İsmet İnönü’nün “Yeni bir dünya kurulur, Türkiye de bu dünyada yerini bulur” sözü, Türk milletinin belleğine yerleşen önemli bir öngörüdür.
1964’te, Kıbrıs olayları nedeniyle, ABD’den Türkiye’ye karşı gelen tehdit ve baskılar karşısında, dönemin Başbakanının kullandığı bu cümle, yıllar sonra değişik iktidarlar zamanında da bir vizyon ve ilham kaynağı olarak görülmüştür.
Son dönemde, özellikle dünya konjonktüründe ve jeostratejik güç dengesinde görülen değişiklikler ve Erdoğan yönetiminin yeni dış politika yönelimleri, İnönü’nün bu meşhur cümlesini güvenilir bir referans olarak gündeme getirmiştir. Özellikle son aylarda koronavirüs salgınının etkisiyle yeni bir dünya düzeninin kurulmakta olduğuna dair yeryüzünde hâkim olan genel kanaat, Türkiye’nin bu yeni dünyada yerini bulması zamanının geldiği inancını güçlendirmiş bulunuyor.
Nitekim son yapılan bir açıklama, hükümetin bu yönde çalışmakta ve Ankara’nın oynayacağı rolle ilgili planlar hazırlamakta olduğunu gösteriyor.
Somut öneri
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş’un Milliyet Ankara Bürosu’ndan Abdullah Karakuş’a verdiği özel demeç (24 Nisan) bu konuda önemli haber unsurları içeriyor.
Söyleşinin “flaş” noktası, Ankara’nın şu sırada “yeni dünya düzeni”nin şekillenmesinde aktif bir rol oynamak üzere “somut teklifler” hazırlamakta olduğu ve bu planlarını uluslararası camia ile paylaşmaya hazırlandığı ifadesidir.
Kurtulmuş’un söylediklerinden özetle şu önemli tespitler dikkat çekiyor:
- Son gelişmeler dünya düzeninde çok şeyin değişeceğini gösteriyor. Büyük Güçlerin “kâğıttan kaplan” oldukları, mevcut uluslararası kuruluşların (BM’den NATO’ya ve AB’ye kadar) günümüzün ihtiyaçlarını karşılaya- madığı, kapitalist sistemin de artık çökmekte olduğu kanısını güçlendiriyor.
- Yeni dünya düzeninin şekillenmesinde Türkiye “güçlü söz sahibi” olmak, aktif rol oynamak kararında. Bu amaçla ve “somut öneriler” hazırlanıyor.
- İnsanlık ortak değerlerine dayalı, adil bir düzen kurulmalı, kurumlarda gereken reformlar yapılmalı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Dünya beşten büyük” sözü, BM için esas alınmalı.
Kısacası, söyleşiden çıkarabileceğimiz sonuç, Ankara’nın şu sırada korona krizi nedeniyle uluslararası gündeme gelen “yeni dünya düzeni” konusunda inisiyatifini kullanmak, yeni bir dış politika hamlesine girişmek, bu amaçla uluslararası platformda sesini duyurmak kararında olduğu anlaşılıyor...
Detay önemli
Ankara’nın bir süreden beri giriştiği yeni dış politika yöneliminde, birtakım hamleler yaptığı, daha bağımsız söylem ve davranışlarla bölgesel ve hatta küresel rollere soyunduğu biliniyor.
Koronavirüs salgınının dünyada yarattığı büyük sarsıntı, aynı zamanda Türkiye’ye yeni dünya düzeni kurucu rolünü üstlenme fırsatını veriyor.
Bu aşamada hazırlanmakta olan “somut teklifler”in içeriği, bunların kimlere, nasıl sorulacağı, kabul görmesi ve gerçekleşmesi şansının ne olduğu gibi soruların yanıtı henüz yok. “Beş Büyükler” başta olmak üzere, birçok devletin köklü değişikliklerle ilgili öneriler karşısında olası tutumlarını şimdiden iyi hesaplamakta yarar var.
Bu konunun detaylarını cuma günkü yazımızda ele alacağız.
