Dört dakikadan bir dakikaya nasıl gelindi?

Türk hip hop âleminin en yeni ve en popüler isimlerinden biri, drill sahnesinden Lvbel C5, “C5MODE” adlı albümünü cuma günü yayınladı. Videosu çekilen çıkış parçası “Gelmezsen Gelme”nin uzunluğu 1 dakika 34 saniye. “Görün ne haliniz varsa” adlı açılış parçası 1 dakika 6 saniye, “Sorun ne kardeş” adlı parça 1 dakika 16 saniye, “Annem” adlı parça 1 dakika 27 saniye, “E E E” 1 dakika 41 saniye sürüyor. Albümdeki en uzun parça 2 dakika 7 saniyelik “Gönder Gelsin”. Ben bu satırları yazarken bu şarkılardan üç tanesi YouTube Türkiye trend olan videolar listesinde ilk 10’daki yerini aldı. Spotify, Apple Music, Deezer ve diğer stream servislerinin Türkiye trend listelerini bir iki gün içinde kontrol ettiğimizde benzer sonuçları orada da göreceğiz. O da kim falan diyebilirsiniz. Türkiye’nin yeni starlarını tanıyıp tanımamak ayrı bir konu. Ben şarkı sürelerine dair iki laf etmek isterim.

Yakın zamana kadar popüler şarkıların uzunluğunun 3-4 dakika civarında olması gerektiğine inanılıyordu. Neden derseniz, basit: Radyo ve televizyon kanallarında çalınmaya uygun olma gerekliliği. Misal, 8 dakikalık bir şarkıyı “radio edit” denen kısaltılmış versiyonu yoksa eğer, dünyanın hiçbir popüler müzik radyo istasyonu çalmaz. Online tematik radyolar bugün diledikleri müzikleri çalarlar onlar ayrı. Ama ana akım istasyonlar bunu yapmazlar. Çünkü kimse sonuna kadar dinlemez.

Müzik endüstrisinin en eski zamanlarından bu yana en önemli dağıtım mecrası olan radyonun altın kurallarından biri bu formüle uymaktır. 1950’lerde de radyolar single şarkıları yayınlarken benzer ilkeleri göz önünde bulunduruyordu. Radyoda birinin sıkılmadan, kanalı değiştirmeden dinleyebileceği makul şarkı süresi budur. Bu formül hit şarkıları şekillendirmiştir.

Günümüzde, malumunuz, stream platformları radyonun rolünü devraldı. Ancak bu platformlar da insanlara daha fazla şarkı dinletmek ve kitleyi uygulamada tutmak zorundalar. Bunun için burada da benzer kurallar işler.

Bir istatistik paylaşayım. Spotify’da 2020 yılında yayınlanan yeni şarkıların ortalama uzunluğu 3 dakika 17 saniyeymiş. 1990 yılında yani stream platformlarının olmadığı, internetin hayatımıza henüz girmediği dönemde yayınlanan şarkıların ortalama süresi 4 dakika 19 saniye olarak kayıtlarda var. 30 yılda radyodan stream’e geçerken bir dakika kısalmış şarkılar.

1990 yılında dünyada CD en yaygın fiziksel dağıtım ve depolama formatıydı. Bunun dışında müzik dinlenecek tek mecra radyoydu. 1982 yılında müzik endüstrisinin hizmetine giren CD’den önce sadece plak ve kaset vardı. Kayıtlara göre ancak 1988 yılında CD satışları ilk kez plak satışlarını geçti. 2002 yılına kadar da CD satışlarındaki artış devam etti. Bu yıldan sonra internetle birlikte her şeyin hızla değiştiği dönem başlıyor. Spotify’ın kuruluşu, yani stream platformlarının döneminin başlangıcı olarak kabul edeceğimiz yıl, 2006.

Bugün 2022 itibarıyla artık stream’den bir sonraki aşamayı yaşıyoruz. TikTok devrindeyiz. Zaman içinde 3-4 dakikalık hit şarkı formülü kendi içinde revize oldu. Bu süre kısaldı. Çünkü teknoloji geliştikçe dikkat dağıldı. Eskiden tek ekrana bakan (televizyon) insanoğlu bugün iki üç tanesini aynı anda izliyor. Önde bilgisayar, köşede televizyon açık, elde telefon, telefonda da TikTok var.

Bugün yeni müzik keşif mecrası ne radyo ne stream platformları. Olayın merkezi sosyal medya. TikTok, Instagram ve muhtelif benzerlerindeki kısa videoların arka planındaki müzikler. “Neden video” sorusu vardı eskiden. Yanıtı “çünkü kimse okumuyor”du. Bugünün sorusu neden kısa video? Çünkü bir dakikadan uzun bir şeyi artık kimse izlemiyor. Onu bile zor izliyor.

Gelelim Lvbel C5’e. Bir dakikalık şarkıları TikTok dostudur ve stratejik olarak doğrudur. Günümüz dinleyicisine, ki yaş ortalamaları 14-15 olan bir kitleden söz ediyoruz, başka türlü hitap etmek giderek güçleşiyor artık.

Lvbel C5’in sekiz şarkılık EP albümün toplam süresi 13 dakika 18 saniye. Pink Floyd’un 1977 tarihli Animals albümünde yer alan “Dogs” 17 dakika beş saniye sürüyor. “Animals” çıktığı yıl birçok ülkede bir numara olmuş ve çok satmış bir albümdür. 1977 tarihli tek Pink Floyd şarkısı, 2022 tarihli bir hip hop albümünden dört dakika uzun.

Şarkıların süresi bir dakikanın altında indiğinde bu yazıyı revize eder, “update”li olarak tekrar yayınlarım. O zamana kadar tavsiyem, uzun şarkıları sevin, onlara iyi davranın, müziği rahatta dinleyin.