Kadir Has Üniversi-tesi’nin yıllık olarak yaptığı “Sosyal-Siyasal Eğilimler 2015 yılı araştırması sonuçları” Türkiye’ de toplumun duygularını, düşüncelerini ortaya koymuştur.
Araştırmada başta terör olmak üzere, yıllardır süregelen Kürt sorunu, başkanlık, yönetim, paralel yapı, AB üyeliği, ekonomik durum karşısında toplumun duygu ve düşüncesini saptamıştır.
Kendine mutlu ya da bir ölçüde mutlu hissedenlerin oranı 2013 tarihinde yüzde 67 iken 2015 yılında yüzde 48’e düşmüş. Son bir yılda ekonomik durumun kötüleştiğini, geçim sıkıntısı çektiğini söyleyen bu nedenle mutsuz olanların oranı yüzde 61.4’e çıkmıştır.
Ruh bilim ve toplumsal ruh bilim açısından mutluluk kavramı sosyal-siyasal durumun ölçüdür. Mutluluk iyilik durumudur. İnsanın mutlu olması, ilgi, sevgi, sevinç, umut gibi duygularla olasıdır. Mutluluğu sağlayan durumlar, koşullar insanın yaşına, durumuna, rolüne, yerine, konumuna göre değişebilir.
Tarih boyunca bireyler mutlu olmak için çaba harcamış, toplumlar bunu sağlamak amacıyla düzenlenmiş, örgütlenmiş, toplumsal, ekonomik yönetim biçimleri geliştirmişler, kültür ve sanatı içeren çağdaş uygarlık düzeyini oluşturmuşlardır. Uygarlığın amacı bireysel mutluluğu sağlamaktır.
İnsanın ruhsal yapısını, duygular, dikkat, algı, bellek, düşünce gibi bilişsel işlevler oluşturur.
Duygulanım (teessüriyet)(affetion): İç ya da dış iletilerin, uyaranların, bilişsel işlevlerin etkisi altında insanda yarattığı etki, buna karşı oluşan tepkidir. İletiler, uyaranlar haz (pleasure) ya da elem (pain) duygulanım durumu yaratırlar. İlgi, sevgi, sevinç, umut gibi duygular insana umut verir. Acı, endişe, kaygı, korku, kızgınlık, öfke gibi duygular hoş olmayan, elem yönünde yer alan duygulara yol açar.
Araştırmalar, gözlemler alt kültürde elem veren duyguların kızgınlık, öfke, şiddet davranışlarına dönüşebildiğini göstermiştir. Öte yandan, ortak kültürden toplumsal nedenlerden kaynaklanan, yıllardır süre gelen, çözüm bulunamayan şiddet olayları, bireysel, toplumsal duyarsızlaşma yaratır.
Bu insanları şiddet diliyle, kızgınlık, öfke, kini nefret gibi duygularla ya da ilgisiz, umursamaz, tepkisiz tutumlarıyla mutsuz olduklarını anlatmaya çalışırlar.
Toplumsal düzeyde mutluluğu devletin yönetim organları sağlar. Demokratik yönetimde politikacılar devlet işlerini çağdaş, dengeli, düzenli, uyumlu, çatışmasız, sürtüşmesiz bir şekilde yürütmek yükümlülüğünü taşırlar. Uyguladıkları politikada toplumun huzuru, mutluluğu, değişmesi, dönüşmesi, gelişmesi, kalkınması ilk ve temel amaçtır. Bunu gerçekleştirmek için başkalarının değişik dünya görüşü olan toplumsal kesimlerin duygularını, düşüncelerini, tutumlarını, eylemlerini kendi dünya görüşleri dışında anlamaya duyumsayama çalışırlar Başka bir deyişle duyu sezgisi (empathy) yaparlar.
Toplumun mutlu olmasını sağlamak, toplumu geliştirmek amacıyla çeşitlilikten yararlanan, bunları birleştirip bütünleştiren hizmete yönelik politika uygularlar.
Bireysel düzeyde mutluluğu insanın kendini geliştirme, yönetme yönlendirme çabası, kişisel yeterliliği sağlar. Kişisel yeterlilik insanın davranışını, tutumunu, eylemini başlatan, yöneten, yönlendiren, sürdüren güdülenme (motivation) gücüyle kazanır.
Güdüler, doğuştan gelen yaşamı sürdürebilmek için gerekli olan içgüdüler (instinet) ile eğitim, öğrenme, pekiştirme gibi sonradan kazanılmış dürtüleri (drive, trieb) içerir.
Beslenme, korunma, uyku, cinsellik gibi varlığı, yaşamı koruma güdüleri dışında öğrenilerek kazanılan, haz, toplumsal kültürel yaşam güdüleri vardır.
İnsan güdülerden kaynaklanan gücün etkisiyle öz denetimi sağlar. Güvenme duygusu kazanır. Değişime, gelişime açık, dengeli, düzenli, uyumlu amacı beklentisi olan vicdanlı bir benlik, kişilik kazanır. Kişiliğin amacı mutlu olmak, mutlu yaşamaktır.
Mutluluk duygusu insanın acı, endişe, kaygı, korku, kızgınlık, öfke, kin, nefret gibi elem doğrultusundaki duygulardan kurtarır. Toplumsal güdülenme yaratır.
İnsanın başkalarıyla ilişkisinden, iletişiminden kaynaklanan çatışmaları, sürtüşmeleri, sorunları çözmek, engelleri aşmak becerisini kazandırır.
Her ülkenin bireysel ve toplumsal mutluluğunu engelleyen farklı sorunları, çatışmaları, sürtüşmeleri olabilir. Bu sorunları anlayan, bilen, gören, doğru ve gerçekçi, sağlıklı bir biçimde çözebilen politik güç ve bu güce güvenen, inanan bireyler toplumsal mutluluğu oluşturur.
Toplumsal mutluluk oranı politikanın, politikacının başarı göstergesidir.
Prof. Dr. Özcan Köknel
1954 yılında İ.Ü. Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği’ne asistan olarak girdi. 1995 yılına kadar uzman, doçent, profesör, yönetici olarak çalıştı. 1995’te emekli oldu. 2002-2008 yılları arasında Ticaret Üniversitesi’nde ders verdi. Bilimsel çalışma, araştırma ve yayınları gençlik sorunları, ruh sağlığı, ilaç tedavisi, alkol ve madde bağımlılığı alanlarında yoğunlaştı. Yabancı dergilerde 50, yerli dergilerde 200’den fazla yayını vardır. Yirmi beş kitabı yayımlandı; yirmi kitabın bir ya da birkaç bölümünde yazıları yer aldı. İki uluslararası, beş ulusal bilimsel derneğin üyesidir. Dört ödül kazanmıştır.
