Dünyanın en önemli sanat fuarlarından biri olarak gösterilen Art Basel’ın her yıl UBS ortaklığıyla hazırladığı The Art Market’in 2022 edisyonu geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Bu yıl Arts Economics’in kurucusu ünlü kültür ekonomisti Dr. Clare McAndrew tarafından kaleme alınan rapor sanat dünyasının son bir yıllık ekonomik durumunu gözler önüne seriyor.
Raporun odağında doğal olarak pandeminin geçen yıl sanat piyasasının çeşitli aktörleri üzerinde devam eden etkileri yer alıyor.
Raporu birkaç başlık altında özetlemek gerekirse:
Global Satışlar: 2020’de yaşanan son 10 yılın en büyük düşüşünden sonra global sanat satışları hızlı bir toparlanma sürecine girdi. 2020’ye göre % 29 artışla tahmini 65.1 milyar dolara ulaştı.
Pazar Liderleri: ABD pazarı lider konumunu korumaya devam etti. Dünyadaki satışların % 43’ü ABD’de gerçekleşti. Çin ikinci en büyük pazar olarak satışların %20’sine ev sahipliği yaparken İngiltere %17 ile üçüncü sıraya geriledi.
Müzayede Evleri: Plastik ve dekoratif sanatların ve antikaların açık artırmada satışı (Müzayede evi özel satışları hariç), piyasaya gelen yüksek kaliteli işlerin arzının yanı sıra yeni alıcı akını nedeniyle 2020’de % 47’lik bir artışla 2021’de tahmini 26,3 milyar dolara ulaştı.
NFT’ler: Küresel sanat piyasasının 65,1 milyar dolarlık cirosu dışında, NFT satışları NFT platformlarında patlama yaptı. Sanat piyasası dışında gerçekleşen sanatla ilgili NFT’lerin satış değeri, 2021’de bir önceki yıla göre yüz kat artarak 2,6 milyar dolara, koleksiyonlarda daha da büyük bir büyümeyle 8,6 milyar dolara ulaştı.
NFT satışları da 2021’de geleneksel sanat piyasasının müzayede sektörüne girdi, ancak şimdiye kadar sınırlı değerlerde. Christie’nin NFT satışları, Beeple’s Everydays: The First 5000 Days’in dönüm noktası satışı da dahil olmak üzere 150 milyon doları buldu.
Sotheby’nin NFT satışları 2021’de 80 milyon dolara ulaştı - bunlar aynı zamanda genç ve yeni alıcıları çekmede en başarılı olanlar arasındaydı; NFT teklif sahiplerinin % 78’i Sotheby’s’te yeniydi ve yarısından fazlası 40 yaşın altındaydı.
Çevirim İçi Satışlar: Çevrim içi pazar genişlemeye devam etti ve tahmini 13,3 milyar dolara ulaştı.
Raporu kaleme alan Dr. Clare McAndrew’un tespitleri ise hayli önemli: Sanat piyasası, çok zorlu koşullar altında faaliyet göstermesine rağmen toplam satışlarda güçlü bir artışla 2021’de inanılmaz bir direnç gösterdi. Bayiler ve müzayede evleri başarıyla çevrim içi ve çevrim dışı satış ve etkinliklerden oluşan iki katmanlı yeni bir sisteme uyarlandı ve koleksiyoncularının artan zenginliği, pazarın üst ucundaki talebi desteklemeye yardımcı oldu.
Çevrim içi satışlardaki hızlı ilerleme, 2021’de birçok yeni koleksiyoncu da dahil olmak üzere genişleyen küresel bir kitleye daha fazla satış ve daha sürekli erişim sağlayarak, son iki yılda önemli bir bulgu oldu. Ancak, pazar yeniden ivme kazandıkça programlardaki kesinti ve dijitale geçiş, pazarın hiyerarşilerini yeniden yapılandırmak için çok az şey yaptı ve üst düzey, az sayıda sanatçı ve işletme üzerinde daha da yoğun bir değer konsantrasyonu ile bir kez daha geri çekilmeye başladı.
Bu ölçekte bir piyasanın içinde Türkiye’nin payı yok denecek kadar az. Bunun nedenlerinden biri ekonomik büyüklük olarak bu ülkelerin çok gerisindeyiz, bir diğer husus ise ülkemizde sanat hâlâ gerekli ilgiyi görmüyor. Maalesef koleksiyoner sayımız ekonomik büyüklüğümüze göre yeterli değil. Bölge ülkeleri için bir pazar yeri olma şansımızı da yakın gelecekte görmüyorum.
