Birleşmiş Milletler’in Kudüs konusundaki kararından sonra ne gibi gelişmeler beklenebilir?
Genel Kurul’da ezici bir çoğunlukla kabul edilen kararın “tavsiye” niteliğini taşımasına rağmen, siyasal ve moral etkisi bulunduğu da açık. Uluslararası camianın büyük kısmı ilk kez ABD’ye karşı öylesine bir birlik göstermiştir. Bu kendi başına önemli bir başarıdır. Ancak bunun devamı için bundan sonra ne gibi adımların atılacağı önemli...
BM’nin kararı, Trump yönetiminin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan ve büyükelçiliğini de oraya taşıyacağını bildiren çıkışını gayrimeşru sayıyor. Genel Kurul görüşmeleri sırasında küstahça davranan ABD’nin ise, şimdi pişmanlık duyduğuna ve inadından vazgeçeceğine dair en ufak bir işaret yok.
Washington’daki güvenilir kaynaklara göre, Trump’ın imzaladığı kararı iptal etmesi söz konusu değil; ama yediği darbeden sonra “meseleyi soğutmaya” çalışması ve büyükelçiliğini Kudüs’e taşımayı da “zamana terk etmeyi” tercih etmesi bekleniyor.
BM’de kararlı bir duruş etrafında oluşan birliğin, Washington’un tavrı karşısında ne yapacağı, örneğin Trump’ı dize getirmek için zorlayıcı başka adımlar (Amerikan mallarına boykot gibi)
atıp atmayacağı büyük
bir soru işareti...
Diplomatik atak
BM Genel Kurulu’nda sergilenen tutum, sadece Trump’ın kararını yok saymakla kalmıyor, aynı zamanda Kudüs dahil Filistin meselesini de gündeme getirmiş bulunuyor.
Bu inisiyatifin öncülüğünü üstlenen Cumhurbaşkanı Erdoğan meselenin, bundan sonraki aşamalarda, AB’ye, Arap Birliği’ne, İslam İşbirliği Teşkilatı’na, Bağlantısızlar Grubu’na vs. taşınacağını açıkladı. Yani bu stratejinin amacı, ABD’yi ve İsrail’i diplomatik alanda uluslararası baskı altında tutmak ve BM’de kazanılan ivmeyi sürdürmektir.
Bunun pratikte sahadaki durumu, özellikle İsrail’in bilinen politikalarını değiştirmeye yol açması ne kadar mümkün? Netanyahu hükümetinin geri adım atmak şöyle dursun, Kudüs bölgesinde yeni yerleşim yerleri kurmakta ısrar ettiği açıkça görülüyor...
Başka opsiyonlar
Kuşkusuz Filistin ve Arap çevrelerinde daha zorlayıcı opsiyonlar üzerinde duranlar da var: Örneğin yeni bir intifada veya silahlı mücadele, hatta daha geniş çaplı bir savaş gibi... Bu seçeneklerin nelere yol açabileceği ve istenen sonucu verip veremeyeceği de başka bir tartışma konusu...
BM kararı, Kudüs’ün nihai statüsünün belirlenmesi için müzakerelerin yapılanmasını öngörüyor. Ne var ki bu konuda da herhangi bir işaret yok. Aksine, barış süreci, Trump’ın çıkısından sonra, büsbütün durmuş vaziyette. Müzakere sürecini yeniden başlatmak için devreye girmeye hazırlanan başka herhangi bir aktör de henüz ortada görülmüyor.
Kısacası, BM kararından sonra Kudüs meselesinde ne gibi gelişmeler olacağı sorusunun şu anda kesin
bir yanıtı yok...
