Beyaz önlük hipertansiyonuna dikkat!

Kan basıncının sağlık kurumu dışında ölçüldüğünde normal ama doktor veya hemşire tarafından ölçüldüğünde yüksek bulunmasına “beyaz gömlek hipertansiyonu” denir. Yakın zamana kadar bunun olumsuz sonuçları olmadığı, daha fazla tetkik ve tedaviye gerek olmadığı kabul edilirdi


Beyaz gömleği görünce tansiyonu yükselen bir kişi yakından izlenirse, kan basıncının günün başka saatlerinde de yükseldiği görülür. Bunu saptamanın en güvenli yolu 24 saat boyunca her 15 dakikada yapılacak otomatik tansiyon ölçümlerdir.
Rengin Hanım arkadaşına, ne zaman doktora gitse tansiyonun yüksek bulunduğundan yakınıyordu. Evde ölçüldüğünde çoğunlukla normaldi. Sadece, üzüldüğü zamanlarda veya sinirlenip kanı başına sıçrayınca, tansiyonu yüksek bulunuyordu. Bu da ona göre normaldi. Tansiyon hastası değildi ki tedavi olması gereksindi. Doktorun verdiği ilaçları almak istemiyordu.
Kan basıncının sağlık kurumu dışında ölçüldüğünde normal ama doktor veya hemşire tarafından ölçüldüğünde yüksek bulunduğu kişiler ender değildir. Buna “beyaz gömlek hipertansiyonu” denir. Nedeni tam olarak bilinmese de doktoru görünce bazı hastalarda ortaya çıkan heyecan ve endişenin yarattığı gerginliğin tansiyonu yükseltiyor olması mümkündür.

Evde ölçünce normal, doktor ölçünce yüksek bulunursa “beyaz gömlek hipertansiyonu” var demektir. Bu durum pek de masum değildir.


Doktor görünce tansiyonu yükseliyor
Yakın zamana kadar beyaz gömlek hipertansiyonunun olumsuz sonuçları olmadığı, daha fazla incelemeye ve tedaviye gerek olmadığı kabul edilirdi. Yeni yapılan araştırmalar, bu varsayımın hatalı olabileceğini gösteriyor. Daha önce tansiyon tedavisi görmeyen kişilerin incelendiği, bu konuya ışık tutan 4 büyük araştırma var. Toplam 6 bin kişinin katıldığı bu çalışmalarda tansiyonu normal olan da var, yüksek olan da tansiyonu sadece doktor ofisinde yüksek bulunanlar da.
Sekiz yıllık takipte, beyaz gömlek hipertansiyonu olanlarla, tansiyonu sık sık yüksek bulunanlar arasında inme riski açısından bir fark görülmedi. Uzun vadede, doktoru görünce tansiyonu çıkan kişilerde inme görülme oranı kan basıncı normal olanlardan çok daha fazlaydı.

İnip çıkan tansiyon
Beyaz gömlek hipertansiyonu olan bir kişinin kan basıncı bir gün boyunca dakika dakika izlenirse ilginç bir gerçek ortaya çıkar. Bu hastaların bazılarında, tansiyonun günün çeşitli zamanlarında bir çok kez yükseldiği görülür. Doktora gittiklerinde, bu kişilerin tansiyonun daha da yükseldiği doğrudur. Lakin, hiç bir şikayetleri olmasa da 24 saat içinde kan basınçlarının bir yükselip bir indiği de sıkça görülür.
Öyle anlaşılıyor ki, sağlık kurumunda doktor ve hemşirelerin ölçtükleri tansiyon, her zaman doğru tanı konması için yeterli değil. Bazen, sağlık kurumları dışında da kan basıncının ölçülmesi gerekli. Bunun iki yolu var. Birincisi, evde ve iş yerinde kullanılabilecek klasik veya otomatik tansiyon aletlerini kullanmak. İkinci yol ise 24 saat devamlı kan basıncı ölçen aletler.

Evde tansiyon ölçme
Son 25 yılda eklenen yeni teknolojilerle, evde tansiyon ölçümü hem kolaylaştı hem de daha güvenilir hale geldi. Artık, dinleme aleti kullanmaya, sesleri kaçırmamaya dikkat etmeye gerek yok.
Koldaki atardamarda akan kanın yarattığı titreşimleri hissedip kaydeden aletler, hassas tansiyon ölçümleri yapabiliyor. Bu aletler kullanılmadan önce, bir sağlık kurumunda kalibrasyonu yapılmış bir aletle karşılaştırılmalıdır.





Kan basıncının 24 saat izlenmesi



Kan basıncı normal olan bir kişide, 24 saat boyunca büyük (sistolik) tansiyon 130 milimetre cıvayı (mmHg), küçük tansiyon da (diastolik) 85 mmHg yı aşmıyor.




Rengin Hanım’ın tansiyonu gün boyu bir inip bir çıkıyor. Defterine yazdığı notlara bakınca büyük tansiyonunun sabaha karşı yükseldiği görülüyor. Gün içinde ise sadece doktor muayenehanesinde değil, televizyon seyrederken bile yüksek bulunduğu zamanlar var.

Gün boyu kan basıncının ölçülmesi gerçekte yüksek tansiyon problemi olup olmadığının anlaşılmasında çok yararlı bir yöntem. Hem hafif hem kullanışlı olan, pille çalışan modern aletler bir kaç dakikada bir tansiyon ölçmek üzere programlanabilir. Genellikle 24 saatte 50 veya 100 kere yapılan ölçümler, günlük yaşamdaki kan basıncı hakkında güzel bir fikir verir. Yüksek tansiyonu olanların çoğunda, kan basıncının önemli ölçüde inip çıktığı gözlenir.
Uykuda, kan basıncı hem daha düşük hem de daha az oynaktır. Eğer uykuda ölçülen kan basınçları da uyanık ölçümlere yakınsa bu hiç hayra alamet değildir. Bu hastalarda, inme ve kalp krizi daha da yüksektir.
Yüksek tansiyonu olup olmadığına karar vermek için Rengin Hanım’ın koluna tansiyon aletinin manşonu takıldı. Manşondan çıkan kabloların bağlandığı kutu da belindeki kemere takıldı. 24 saat sonra yüzlerce ölçümün kaydedildiği küçük kutudaki çip özel bilgisayara bağlandı. Aletin yaptığı her ölçüm hem tek tek, hem de grafik olarak yazdırıldı.
Rengin Hanım’ın kan basıncı ölçümlerinin ortalaması 146/88 milimetre cıvaydı. Tansiyonu günün bir çok saatinde yüksekti. Gün boyu tansiyonundaki oynamalar, yüksek tansiyonu olmayan normal bir kişide görülen iniş çıkışlara göre daha fazlaydı. Yüksek ölçümlerin yapıldığı zamanlarda ne üzüntülüydü ne de sinirlenilecek bir durumla karşılaşmıştı..

Tedavi için ilaç şart mı?
Doktoru, Rengin Hanım’a yüksek tansiyon hastası olduğunu ve tedavi edilmesi gerektiğini söyledi. “Benim tansiyonum her zaman çıkmıyor, ara sıra yükseliyor” ya da “Benim ki asabi tansiyon, sinirlenmezsem çıkmıyor” veya “Tansiyonum çıktığında başımın ağrısından bilirim” demenin kendini kandırmak olduğunu söyledi.
Doktor önce yemeklerindeki tuzu azaltması, sağlıklı beslenme ve egzersiz yoluyla zayıflamaya başlaması gerektiğini belirtti. Bu önlemlerin tansiyonunun kontrol altına alınmasında çok önemli olduğunun altını çizdi. Hayat tarzı değişikliklerine rağmen kan basıncı normal sınırlara inmezse düzenli ilaç alması gerekeceğini ekledi.



24 saatlik tansiyon ölçümü ne zaman işe yarar?
Kan basıncını 24 saat boyunca izlemek her hasta için gerekli olmasa da çok yararlı olduğu durumlar vardır:
-Farklı yerlerde yapılan ölçümler arasında büyük farklar varsa,
-Günün çeşitli saatlerinde kan basıncı çok oynuyorsa,
-Yeteri kadar ilaç almasına rağmen tansiyon bir türlü normalleşmiyorsa,
-Tedavinin fazla geldiği ve kan basıncının çok düştüğünden şüphe ediliyorsa bu yöntemin kullanılmasında yarar vardır.