Anevrizmada erken teşhis hayata bağlıyor

Balonlaşmanın en sık görüldüğü yer olan karın aortunda oluşan anevrizma (balonlaşma), çoğu zaman belirti vermez. İleri yaştaki erkeklerde sıklıkla görülen hastalıkta, anevrizmanın çapı erkeklerde 5.5, kadınlarda ise 4.5 santimetreye ulaştığında köklü bir tedaviye ihtiyaç var


Yılmaz Bey’in, karnının sağ yanındaki ağrı için gittiği doktor, safra kesesinde taş olabileceğini söyledi. Yapılan ultrason incelemesinde, safra kesesinde taş yoktu ama, karnındaki ana atardamarda balon gibi bir genişleme vardı. Doktoru ultrasonun görüntülerinde karın aortunda anevrizma olduğunu söyleyince çok şaşırdı.
Kalbimizin vücuda gönderdiği kanı aort adlı ana atar damar dağıtır. Kalpten çıkar çıkmaz, kalbe, beyine, kollara ve göğsümüzdeki organlara dallar verdikten sonra karnımıza girer, karın aortu. Karaciğer, mide, bağırsak gibi organları besleyen dallarını verdikten sonra böbreklerimize kan gönderir. Bundan sonra ikiye ayrılır ve bacaklara doğru yol alır.

Kalpten çıkan aort damarı göğüsle karnı ayıran diyaframı geçtikten sonra karın aortu adını alır. Karındaki organlara dallar verdikten sonra ikiye ayrılır. Soldaki çizimde ve yanındaki bilgisayarlı tomografi resminde, normal aort ve dallar görülüyor.


Aort damarında balonlaşma



Ortadaki çizimde karın aortasında, böbreklere giden damarların çıktığı yerle, aortun bacaklara gitmek üzere ikiye ayrıldığı yere kadar olan bölgedeki anevrizma görülüyor. Solda bilgisayarlı tomografiyle çekilen resim, sağda ise anjiyo ile elde edilen görüntü var.


Aort damarının neresinde olursa olsun balonlaşmalar tehlikelidir. Tıbbi adı anevrizma olan balonlaşmanın en sık görüldüğü yer karın aortudur, yaş ilerledikçe daha sık görülür. Erkeklerde kadınlara göre 5-10 kat daha sıktır.
Karın aortu anevrizması kendini karın veya bel ağrısıyla gösterebilir. Ama, çoğu zaman hiç bir belirti vermez. Çoğu zaman, Yılmaz Bey’de olduğu gibi başka bir nedenle yapılan ultrasonda görülüp teşhis edilir. Ya da yapılan bir bilgisayarlı tomografide ortaya çıkar. Bazen de doktorun muayenesi sırasında karında her kalp atımıyla oynayan bir kitle olarak ele gelir.
Neden olur?
Karın aortunun neden balonlaştığı kesin olarak bilinmese de bazı etkenlerin bu hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı biliniyor. Sigara içenlerde, hele uzun süre içmiş olanlarda daha sık görülüyor. Yaşlılarda, erkeklerde, tansiyon hastalarında, kolesterolü yüksek olanlarda anevrizma daha kolay oluşuyor.
Aort damarının duvarında oluşup ilerleyen damar sertliği duvarı zayıflatıyor. Yüksek basınçla akan kan, her kalp atımında, sahili döven dalgalar gibi zayıflayan damar duvarına çarptıkça, damar yavaş yavaş genişler. Damar sertliğine karşı alınacak önlemler aort anevrizması oluşumunu da önler. Yüksek tansiyonun kontrolü, kolesterolün düşürülmesiyle aortun genişlemesi önlenmese de yavaşlatılabilir.
Karın aortunun anevrizması daha çok ileri yaşlarda görülen bir hastalık olduğu için, yapılacak taramalar da 65 yaş üstündeki erkekleri hedef almaktadır. Ultrason, tarama için ideal bir inceleme yöntemidir. Radyasyona ve vücuda herhangi bir boya vermeye gerek olmadığı için hiçbir yan etkisi yoktur. Bir başka görüntüleme yöntemi de bilgisayarlı tomografidir (BT). Fevkalade hassas ölçümlerin yapılabildiği BT görüntüleri sadece anevrizmayı değil çevresini de çok iyi gösterir. Radyasyon ve özel bir boya maddesi kullanıldığı için tarama amacıyla kullanılmaz.
İngiltere’de yapılan bir araştırma, karın aortu anevrizması yırtılanların dörtte birinin hastaneye ulaşmadan, yarısının hastaneye varsa da ameliyat olamadan öldüğünü gösterdi. Ameliyathaneye gidenlerin de yarıya yakını öldü. Balonlaşan damarı yırtılan her 10 kişiden ancak biri bu beladan sağ olarak kurtulabiliyor dersek yanlış olmaz.
Bu istatistiklere bakınca, testi kırılmadan tedbir almak gerektiği açıkça ortaya çıkıyor. Karın aortu anevrizması olanların anevrizmanın boyuna göre 6 ay veya 1 yılda bir izlenmesi gerekir. Anevrizmanın boyu erkeklerde 5.5 santimetreye ulaştığında veya bir yılda damarın çapındaki artış yarım santimden fazlaysa köklü bir tedaviye gerek var demektir. Bir çok cerrah, kadınlarda damarın çapı 4.5 santimi geçince ameliyat tavsiye eder.


Ameliyatla tedavi

Karın aortu anevrizmasının en korkulan yanı, solda görüldüğü gibi yırtılma olasılığıdır. Yırtılma riskini azaltmak için, anevrizma erkeklerde 5.5 kadınlarda 4.5-5 santime ulaşınca, ameliyatla damarın yerine sentetik bir kumaştan yapılmış bir tüp dikilir.


Karnın ortasında, göbekten aşağıya doğru bir kesiyle yapılan ameliyatta aort damarının balonlaşmış bölümü kesilir. Yerine sentetik kumaştan yapılmış bir boru dikilir. Çoğu zaman bu boru, bir pantolon gibi ikiye ayrılıp, aortun her iki dalına dikilir. Oldukça büyük bir ameliyat olduğu için riski de az değildir. Yaşı ileri olanlarda, başka ciddi hastalığı olanlarda hastanede ölüm riski 5 veya daha yüksektir.


Stentle tedavi



Ameliyat yerine, kasıktaki atar damarlardan girilerek stent yerleştirmek de anevrizmayı tedavi eder. Sentetik bir kumaşla kaplı olan stent, bir tünel gibi kan akımına yeni bir yol salar. Genişleyen damarın stent dışında kalan bölümüne kan girmeyecegi için yırtılma tehlikesi ortadan kalkar. Sağda stent takıldıktan sonra çekilen bilgisayarlı tomografi resmi görülüyor.


Son yıllarda anevrizmaların ameliyatsız tedavisi yaygın kabul görmeye başladı. Kasıktaki atar damarlar yoluyla sokulan stent, ameliyatla yerleştirilen sentetik tüp gibi görev görür. Çevresi kumaşla kaplı uzun metal kafes, damarın balonlaşmış bölümüne yerleştirilir. Genişlemiş damarda bir değişiklik olmasa da, kan akımı yeni konulan stentin içinden geçtiği için damarın yırtılma riski ortadan kalkar.
Stentle tedavi her hastaya uygulanamaz. Uygulan hastalarda başarıyla yerleştirilme olasılığı çok yüksektir. Lakin, bazı hastalarda, kan stentin içinden geçerken, stent arkasında kalmış anevrizmanın içine kaçabilir. Bu durum ameliyatın başarısına gölge düşürür.
Şimdiye kadar yapılan araştırmalar, stente tedavinin riskinin ameliyata tedaviye göre daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Buna karşılık, uzun vadede, ameliyatla yapılan tamirlerin stentle yapılanlara göre daha dayanıklı olduğunu gösteriyor.
Yılmaz Bey’e yapılan bilgisayarlı tomografide, anevrizmanın en geniş yerindeki çapı 4.4 santimetre olarak ölçüldü. Doktoru bir tek bile sigara içmesini yasakladı, yüksek tansiyonunu ve kolesterolünü tedavi etmek için ilaçlar verdi ve 6 ay sonra yeniden görüntülemek üzere randevu verdi.