Geçen cuma aynı başlık altındaki yazımızda, koronavirüs salgınının etkisiyle siyasi alanda nelerin değişeceğini, nelerin değişmeyeceğini incelemiştik.
Şimdi, koronanın etkisiyle, günlük yaşamda nelerin değişip nelerin değişmeyeceği konusunu ele alalım.
Bu listedeki belli başlı maddeleri kısaca şöyle özetleyelim:
- ÇALIŞMA DÜZENİ: Korona krizi birçok iş yerinin eve taşınması zorunluluğunu yarattı. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kısa zamanda “evden çalışma” sistemi yaygınlaştı. Bu yenilik genelde tuttu; korona sonrasında da devam edebilir fikri güç kazandı. Hatta şimdiden birçok şirkette buna göre ileriye dönük projeksiyonlar yapılmaya başladı...
Evet, çalışma düzenindeki bu yenilik, “değişebilir” listesinin başında geliyor. Ancak... Uzmanlara göre, bu her türlü iş için söz konusu olamaz. “Evden çalışma”, örneğin bir fabrika, bir çiftlik, bir hastane, bir okul, bir banka için düşünülmez. Bu kısmen mümkün olsa bile... Bu ve benzeri iş yerlerinin bazı çalışanları mesailerini evden sürdürebilirler ama bu “iş yeri” konseptinin sonu demek değildir...
- İLETİŞİM: Koronanın getirdiği sokağa çıkma ve toplanma kısıtlamaları “Zoom” sistemiyle toplu iletişim sisteminin yerleşmesine yol açtı. Günlük toplantılar, konferanslar artık bu yöntemle yapılabiliyor. Bu da yeni çalışma düzeninin bir parçası...
İleride de bu pratik sistem nedeniyle, alışılagelen şekliyle toplantılar, konferanslar, kongreler vs. tarihe mi karışacak?
Bunlar azalabilir, Zoom’lu iletişim daha da yaygınlaşabilir. Ama “toplu halde” yapılan faaliyetlerden tamamen vazgeçmek de söz konusu olamaz.
- ”ONLINE” HİZMETLER: Süpermarketlerden lokantalara, konfeksiyon mağazalarından elektronik malzeme satıcılarına kadar, pek çok ürünün “online” sistemiyle satın alındığı dönem koronadan önce de başlamıştı. Bizde bu hizmet koronanın etkisiyle yaygınlaştı. Bu yeni alışkanlık, bildiğimiz tarzdaki alışveriş düzenini kökünden değiştirecek, pazarlara, AVM’lere, dükkânlara şahsen gidilip alışveriş yapma alışkanlığını değiştirecek mi?
Uzmanlara göre şartlar normalleşince, “online” sistemi, pratikliği ve rahatlığı nedeniyle daha da yaygınlaşacak, dolayısıyla “klasik” alışveriş sektörü daralacaktır. Ama gene de bu eski alışveriş sektörünün tamamen “ölmesi” demek değil.
- SOSYAL YAŞAM: Korona yüzünden insanlar birbirlerinden “uzak mesafede” durmak, toplumsal faaliyetlere ara vermek zorunda kaldılar. Bu “yeni yaşam tarzı”nın bir parçası olarak devam edecek mi? Bu durumda, insanlar artık maçlara, konserlere, tiyatrolara, sinemalara, lokantalara, kahvehanelere gitmeyecek mi?
Korona tehlikesi tamamen ne zaman ortadan kalkar belli değil. Tehlike azalsa da, daha uzunca bir süre bazı toplumsal faaliyetler eskisi gibi devam etmeyecek, bazısının hacmi ve boyutları değişecektir.
***
- SONUÇ: Bu listeyi uzatmadan, şu sonuçları çıkarabiliriz:
- Korona sonrasında “çok şey” in değişeceği açık ama bu “her şey” demek değil. Bazı şeyler kısmen, bazı şeyler geçici olarak değişecektir.
- Şimdi değişmekte olan şeyleri topyekûn koronaya atfetmek doğru değil. Bu değişikliklerin bir kısmı bir süredir, teknoloji devriminin sonuçlarıdır. Korona bazı değişikliklerin hızını artırmıştır.
- ”Neler değişir, neler değişmez” değerlendirmesini yaparken, dikkate alınması gereken önemli bir husus var: O da, insan karakterinin temel özellikleridir... Şartlar yaşam şeklini ne kadar etkilese de, insan toplumsal bir varlık olarak, sosyal alışkanlıklarından, tutkularından vazgeçmek istemez. Yani kendi kendini toplumun dışına atmaya, sosyal yaşamın nimetlerini fark etmeye pek razı olmaz. Bunu da herhalde “değişmez”ler listesine kaydetmek gerek...
