Yapıyoruz ama getiremiyoruz

Dünya mega yat üretiminde söz sahibiyiz. Ama bu yatların Türkiye kıyılarında dolaşması, kışlaması ve bakım onarımlarının yapılması konusunda çok geri kaldık

Türkiye mega yat üretiminde dünyada ilk üç-dört ülke arasında yer alıyor. Mayıs başında Dünya Süper Yat Ödülleri’nin dağıtıldığı Çırağan Sarayı’ndaki organizasyonda sektördeki tasarımcıların, brokerlerin, mega yat sahiplerinin bir araya gelmesi Türkiye için önemli bir gelişme olabilir. Ancak Türkiye mega yat konusunda yeterince atak davranmıyor, büyük potansiyeli kullanmıyor.
Birçok mega yat Türkiye’de inşa ediliyor ama bu yatlar bizim kıyılarımızda pek fazla dolaşmadan Güney Fransa, İspanya ve İtalya kıyılarında dolaşıyor, kışlamaya ve tamir bakıma bizim kıyılara gelmiyor. Oysa bir mega yatın Türkiye’de dolaşması, kışlaması, 12 metre boyundaki 50 tekneye, belki de daha fazlasına bedel. Örneğin bir mega yatın sadece zehirli boyası 400 bin avroyu buluyor. Bunun 50 ya da 60 bin avrosu ithal malzeme, geri kalanının tamamı emek ve kâr... Katma değeri ve istihdam sağlama kapasitesi çok büyük sektör. Türkiye’nin yat üretimi kadar mega yatların refit ve bakım onarımına da eğilmesi gerekiyor. Mega yat üretiminde yılda 2.5 milyar dolara yakın bir ciro sağlayan sektör, refit ve bakım onarım işine odaklandığında çok daha büyük bir iş hacmi yakalayacak. Hesap çok basit... Bakım isteyen mega yat sayısı yeni yapılan yeni yat sayısından katbekat fazla...

Tanıtım ve jet set partileri
Mega yatları Türkiye’ye çekmek için iki önemli adım atmamız gerekiyor. Birincisi, tanıtım. Bunun için Çırağan’daki Süper Yachts Ödül töreni güzel bir başlangıç olabilir. Ancak birilerinin bir an önce Türkiye kıyılarının pilot kitabı olan Sadun Boro’nun “Vira Demir” kitabını İngilizceye çevirip dünyadaki mega yat sahiplerine, kaptanlarına ve brokerlerine hediye olarak göndermesi gerekiyor. Tabii bir de insanda ‘oraya gitmeliyim’ hissini uyandıracak bir başka prestij kitabı hazırlanmalı. Kıyılarımızın, yakın yerlerdeki antik yerleşim alanlarının havadan ve karadan çekilmiş fotoğrafları ve kısa öykülerle işlenmiş devasa büyüklükte bir masa üstü kitap... Bu işe niyetlenen birileri olursa tüm kıyılarımızı avcunun içi gibi bilen biri olarak yardımcı olmaya da söz veriyorum.
Seneye de Dünya Süper Yat Ödülleri Çırağan’da verilecek. Mesela bu ödül töreninin hemen ardından da bizim jet sosyete dünya jet sosyetesine, Bodrum Kalesi, Knidos Antik Kenti, Göcek Domuz Adası gibi mekanlarda mega yatlarıyla gelip katılacakları bir davet düzenlese eminim Türkiye çok şey kazanır.

KDV muafiyeti gerekiyor
En önemli adımı da maliyenin ve gümrüklerin atması gerekiyor. Türkiye’de ihraç kaydıyla üretilen tekneler için KDV muafiyeti tanınıyor ama bakım onarım işlerinde bu muafiyet yok. Büyük bakım dediğimiz refit işleri esasında yeni bir mega yat inşa etmekten çok daha fazla iş hacmine sahip. Ayrıca burada çok yoğun bir istihdam ve katma değer sağlanıyor. Diğer taraftan yeni yapılan bir tekne ya da ağır bir bakım onarım işine girecek bir mega yatın sahibi, teknesi bittikten sonra teknesinin içine, iç çamaşırından gümüş yemek takımına, değerli tablolarından antika eşyalarına kadar birçok özel eşyasını getirip koymak istiyor. Bu işler de gümrüklerde biraz sorun oluyor. Türkiye’de imal edilen ya da bakım onarımı yapılan bir mega yatın sahibinin özel eşyası ile bir haftalığına bir otele gelen turistin özel eşyasını bir tutmak, ikisini de ‘yolcu beraberindeki eşya” statüsüne sokmak ne kadar mantıklıdır?

KAPTANIN MUTFAĞINDAN

Pazı yatağında sebzeli balık suyu soslu levrek

Levrekler fileto edilir. Kafası ve kılçığı, kapaklı bir tencerede iki-üç bardak su, havuç, soğan, kereviz yaprağı, maydanoz sapı, pazı yaprağı kökü, turpotu, iki adet yeşil biber, bir adet kırmızı biber, deniz tuzu ve tane karabiber ile 40 dakika kadar haşlanır (Mevsim sebzeleri ile çeşitlendirilir). Tenceredeki su süzülür ve balık stok suyu elde edilir. Ağzı kapaklı bir tencerede, pazı yaprakları zeytinyağında, ağzı kapaklı bir tencerede üç dakika kadar sote edilir. Üzerine elde ettiğimiz balık stok suyundan iki bardak kadar konur. Su fokurdamaya başladıktan sonra fileto edilmiş levrekler eklenir. Yarım limon suyu sıkılır. Üzeri kapanır ve hafif ateşte yedi-sekiz dakika kadar pişirilir. Arzuya göre, balıklar konmadan, karışım fokurdarken bir kadeh beyaz şarap eklenebilir ve alkolün uçması beklenir. Servis yapılırken, çatal ve bıçağın yanında mutlaka kaşık da konulmalıdır. Stok suyu daha fazla su ile hazırlanırsa sosu çok lezzetli olduğundan çorba gibi de içilebilir. Levrek dışında, sinarit, lagos, somon gibi balıklarla da yapılabilir. Bu durumda her bir çeşit balığa göre pişirme süresi değişir. Sinarit ve lagosta 15, somonda 7 dakika yeter.