Güney Afrika'da ortaya çıkan Omicron Türkiye'de de baskın varyant haline geldi. Vaka sayılarındaki artış dünyada olduğu gibi bizde de hızlandı. Önümüzdeki günlere dönük öngörülen rakamlar da ürkütücü. Ancak önceki varyantlara göre daha bulaşıcı özelliğine rağmen öldürücülüğü düşük olması nedeniyle sanki Omicron hafife alınıyor gibi bir hava da söz konusu. Hatta bunu mevsimsel grip benzeri bir durum gibi görüp, "Olursun, hafif atlatırsın, aşı yerine geçer" diye düşünenler dahi var. Yani etkideki hafifliğin doğrudan aşılılarla hem de hatırlatma dozu dâhil yaptıranlarla bağlantılı olduğu bilerek ya da bilmeyerek görülmüyor, görülmek istenmiyor. Dahası, Omicron'un bu hızlı yayılımı nedeniyle kitlesel bağışıklığın yakalanması gibi ümit senaryoları da gündemde. Tabii buna karşı Omicron'un olası yeni mutantıyla Frankeştayn bir etkiye dönüşme olasılığını içeren kötü senaryolar da konuşuluyor. Nitekim Dünya Sağlık Örgütü de açıklamalarında Omicron’un Delta varyantına göre "daha az şiddetli" olmasına rağmen özellikle aşı yaptırmayanları "hastanelik etmeye ve öldürmeye" devam ettiği uyarısında bulundu. Ve Omicron'un son varyant olmayacağına dikkat çekti. Yani başlarda diğerlerine oranla daha bulaşıcı olması dışında bilinmeyen etkileriyle endişe yaratan Omicron gizemi çözüldükçe de kafaları karıştırmaya devam ediyor. Özellikle de aşı işlevi göreceğini ya da görebileceğini düşünenler dikkate alındığında. DSÖ’de virüslerle ilgili Tanı, Sınıflandırma ve Değerlendirme Bölüm Başkanlığı görevini uzun yıllar yürüten Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bedirhan Üstün anlatıyor:
"Omicron hafif geçiyor diyorlar. Evet, dedikleri doğru, hafif geçiyor. Daha çok üst solunum yolu enfeksiyonuyla kısıtlı kalıyor, aşağıya inmiyor, öldürücülüğü daha az. Ama şu da var: Omicron da öldürücü olabiliyor, gripten daha fazla öldürücü ama Delta'dan daha az öldürücü o kesin. Dolayısıyla, 'A ne güzel, Omicron hafif geçiyor, öldürmüyor da, hastaneye yatışlar veya hastanede yoğun bakıma yatışlar azaldı. Omicron'la doğal yolla aşılanmış oluyoruz' diye bir tez var, o doğru değil. Yani herkes Omicron olsun, aşı yerine geçsin olmaz. Omicron aşı yerine geçmez. Virüse karşı tek çare aşı olmak. Aşıların hatırlatma dozunu ol demekten başka öneri yok. Kaldı ki aşı olmayıp, 'Nasılsa Omicron hafif atlatılıyor' diye düşünenler virüse yaşama şansı da veriyorlar aslında. Virüse verilen yaşama şansı her hafta bir mutasyon diye düşünelim. Birinci mutasyon etkisiz, ikinci mutasyon etkisiz, üçüncü mutasyon etkisiz, dördüncü mutasyon bir Frankeştayn etkisi çıkabilir. Bunun olmayacağını hiç kimse garanti edemiyor. Yani bu son varyant değil, son da olmayacak. Belki de bu varyant Türkiye'den çıkacak, bilemeyiz ki."
Mevcut aşılar Omicron'a etkili değil deniliyor?
"Omicron'a karşı da bir miktar iyi geliyor ve hastalığı hafif atlatıyorsun. Yüzde yüz iyi gelecek diye bir şey yok ki zaten. Bu varyantlar değiştikçe grip aşıları gibi uygulanan aşılar da yenilenecek. 2022 versiyonu aşılar Omicron'a karşı güncellenecek. Yani her sene varyanta göre bir yazılım güncellemesi gibi aşının da güncellemesi yapılacak ve bundan sonra yarış aşının tarzı ile virüsün tarzı arasında olacak."
Peki ya Omicron'a yakalananların bağışıklık durumu? Geçiren bir daha olmaz mı?
"Bilmiyoruz, bence hayır. Zaten bağışıklığı garanti olmuş olsa daha önce yaptığın aşı buna da tesir ederdi. Pek çok kişinin aşıya rağmen Omicron olduğu ya da daha önce Kovid geçirmiş kişinin Omicron olduğu biliniyor. Yani daha önce olmuş, bağışıklık buna karşı korumuyor. Omicron geçiren kişi mesela olası yeni varyant Zeta diyelim, onu da olabilir. Dolayısıyla, söylenen varsayımların hiçbiri geçerli değil. Olası bir varyantın nasıl bir virüs olacağını bugünden öngörmenin mümkün olmadığı gibi. Bazen bulaşıcılığı, bazen öldürücülüğü artıyor, bazen hangi reseptöre bağlanacağı değişiyor. Bazen üst solunum yolu yapmıyor, kalbe gidiyor, bazen de böbreklere ya da testise. Omicron neresinden kırılacak, nereden yeni bir takım oluşacak, hiç belli değil."
Özetle; Omicron evet diğerlerine göre daha hafif geçiyor ama bu öldürücü değil anlamına gelmiyor. Özellikle de hatırlatma dozu dâhil aşılarını yaptırmayanlar açısından. Dolayısıyla diğerlerine göre etkisi az deyip Omicron'u hafife almanın, hele de aşı olmamakta direnmenin bedeli ağır olabilir. Kaldı ki sadece aşı olmak da yetmiyor. Maske, mesafe kuralına kesinlikle uymak, kapalı ortamlardan kaçınmak da şart. Çünkü uzunca bir süredir sanki virüse karşı savaş kazanılmış rahatlığıyla, aşı olan da olmayan da maskeleri atmış durumda. Kısacası, virüsün işini kolaylaştırmanın anlamı yok.
