Satın Alma Gücü Paritesi’ne (SGP) göre Türkiye’de fiyatlar ucuz ama bireysel tüketim düşük.
Satın Alma Gücü Paritesi, aynı mal ve hizmet sepetine (örneğin 1 kg ekmeğe, 1 kg yağa, 1 paket sigaraya, saç tıraşına, otobüs biletine) farklı ülkelerde ve değişik para birimiyle yapılan ödemelerin arasındaki farkı ortaya koyuyor.
Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından açıklanan 2016 yılı Satın Alma Gücü Paritesi hesabına göre kişi başına gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) endeksinin ortalaması 28 AB ülkesi için 100 iken, Türkiye için 64 oldu.
Karşılaştırmalarda yer alan 37 ülke arasında SGP’ye göre kişi başına GSYH endeksi en yüksek ülke 258 ile Lüksemburg, en düşük ülke ise 29 ile Arnavutluk. Türkiye 29 ülke arasında 20’nci sırada. SGP’ye göre, kişi başı geliri Türkiye’den daha düşük ülkeler Hırvatistan, Romanya, Bulgaristan, Karabağ, Makedonya, Sırbistan, Bosna-Hersek ve Arnavutluk.
Avrupalı 100, biz 64...
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına gayri safi yurt içi hasıla temel alınırken, tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına fiili bireysel tüketim endekslerine bakılıyor.
Fiili bireysel tüketim, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet veya kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından sağlanan (eğitim, sağlık vb.) hizmetleri de kapsıyor.
Satın Alma Gücü Paritesi’ne göre ülkelerin GSYH endeksleri (milli gelirler endeksleri ile fiili bireysel tüketim endeksleri aynı değil. Örneğin, Yunanistan’ın GSYH endeksi 68 iken, tüketim endeksi 77. İsviçre’nin GSYH endeksi 161 iken, tüketim endeksi 128. Türkiye’nin ise 2016 yılında GSYH endeksi de fiili bireysel tüketim endeksi de 64 olarak belirlenmiş.
Kişi başına fiili bireysel tüketim düzeyi 28 AB ülkesi ortalaması 100 iken, Türkiye’de 64 olduğuna göre AB ortalamasının fiili bireysel tüketimimiz AB ortalamasının % 36 altında.
Fiyat endeksimiz 52
Fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünü gösteriyor. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” deniliyor.
Türkiye’nin fiili bireysel tüketim fiyat düzeyi endeksi, 2016 yılı sonunda 52 oldu. Bu değer, AB ülkeleri genelinde 100 iuro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin Türkiye’de 52 euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini gösteriyor.
Fiyatlar göreceli olarak düşük ama Satın Alma Gücü Paritesi’ne göre milli gelir ve kişi başına milli gelirimiz Avrupa ülkelerine göre düşük olduğu için kişi başı tüketim harcamalarımız Avrupa ülkelerinde 100 iken, bizde 64.
Genelde “Biz Türkiye’de çok tüketiyoruz” deriz ama görülüyor ki tüketim harcamalarımız Avrupa ülkelerinde yaşayanların fiili bireysel tüketim büyüklüklerine göre değil, bizim düşük gelirimize göre yüksek.
