Taliban’ın 20 yıl aradan sonra tekrar Afganistan’da hâkimiyet kurmasıyla en çok tartışılan ve merak edilen iki nokta var. Taliban nasıl bu kadar hızlı ilerledi, en azından aylarca direnir denilen Kabil neden bu kadar kolay düştü ya da teslim oldu? İkincisi ve en kritik olanı da Taliban’ın uygulamalarının 20 yıl öncesinden farklı olup olmayacağı, yani kafanın değişip değişmediği üzerine... Bu anlamda da özellikle kadınlar ve kız çocukları büyük kaygı, daha doğrusu, panik içinde. Çünkü Taliban’ın geçmişteki sokak ortasında kırbaçlama, recm ve infazları hâlâ belleklerde ve her ne kadar Taliban şimdilerde sanki daha bir ılımlı hava vermeye çalışsa da işaretler daha çok eski günlere dönüş izlenimi veriyor. Dahası, Taliban sözcülerinin dedikleri ile sokaktaki uygulamalar arasında ciddi anlamda uyum sorunu ve çelişki olduğu da açık. Hem de dehşet verici örneklerle. Şöyle ki; sözcüleri “Şeriat kurallarına uydukları ve örtündükleri takdirde kadınlara saygı göstereceğiz” gibisinden laflar ediyorlar, hatta 12-13 yaşlarındaki kız çocuklarını ailelerinden alıp savaşçılarına nikâhlama kepazeliği maalesef ki çoktan başlamış bile. Dahası, bazı kız çocuklarını ailelerinden aldıktan sonra uyutup tabutlar içerisinde Pakistan’a gönderdiklerine dönük ürkütücü haber ve bilgiler de söz konusu. Afganistan’daki Taliban zulmünden kaçarak Kayseri’ye yerleşen ve Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirip doktor olduktan sonra Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’ni (ARSA) kuran Zakira Hekmat anlatıyor:
“Eski zamanlarda kırbaçtan infaza kadar her şey vardı zaten, infaz çok normal bir şey olmuştu onlar için. Hatta özellikle Peştunların yoğun olarak yaşadığı illerde Taliban eşlerini öldürerek kadınları kendi militanlarına götürüyordu. Bu son bir ay içerisinde de kendi militanlarımızla nikâhlamak istiyoruz diye 12-13 yaşındaki kız çocuklarını anne kucaklarından alıp götürmek istiyor. Son iki hafta içerisinde bunların videoları da çıktı. Daha önce de yapıyorlardı ama bu son bir ay içerisinde 12 yaş üstü kız çocuklarını evleri tek tek gezerek aldıklarına dönük haber, bilgi, görüntü var. Hatta Afgan kızları uyutarak tabutlara koymuşlardı. O tabutları da şehitlerimiz var diyerek Pakistan’a gönderdiler.”
Kız çocukları tabutlarla Pakistan’a mı kaçırıldı?
“Evet, bu son bir ay içerisinde kız çocuklarını uyutup tabutlar içinde Pakistan’da bir yere gönderdiler. Orada da Peştunlar çok, onlara eş olsunlar diye, çünkü oradan da savaşmak için çok insan geldi Afganistan’a. Taliban’ın son zamanlarda kız çocuklarını tespit etmek için ilçelerde, köylerde tek tek evleri gezdiği, hatta evlere girip kadın elbiselerine baktığını da halk biliyor zaten...”
Nasıl yani?
“Taliban gelip size ‘Bu evde kaç tane kız çocuğu var?’ diye soruyor. ‘Bir tane ya da hiç yok’ diyorsunuz mesela. Sonra Taliban militanları evinize geliyorlar ve elbiselere bakıyorlar, hiç kız çocuğu elbisesi var mı yok mu diye tespit yapıyorlar. Onun için, insanlar bir ay öncesinde Taliban korkusuyla birçok ilde, ilçede kadınlarını ve kız çocuklarını Kabil’e göndermişlerdi. O nedenle, bir dönem büyük araba sıkıntısı da yaşanmıştı. Yani bütün kız çocukları güvenli diye Kabil’e gönderilmişti. Oralarda da sadece yaşlılar kalmışlardı.”
Şimdi Kabil de düştü?
“Taliban’ın Kabil’i bu kadar çabuk bir şekilde ele geçireceğini hiç kimse düşünememişti. O nedenle, insanlar, özellikle kadınlar şokta ve panik içinde. Sıkışıp kaldılar ne olacakları da belirsiz...”
Peki, nasıl oldu da Kabil bu kadar kısa sürede ve kolayca düştü? Ya da insanlar, ordu neden direnmedi? Zakira Hekmat devam ediyor:
“Eşref Gani hükümeti içerisinde Taliban’dan çok adam vardı. Tabii kimse ben Taliban’ım demiyordu ama halk arasında Eşref Gani için arka planda Taliban’ı destekliyor diye konuşuluyordu. Onun halkımın yanındayım sözleri de göz boyamak içindi. Çünkü bu son zamanlarda benim bölgemdeki kişilerle konuştuğumda bana anlattıklarına göre yerel halkta her yerde direniş vardı, biz Taliban’ı istemiyoruz diye savaşıyorlardı ama oradaki askerler savaşmıyordu. Neden diye sorulduğunda da ‘Hükümetten, yukarıdan bize emir gelmediği için savaşamıyoruz’ diyorlardı. Hatta çoğu Kabil ve birçok yerde patlayan bombalarda Gani’nin parmağı olduğu söyleniyordu. Bu arada Eşref Gani son bir buçuk ayda 11 vilayetteki valiyi değiştirdi ve gelenler hep Taliban yanlısıydı. Halk bu valileri günlerce protesto etti, olaylar çıktı ama bunlar dünyaya pek yansımadı. Mesela, bizim şehrimiz Gazne’ye atanan vali maalesef anlaşmalı bir şekilde Taliban’a şehri teslim etti. Taliban da onu sanki adamıymış gibi uğurladı, gönderdi. Onun içinde Afganistan battı.”
Özetle; Afganistan’ın geleceğine dönük kirli oyun ve kurgular olduğu açık. Değiştim havası veren Taliban’ın da değiştiği, değişeceği falan yok. Kafa aynı kafa...
