Bir kadeh alkol KALBE DOST

Az içilen alkolün kalp, damar ve şeker hastalıklarına karşı koruyucu olduğuna dair kuvvetli kanıtlar var. Peki, bu kadar yararlıysa herkese tavsiye edilebilir mi? Yanıt zor; çünkü alkolü ilaç gibi inceleyen bir araştırma yok


Alkollü içkilerin sağlık üstüne olumsuz etkileri çok iyi bilinir. Endüstrileşmiş ülkelerde yapılan istatistikler alkolün önlenebilir ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada olduğunu göstermektedir. Karaciğer sirozu, sinir sistemi hastalıkları, akıl hastalıkları, kanser, özellikle sindirim sistemi kanserleri ve kadınlarda meme kanserinin çok içki içenlerde arttığını ortaya koyan birçok araştırma var. Alkolün trafik kazalarını artırdığını, birçok kavgada ve cinayette başrol oynadığını her günkü gazete haberlerinde görüyoruz.
İçkinin ocak söndüren etkisine karşılık, sağlığa yararlı bir yönü olduğu da söyleniyor. İlk bakışta bir paradoks gibi görünen bu durumda ‘İçki hem yararlı hem de zararlı olabilir mi?’ sorusunun cevabını verebilmek için bu konuda yapılmış bilimsel çalışmalara bakmak gerekir.

Ölümleri azaltıyor
Son 30 yıl içinde yapılan araştırmalar az miktarda içilen içkinin kalp krizi ve kalpten ölümleri azalttığı hakkında kuvvetli kanıtlar sunuyor. Bu konuda önemli veriler içeren bir makale 1997’de saygın tıp dergisi New England Journal of Medicine’de yayınlandı. ABD’de 490 bin kişi üstünde yapılan bu çalışmada, günde bir veya iki kadeh içki içen erkekler ve bir kadeh içen kadınlarda, hiç içmeyenlere göre, kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 30 ila 40 azaldığı görüldü. Bu veriler, daha önce aynı dergide yayınlanan, 85 bin orta yaştaki kadın üzerinde yapılan ve bir kadeh içkinin ölüm riskini azalttığını gösteren incelemeyi destekliyordu. Bu iki çalışma ve benzeri 34 araştırmayı bir araya getiren bilim insanları, yaklaşık 1 milyon kişide alkolün etkilerini inceledi. Sonuç aynı yöndeydi: Günde 1-2 kadeh içen erkek ve günde 1 kadeh içen kadınlarda ölüm oranları beşte bir oranında azalıyordu. Ölümlerin azalmasının nedeni, kalp krizlerindeki azalmaya bağlıydı.

Diyabet oluşumunu önlüyor
Bir iki kadeh geçmeyecek düzeyde alınan alkollü içkilerin kalbe olan yararlarının yanı sıra şeker hastalığı oluşumunu önlediğini gösteren veriler de var. Bu konuda yapılmış 15 bilimsel araştırmanın bir arada değerlendirildiği, 10 yıl önce Amerikan Kalp Birliği’nin bilimsel dergisinde yayınlanan bir çalışmada, az miktarda alkolün diyabet oluşumunu önlediği saptandı. Şeker hastası olanlarda bile az miktarda alınan alkolün kalp krizi ve kalpten ölümleri azaltarak yararlı olduğu ortaya çıktı.

Fazlası hasta ediyor...
Az miktarda alkolün yararlarını gösteren çalışmalar, içilen içki miktarı arttıkça ölümlerin de arttığını ortaya koydu. Alkol dozu arttıkça kalbe yararı ortadan kalkıyor, zararlı olmaya başlıyor. Karaciğer sirozu, mide ve bağırsak kanserleri, kadınlarda meme kanserine bağlı ölümler içki içenlerde hiç içmeyenlere göre daha sık. Günde 2 kadehten fazla içki içenlerde yüksek tansiyon, içmeyenlere göre 2 kat daha fazla. Yüksek dozda alkol, kalp kasını zayıflatıp kalp yetmezliği ve ölümlere yol açıyor. Bir oturuşta 4-5 kadeh veya daha fazla içenlerde inme riskine, ciddi kalp çarpıntılarına daha sık rastlanıyor. Kazalar, intiharlar, cinayetler içkiyi fazla kaçıranlarda çok daha sık.

Peki neden yararlı?
Az miktarda alkolün olumlu etkilerinin birçok nedeni olduğu düşünülüyor. Bu konuda yapılmış 42 bilimsel araştırmanın bir araya getirilerek topluca değerlendirdiği bir çalışmada, günde alınan 30 gram alkolün iyi (HDL) kolesterolü yükselttiği, trigliserid adlı kan yağını düşürdüğü, kanın pıhtılaşma eğilimini iyileştirdiği saptandı. Alkolün karbonhidratların vücutta yakıt olarak kullanılabilmesi için gerekli olan insülin maddesinin işini kolaylaştırdığı da biliniyor. Alkollü içkilerde özellikle kırmızı şarapta var olan antioksidan maddelerin de kalp ve damarlara yararlı olduğu düşünülüyor.

1 bardak içkide 14 gram saf alkol var...
Bir kadeh içkinin miktarı ülkeden ülkeye biraz değişse de hiçbir zaman içki sevenlerin istediği kadar büyük değildir. Bir kadeh içkide 14 gram saf alkol olduğu kabul edilir. Bir kadehte ne kadar içki bulunması gerektiği, o içkideki alkol oranına bağlıdır.

En iyisi kırmızı şarap mı?
1980’lerde yapılan toplumsal araştırmalarda, Fransa’da kalp damar hastalıklarından ölümlerin birçok ülkeye göre belirgin biçimde düşük olması bilim insanına çok şaşırtıcı geliyordu. Çünkü çok sigara içen ve bol yağlı yemekler yiyen Fransızların yüksek kalp krizi ve ölüm riskine maruz kalmaları beklenirdi. Fransız paradoksu denilen bu durum bolca tüketilen kırmızı şaraba bağlandı. Daha sonra Almanya’da Çin’de bira içenlerde, İrlanda’da viski içenlerde yapılan araştırmalar esas olanın alkol olduğunu gösterdi. Hâlâ kırmızı şarabın en yararlı alkollü içki olduğunu düşünenler olsa da bilim çevrelerinde yararın büyük bölümünün alkole bağlı olduğu konusunda ortak bir kanı var. ‘Alkol yararlı mı, zararlı mı?’ sorusunun cevabı, ne içildiğinden çok ne kadar içildiğine bağlı.

İlaç gibi incelenmedi

Alkol bu kadar yararlıysa herkese tavsiye edilmesi gerekmez mi? En başta kalp hastası olanların kolesterol düşürücü ilaç alır gibi bir iki kadeh içkiyi ilaç niyetine içmeleri iyi olmaz mı? Bu sorulara cevap vermek hiç de kolay değil. Sıraladığım bilimsel araştırmalar içki içmeyen birine az da olsa içmesini tavsiye etmek için yeterli değil. Çünkü hepsi gözlemsel çalışmalar. Hiçbiri alkolü bir ilacı inceler gibi incelemiş değil. Örneğin bir ilacın etkinliğinin kabul edilebilmesi için, her türlü özellikleri benzer olan iki grup insan üstünde denenmesi gerekir. Bir gruba gerçek ilaç, diğer gruba ise boş ilaç (plasebo) verilip en az 3-5 yıl bekledikten sonra sonuçlar değerlendirilir. Alkolle ilgili yapılmış böyle bir çalışma yok.
Alkollü içki içmeye başlayan bir kişinin bir iki kadehten fazla içmeye başlarsa başlangıçtaki durumundan çok daha riskli bir duruma düşeceği de unutulmamalı.

Ne yapılması gerekiyor?
Alkolün erkeklerde 2 kadehten, kadınlarda 1 kadehten fazla olmamak koşuluyla kalp damar hastalıklarına ve muhtemelen şeker hastalığına karşı koruyucu olduğuna ve hayatı uzattığına dair kuvvetli kanıtlar var. Kalp damar hastası olan ve olma riski yüksek olan kişiler eğer az miktarda alkol alıyorlarsa bu alışkanlıklarını bırakmaları için bir neden yok. Buna karşılık, hiç içki içmeyen kişilere de sağlık nedeniyle içkiye başlamalarını tavsiye etmek için elimizde yeterli kanıt yok.