Amerikalı Koçlar (Koch Industries Inc.), 1940 yılında Kansas Eyaleti’nde Wood River petrol şirketini kurarak, iş hayatına atılmışlar. Bugün dünyanın 60 ülkesinde faaliyet gösterip 100.000’den fazla kişiye iş olanağı sağlıyorlar.
Charles G. Koch, 1967’de şirketin başına geçti ve hala şirketin başında. Charles, 50 yılda şirketi 100 milyar dolarlık bir değere yükselterek, ABD’nin ikinci büyük özel şirketi haline getirdi, kendisi de Forbes Dergisi’ne göre ABD’nin en zengin dördüncü kişisi oldu. Charles, politikadan da uzak durmuyor ve Cumhuriyetçileri (muhafazakârları) desteklemesi ile tanınıyor.
Koch şirketler topluluğu petrol, petrol kimya, doğalgaz, mineraller, metaller, orman ürünleri, enerji, tarım ve mali sektörde faaliyet gösteriyor. Bu dönemde kârsız bularak veya topluma faydasız olması nedeniyle faaliyetlerini durdurdukları işler arasında özel uçak imalatı, kömür üretimi, factoring, fiberglas, doğalgaz yan ürünleri, mezbahacılık, tıbbi ekipman üretimi, platin alım satımı, petrol servis istasyonları işletilmesi, tanker taşımacılığı gibi işler var.
Piyasa bazlı yönetim modeli
Bu başarının ardında Charles G. Koch’un hayata geçirdiği Piyasa Bazlı Yönetim Modeli (Market Based Management System) var. Bu sistem sayesinde Koch, tüm kararlarını ilgili tüm çalışanlarına sorarak ve onlara sorumluluk vererek alıyor. Bu nedenle Koch şirketi eleman alırken çok titiz davranıyor.
Charles, Piyasa Bazlı Yönetim Modeli’ni yazdığı ‘İyi Kâr (Good Profit)’ isimli kitabında açıkladı. Gerçekten de şirketler büyüdükçe çalışanlarla birlikte karar alma ve başarılı kişileri ödüllendirme olanakları neredeyse hiç kalmıyor. Büyüyen şirketlerde genellikle üst yönetim ödüllendiriliyor ve çalışanların motivasyonu gittikçe azalıyor. Bu nedenle, Koch’un sistemi çok önemli ve büyük şirketleri yönetenler tarafından mutlaka incelenmeli. Özellikle, aile şirketlerinin varlıklarını sürdürebilmeleri adına Koch’tan öğrenecekleri çok şey var.
‘İyi ahlak’ vurgusu
Koch, çalışanlarını işe alırken onların herhangi bir konuda yalan söyleyip söylemediklerine bakıyor. İyi ahlak olmadıkça yeteneğin hiçbir işe yaramadığına inanıyor. Elemanları tanıyabilmek için üniversite öğrencilerine, geliştirilmiş staj programları sunuluyor. Böylece iyi özgeçmiş yerine yüksek ahlaklı kişiler seçilebiliyor. Koch’ta staj yapan öğrencilerden, % 70’i daha sonra Koch’ta çalışıyorlar.
Kişilerin, iş arkadaşlarıyla ilişkileri uzlaşmacı tutumu, lisana hakimiyeti, mantık sistemi ile kabiliyetleri, kişilerin gerçek akıl ve zeka seviyelerini ortaya çıkarır. Kişiler sevdikleri değil, başarılı olacakları işlere yönlendirilmelidirler. Örneğin, Michael Jordan hep beyzbol oynamayı istemişti ama bu sporda başarısız oldu ve basketbolda yıldız olmayı başardı.
Beceri planlaması
Koch şirketi, çalışanları arasına kattığı her kişi için bir beceri planı geliştirir. Çalışanların öncelikle, şirket prensiplerine uymaları istenir. Sonra onlar için şirkette en üst derecede (optimum) başarı sağlayacakları bir ‘kişisel yetenek planı’ geliştirilir. Yaklaşık bir yıl süren bir eğitim programı sonrasında adaylar ‘A’, ‘B’, ‘C’ notları ile değerlendirilirler. ‘C’ notu alan ve bu konuda mantıklı bir açıklaması bulunmayan elemanların şirketle ilişkileri biter.
Bu ilginç konuya devam edeceğim.
