonbaharda Surinam, Curaçao ve Bonaire'e yaptığı geziden sonra, parlamentonun çoğunluğu da, hükümetin resmen özür dilemesini istedi.

Ancak Hollanda toplumunun büyük çoğunluğu hala kölecilik geçmişi için özür dilenmesini karşı çıkıyor.

Ulusal yayın kuruluşu NOS’un yaptırdığı ankete katılanların yüzde 38'i özür dilenmesini isterken, yüzde 49'u buna karşı olduğunu söyledi.

Geçen yıl, özür dilenmesini karşı çıkanların oranı yüzde 55'ti. Bunda bir azalma olduğu da dikkat çekiyor.

Bu oran toplumun farklı kesimleri arasında da farklı seyrediyor.

Göçmen kökenli Hollandalılar arasında özür dilenmesini isteyenlerin oranı oldukça yüksek. Ancak kendi deyişleriyle “yerli Hollandalılar” çoğunlukla buna karşı çıkıyor.

Hollanda’da Merkez Bankası’nın yanı sıra, Amsterdam ve Rotterdam başta olmak üzere kölecilik geçmişinde rol sahibi olan bazı kentler, daha önce özür dilemişti.

KRALİYET AİLESİ'NİN KÖLECİLİK GEÇMİŞİ ARAŞTIRILACAK

Hollanda Kralı Willem-Alexander da, Kraliyet Ailesi"nin kölecilik tarihindeki rolünün araştırılması için talimat verdi.

Araştırma 16. yüzyılın sonlarından sömürgecilik sonrası ve günümüze kadar olan dönemi kapsayacak ve üç yıl sürecek.

Hollanda Kralı, "Tarihsel gerçekleri ve gelişmeleri anlamak ve bunların insanlar ve topluluklar üzerindeki etkileriyle olabildiğince açık ve dürüst bir şekilde yüzleşmek için geçmişe dair derinlemesine bilgi şarttır" diyor.

Araştırmayı Leiden Üniversitesi yürütecek.

Tarihçi Gert Oostindie başkanlığındaki bağımsız bir komite de araştırmayı denetleyecek.

Hollandalı tüccarlar, “Altın Çağ” adı verilen 17. yüzyıldan itibaren Afrika ve Asya'dan 600 binden fazla insanı kaçırarak köleleştirdi.

Köle ticareti, Hollanda’nın refah toplumuna dönüşmesinde önemli rol oynadı. Yapılan araştırmalara göre, 17. yüzyıldaki ekonomik büyümesin en az yarısı, köle ticareti ile bağlantılı.

Kaynak: BBC Türkçe