Zor bir yıl geride kaldı, umut hep var

“Kötü alışkanlıklarınızla savaşın, komşularınızla barış içinde olun ve her yeni yılın size daha iyi bir insan yapmasına izin verin” 

-Benjamin Frankin 

 30 yaşının üstündekiler 2000’e girerken yaşanılan paniği anımsayacaklardır: tüm bilgisayar sistemleri çökecek, hatta kıyamet kopacaktı. Şimdi saçma gelse de o zamanlar ciddi bir şekilde dünyanın sonunun geleceğini düşünen kitleler vardı. 2025’e girmek üzereyiz, bilişim sistemleri kendi kendilerini imha etmediler ve hala gezegenimiz üzerinde nefes almaya devam ediyoruz. Asıl çökmeye başlayan İkinci Dünya Savaşı’ndan beri kurulu olan Pax-Americana, ve liberal dünya düzeni oldu. 

Seçimler yılı

2024 küresel çapta bir seçimler yılıydı; 80 ülkede yaklaşık 4 milyar kişi sandığa gitti. Ekseriyetle halihazırda iktidarda olanlar kaybettiler. Hindistan, Japonya ve Güney Afrika’da uzun süredir siyaseti domine eden partiler iktidardan düştüler. İngiltere’de 14 yıllık Muhafazakâr Parti kontrolü sona erdi. Fransa ve Almanya’da başbakanlar güvenoyu alamadılar. Ve tabii ki ABD’de Demokratlar ezici bir yenilgiyle hem başkanlığı hem de Kongre’deki çoğunluklarını kaybettiler. Aslına bakarsanız iktidar değişmese de bizde de yerel seçimlerde ilk defa CHP birinci parti konumuna geldi. İşin özü: dünyanın genelinde insanlar kendilerini yönetenlerden memnun değillerdi. Bu durum Avrupa’da (İngiltere hariç) ve ABD’de aşırı sağcıların işine yaradı. 

Tabii hepimizi ilgilendirecek en önemli sonuç Trump’ın tekrar Beyaz Saray’a gönderilmesiydi. Anayasal demokrasiyle açıkça savaşan bir figürün dünyanın en güçlü koltuklarından birine oturacak olması endişe verici. Rusya’dan da bahsetmek gerekir. Ukrayna’da çakılıp kalan, bu sebeple Orta Doğu’daki etkinliğini kaybeden Putin, çare olarak diğer otokrasilerle daha yakın iş birliğine gitti. 2000’den beri ilk defa 24 yıl sonra tekrar Pyongyang’ı ziyaret eden Putin, Kuzey Kore’den asker desteği aldı. Çin ile askeri tatbikatlar artırıldı. BRICS Batı’ya ciddi bir alternatif olarak palazlanmaya başlandı. 

Ne yazık ki Orta Doğu’da yine kanlı bir yıl geçti. İsrail’in zulmü artarak devam etti. Uluslararası kamuoyunun tepkileri doğru orantılı yükselmiş olsa da özellikle Batılı liderler ikiyüzlü tavırlarını korudular. Bölgede yaşanan belki de en önemli gelişme Baas ideolojisinin Suriye’deki rejimle beraber tarihe gömülmesiydi. 

Yapay zekâ

Rubicon’u geçti mi?  

Teknoloji açısından 2024 belki de bir dönüm noktasıydı. 2022’nin sonlarında erişime açılan ChatGPT ilk çıktığında afallayan dünya, 2024’te yapay zekâyı bir bilim-kurgu filmi konusu olmaktan tamamen çıkarmış şekilde tartışmaya başladı. Hatta artık yapay zekânın Rubicon’u geçtiği ve geri dönülemez bir şekilde dünyayı ele geçireceğinin kaçınılmaz olduğu iddia edildi. 

Bu kadar ciddi bir girişten sonra biraz mizahla devam etmek istiyorum zira 2024 pek de iç açıcı bir yıl değildi. Nihayet kravat geri dönüş yaptı! Tarihe gömülmek üzere olan bir başka konuydu kravat; İngiltere’de finansçıların bile yakaları açık bir biçimde işe gittiklerini görünce kabullenmiştim bu gerçeği. Fakat HTŞ liderinin kravat takması bir anda gündemin birinci maddesi haline gelince umutlandım tekrardan. Umarım kravat Suriye’nin bir Afganistan olmayacağının simgesi haline gelir. 

Yazıyı yazmadan önce 2024 deyince aklıma gelen ilk şey, ne yalan söyleyeyim, Paris Olimpiyatları’nın açılış töreni olmuştu. Geniş, lüks teknelere bindirilen sporcuların yanında küçücük kayıklara bindirilen sporcuların hali gözümün önüne gelince hala bir acıma hissi beliriyor yüreğimde. Törenin vesile olduğu bir olumlu durum ise insanların artık ‘woke’ kültürüne bir “dur” demek için cesaret toplamalarıydı. Yeniliklere açık olmak ile iki artı ikinin dört olduğunu söylemek birbirini dışlayan iki ayrı kümede olmak zorunda değildir. 2025’in rasyonel düşünce ile vicdanın beraber hükmettiği güzel bir yıl olması dileklerimle.