İmralı’dan gelen silah bırakma ve terör örgütünün kendisini feshetme çağrısı PKK’nın Suriye kolu, uzantısı PYD/YPG ya da SDG’yi kapsar mı, kapsıyor mu tartışması sürerken, Suriye yönetimi ile SDG arasındaki anlaşmayla konu bambaşka bir boyuta evrildi. Bir gün önce Suriye kan gölü, İsrail ya da İran provokasyonu, iç savaş tehdidi, başa dönüş mü derken, ertesi gün toprak bütünlüğü, üniter sistem öne çıktı. Suriye Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre anlaşma, Suriye’nin toprak bütünlüğünü vurgularken, çatışmaların sonlandırılması ve mültecilerin geri dönüşü gibi kritik maddeler içeriyor. Suriye haritası da İsrail’in elinde tuttuğu Golan Tepeleri hariç tek renge, yeşile dönüştü... Daha henüz barış içine girilmiş bir durum söz konusu değil. Fotoğrafa bakıldığında Suriye’de adım adım geçmişe göre biraz daha ümitvar olmamızı sağlayacak birtakım gelişmelerle karşı karşıyayız… Şimdiden net bir şeyler söylemek zor… Bu gelişmeleri İmralı’dan gelen çağrının uzantısı olarak gören de var, tam aksine buradaki gelişmeler İmralı sürecini hızlandırır diyen de... ABD helikopteriyle Şam’a getirilen SDG başının Washington baskısıyla masaya oturduğu savından hareketle “ABD teröre desteğini kesiyor mu, sürdürüyor mu” tartışması sürüyor bir yandan da… Görüntü dünden daha iyi ama yarını fazlasıyla soru işaretleriyle dolu... Bir ayağı İmralı’ya diğer ayağı Washington’a uzanan bir durum söz konusu. Getirdiği artılar kadar riskler de içeriyor. SDG’nin bir anda mutabakat masasına oturmasının Türkiye’nin olası operasyonunu kesmek amaçlı olduğunu söyleyenler bile var...
★ ★ ★
Bu durumda da en çok tartışılan şu elbette:
Mutabakat Türkiye’nin koyduğu net rezervlere uyum sağlayan içerikte mi? Ankara’nın ortaya koyduğu çerçeveye uygun mudur?..
Malum Türkiye’nin Suriye ile ilgili üç stratejik önceliği vardı: Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması, herhangi bir terör devletçiği kurulmasına, teröristana izin vermemek, sığınmacıların vatanlarına onurlu dönüşlerinin sağlanması... 8 Aralık 2024’ten bu yana gerçekleşen gelişmelere ve son mutabakata bakıldığında Suriye’nin toprak bütünlüğü adına atılmış çok önemli bir adım olduğu ortada… Bu anlamda da federal/özerk yapı istekleri artık rafa kalktı diye iddialı söylemler de mevcut. Ama SDG tarafından yapılan açıklamalara bakıldığında ise farklı bir adla, “güçlendirilmiş yerel yönetim” modeliyle aynı anlaşılma ya da istek var gibi. Silah bırakma ve SDG’nin Suriye ordusuna entegre olma konusunda da yine farklı anlama, yorumlar söz konusu. Aynı durum petrol ve doğal gaz gibi yer altı kaynaklarının paylaşımı, DAEŞ’lilerin tutulduğu hapishanelerin kontrolü içinde geçerli...
Farklı açıklamalar ilgili grubun kendi yandaşlarını yatıştırmak, ikna etmek için de yapılıyor olabilir... Ya da gerçekten süreci uzatarak, bazı beklentileri karşılamaya dönük hesaplar var denilebilir. Öyle ya da böyle fark etmez Türkiye açısından asıl olan mutabakatın eksiksiz uygulanması. Çarpıtılıp farklı yorumlara çekilmemesi...
★ ★ ★
Zira Türkiye sınırında terör devletine asla izin vermeyeceğini yıllardır en üst perdeden dile getirdi, getiriyor. Bunu sağlamakta birilerin anlık ikna edilmesi, sadece masa başı görüşmeleriyle falan olmadı. Türkiye, Suriye sahasında dört tane askeri harekât yaptı, şehitler verdi. Bir teröristana izin vermeyeceğini çok net ortaya koydu... Sığınmacıların ülkelerine dönüşü için güvenli, uygun alan da yarattı. Suriye’deki çok bilinmeyenli denklemi adım adım değiştirdi yani. Üstelik hem ABD hem Rusya, hatta İran hem de Esad rejimi ile de ciddi anlamda mücadele vererek bunu yaptı. Şimdi ise ABD dışında Esad, Rusya, İran yoklar artık denklemde, Şam’da da bugün Türkiye’ye yakın duran, dostça yaklaşan bir yönetim var. Suriye Cumhurbaşkanı Şara ülkesine ne kadar hakim olacak, nasıl otorite sağlayacak ya da alternatif yolara girme denemeleri olacak mı onu göreceğiz. Nihayetinde mutabakatın bir tarafı terör örgütü ve hiçbir anlaşmanın uygulanması için de garanti yoktur. Ancak o anlaşmayı doğuran şartlar devam ettiği sürece uygulanır. Bozan olursa da tek bir yol var yine zor kullanılır...
