ABD’de federal sistemle, eyaletleri birbirinden ayıran hususların başında eğitim sistemi gelir.
Federalizmin temelleri atılırken heyet gönderilen ve eğitim sistemi araştırılan ülkeler arasında Osmanlı İmparatorluğu da vardı.
“American Board of Commissioners” adı altında örgütlenmiş olan Evanjelistler, 1797’de Anadolu’ya ayakbastılar ve iki şeyi hemen gördüler:
Osmanlı’da okul açmak için devletin değil, toplulukların, yani halkın izni gerekir; kilise açmak için buna bile ihtiyaç yoktur.
ABD’ye dönünce örgüt, belirlemelerini kurucu babalarına bildirdi. ABD’nin kendileri de misyoner olan kurucuları, Osmanlı’daki eğitimin toplum girişimine ve denetimine dayanması ilkesini benimsediler ve kendi sistemlerine entegre ettiler. Bugün ABD’de ilk ve orta öğretim tamamen kent ve köylerde oluşturulan “eğitim komisyonlarının” elindedir; Eğitim Bakanlığı (ki adında “Millî” sıfatı da yoktur) sadece okulların lojistiği ile ilgilenir. Bir diğer nokta, ilk ve orta öğretimin topluluk tarafından yeterli malî destek sağlanamayan yerlerde paralı olmasıdır.
Malî destek sağlanan okulların uyması gereken ilkeler bir tüzükle (charter) belirlendiği için Charter Okulları denir. 2016-17 ders yılında ABD’de, 42 eyalette 7 bin “charter” okulunda 3 milyon öğrenci okuyordu. Bu okulların başlıca özelliği eğitim-öğretim için bütün masrafları kendilerinin yapması, daha sonra okuttukları öğrenci başına eyaletten para almalarıdır. Eyaletler, “charter” okulu açma iznini öğrenci başına en az parayı isteyen kurum ve derneklere verirler. (Geri kalan 10 eyalette, eyalet hükumeti, her bir eğitim komisyonu bölgesine gereken yatırımı kendisi yapabilmek-tedir.)
Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ), ABD’de 25 eyalette, 120 “charter” okuluna sahiptir. Benzeri derneklere oranla en az ücreti istediği için, birçok eyalet, 15 Temmuz darbe girişimi ile ilgisi ortaya çıkıncaya kadar bu örgüte kolaylıkla izin veriyordu.
Kendi okulunu kendisi açacak kadar zengin olsun-olmasın ABD’de her bir eğitim komisyonu okullarının başarı göstergeleri ile yakından ilgilenir. Komisyonlar yerel seçimlerde halkın oyuyla kurulur. Son iki yılda hazırlanan raporlar ve birçok eyalette kurulan soruşturma komisyonlarının araştırmaları FETÖ okullarının diğerlerine oranla ucuz olmasının sebebinin eğitimin kalitesinden yapılan kesintiler olduğunu gösterdi. Bu okullarda daha az yemek verildiği ve öğretmenlerin maaşlarının yüzde 40’ını örgüte vermek zorunda oldukları belirtiliyor ve Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından iki yıllık bir soruşturmanın sonuçlanmak üzere olduğu öne sürülüyor. Ancak bu araştırma bir türlü sonuçlanıp raporu bir türlü yazılmıyor.
Dünyada 12 ülkede FETÖ okulları tümüyle kapatılıp, 8’inde yönetimi başka vakıflara verilirken, ABD’de bu örgütün okullarına dokunulmuyor.
ABD’de değil Müslüman, bir Hristiyan “kült” grubunun bile devlet adına okul açmasına izin verilmesi hayal bile edilemezken FETÖ okullarına bu koruma neden sağlanıyor?
Konuyu irdelemeye devam edelim.
