İşe başlarken, bir iş planı (business plan) hazırlamış olan firma ve ortaklıklar çok daha başarılı oluyor. Çünkü, bu plan ne üretileceği, nasıl satılacağı, maliyetler, mal temini ve kârlılık beklentileri konusunda fikir veriyor. Böylece, firmaların ilk kuruluşu sırasında atlanmış konu kalmıyor; firmanın kârlılığının nasıl sağlanacağı konusu irdeleniyor; gerekirse tecrübeli kişilere danışılarak, eksiklikler tamamlanabiliyor; hem sektör hem de rakipler konusunda daha detaylı bilgi elde edilebiliyor. İş planlarına bazen “fizibilite etüdü” de deniliyor.
Kapsamı ne olmalı?
İş planları bir özetle başlıyor ve bir “B Planı” ile sona eriyor. Bir iş planının kapsaması gereken alanlar şöyle sıralanabilir:
1. Uygulamanın özetlenmesi: Firmanın iş konusu, varsa şirket çeşidi, adı, logosu, üreteceği ürün ve servisler, müşteri profili, 1-3-5 yıllık hedefleri, beklenen satış-maliyet-kredi yapısı ve bu yeni iş fikrinin neden başarılı olacağı konusunda kısa bir açıklama, bu bölümde yer alır.
2. Kurucular hakkında bilgi: Kurucuların tecrübeleri, konu hakkındaki bilgileri, varsa diploma ve ödülleri, eğitimleri, firmaya ne biçimde katkı yapacakları bu bölümün konusudur.
3. Üretilecek ürün ve servisler hakkında bilgi: Bu bölümde, satılacak ürün veya servis hakkında bilgi verilir. Üretimin başlangıç özellikleri, genişleme olanakları, ürünün müşteriler tarafından neden tercih edileceği ve diğer ürünlerden farklılıkları anlatılır.
4. Piyasanın incelenmesi: Ürün konusunda yerel, ulusal ve uluslararası piyasalar incelenip, piyasanın büyüklüğü ve genişleme olanakları hakkında bilgi verilir. Benzer ürün ve servisler incelenerek yapılan bir “piyasa araştırması” da bu bölüme eklenir.
5. Pazarlama stratejileri: Ürünün satışı sırasında başvurulacak sosyal medya, internet sayfası (website), doğrudan pazarlama, reklam gibi teknikler bu bölümde incelenir.
6. Rakiplerin analizi: Rakip firmaların kimler olduğu, hangi ürünü kaça ve ne miktarda sattıkları, ne kadar başarılı oldukları, rakiplerin zayıf ve güçlü yönleri, riskleri, fırsatları, bizim ürünümüzün neden daha rahat pazarlanabileceği gibi konular bu bölümde yer alır.
7. Ürünün günlük satış planı ve depolanması: Başlangıçtan bitişe, üretimden satışa kadar geçilecek aşamalar, hammaddenin kimlerden, kaça ve ne kadara alınacağı, üretim yeri, üretim için gereken araç ve gereçler, müşteri ödemelerinin nasıl yapılacağı, alım ve satımda ürünlerin nasıl taşınacağı, insan kaynakları ve ödenecek ücretler ile şirketle ilgili hukuki durum burada tartışılır.
8. Maliyet ve fiyatlama stratejisi: Ürünün toplam maliyeti ve satış fiyatı bu bölümde tahmin edilir. Ürünün, toptan ve perakende satış politikası ve taban-tavan fiyatları saptanır; kâr marjları belirlenir.
9. Mali tahminler: Mevsimsel dalgalanmalar, döviz kuru değişimleri, piyasa riskleri de göz önüne alınarak, yıllık bir kârlılık projeksiyonu yapılması bu bölümün konusudur. Bu bölümde, bir para akış (cash-flow) tahmini de yer alır.
10. “B Planı”: Beklenmedik durumlarla karşılaşıldığında alınacak tedbirler, maliyetlerin nasıl kısılacağı, ürün satışlarında nasıl indirim yapılıp, toplu satış sağlanacağı; zararın nasıl durdurulabileceği (stop loss), satışın gerekirse sadece internet üzerinden yapılıp yapılamayacağı, hatta firmanın nasıl kapatılacağı bu bölümün konusunu oluşturur.
