Azerbaycan: Ekonomide ileriye doğru

2015 yılında yaşanan ekonomik kriz ve petrol fiyatlarındaki sert düşüş sebebiyle küresel çapta ortaya çıkan ekonomik yansımalar yakıt ihracatçısı ülke konumunda olan Azerbaycan’da da hissedilmiştir. Buna ek olarak petroldeki düşüş dış etkenler sebebiyle para birimlerine etki etmiş, alınan tüm önlemlere rağmen devalüasyona gidilme kararını zorunlu kılsa da Azerbaycan manatı ekonomik anlamda direnç göstermiştir. Bütün olumsuz koşullara rağmen, ülke ekonomisi yüzde 1.1, petrol dışı sektör ise yüzde 8.4 oranında artmıştır. Küresel olarak yaşanan kriz dönemi süresince Azerbaycan’da ekonomik büyüme devam ederek gayrisafi yurtiçi hasıla ve sanayi üretiminin büyümesine önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Ayrıca işsizlik ve yoksulluk oranı yüzde 5’in altına inmiş, 1 milyon 500 bin yeni işyeri açılmıştır.
Öncelikle işin enerji boyutu incelendiğinde Azerbaycan ve Türkiye’nin önemli bir rol oynadığı Güney Gaz Koridoru’nun tamamlanması doğrultusunda hayati adımların atıldığı görülecektir. Söz konusu koridor Avrupa’nın enerji arz güvenliğini amaçlamakta ve Şahdeniz, Güney Kafkas boru hattı, TANAP, TAP olmak üzere toplam dört aşamanın her birine ilişkin çalışmalar başarıyla devam etmektedir.

Faig Bağırov - Azerbaycan Cumhuriyeti
Ankara Büyükelçisi

Petrol dışı sektör
Son 10 yıllık döneme baktığımızda petrol dışı sektörün Azerbaycan ekonomisinin yüzde 70 oranına tekabül ettiğini görmekteyiz. Hali hazırda petrol dışı sektörün hızlı bir şekilde büyümesi devam etmektedir. Bu büyüme meyvelerini çeşitli alanlarda kendisi göstermektedir. Örneğin ülke çapında 25 yeni elektrik santrali, 6 havalimanı, büyük ölçekli ticaret limanı kullanıma sunulmuş, 70 bin’den fazla işletme faaliyete başlamış, 12 bin km’lik yol inşa edilmiş, 3 bin okul, yüzlerce sağlık ocağı ve 50’ye yakın olimpiyat merkezi inşa edilmiştir. Ülkenin turizm potansiyelinin geliştirilmesi doğrultusunda yapılan girişimler sonucunda dünyaca meşhur otel zincirleri Azerbaycan’da faaliyete başlamış, uluslararası standartlara uygun olarak dinlenme tesisleri ve 300 adet otel inşa edilmiştir. Bu son 10 yıllık evrede Azerbaycan’ın “petrol sonrası” döneme hazırlık süresince petrolden gelen gelirler ülkenin petrol dışı sektörünün büyümesine ve daha da önemlisi insan sermayesine yöneltilmesi doğrultusunda kullanılmıştır. Petrol gelirleri vasıtasıyla Azerbaycan gençlerinin büyük bir kısmı yurtdışında eğitim aldıktan sonra ülkeye dönerek ekonomiye katkıda bulunmaktadırlar.
Bu sürecin bir başka önemli boyutu ise Azerbaycan’ın yatırım alan ülkeden yatırım yapan ülke statüsüne geçmiş olmasıdır. Örneğin Azerbaycan’a 200 milyar dolardan fazla sermaye yatırımı yapılmış, bunun yarısını yabancı yatırım oluşturmuştur. Bunun yanı sıra Azerbaycan tarafından Türkiye ekonomisine sermaye yatırımının 20 milyar dolara ulaşması öngörülmektedir. Hali hazırda İzmir Aliağa’da bulunan Petkim PetroKimya Holding A.Ş’de Türkiye’nin kimya sanayi üretiminin tahminen yüzde 75’i üretilecektir.
Ekonomik atılımlar
Azerbaycan tarafından orta ve uzun vadede bir çok alanda öngörülmüş ekonomik atılımlar mevcuttur. Bunun ilk sırasında sosyal güvenlik yer almaktadır. Azerbaycan’da yürütülen geniş çaplı politikalar doğrultusunda öncelikli amaç ekonomik refahın yükseltilmesi, işsizlik ve yoksulluğun ortadan kalkmasıdır. Program dahilinde yerli ve yabancı yatırımcılar teşvik edilerek iş alanlarının daha da iyileştirilmesi ve ekonomik canlanmanın ivme kazanması hedeflenmektedir. Özelleştirme programı uluslararası uzmanların da katılımıyla hayata geçirilecektir. Azerbaycan devleti tarafından petrol dışı sektörün geliştirilmesi aslında ülkenin son dönemlerde atmış olduğu adımları özetler niteliktedir. Bu doğrultuda bankacılık sektörü ve özellikle işverenler büyük rol oynayacak, devlet tarafından planlanan projelerde yatırım yapmaları konusunda teşvik edileceklerdir. Burada petrol dışı sektörün ana hatlarını tarım, sanayi üretimi ve işleme sanayisi oluşturmaktadır.
Atılımların bir başka ayağını ise inşaat sektörünün ekonomideki rolünün artırılması oluşturmaktadır. Bu bağlamda müteahhitlere idari desteğin sağlanarak ülke çapında inşaat projelerinin yürütülmesinin sağlanması ve bu süreçte şehir planlamasının eksiksiz bir şekilde uygulanması amaçlanmaktadır. İş alanlarının iyileştirilmesi konusu da atılımlar arasında yer almaktadır. Dünya Bankası tarafından yayınlanmış “Doing Business” raporunda Azerbaycan tarafından bu doğrultuda yapılan iyileştirmeler takdire şayan olarak nitelendirilmiş ve bunun ötesinde Azerbaycan ekonomisi Davos Dünya Ekonomi Forumu sıralamasında 140 ülke ekonomisi arasında 40. sırada yer almıştır.
Özetle, Azerbaycan’ın son 10 yıl içerisinde dünya ekonomileri arasında hızlı bir şekilde büyüyen ülke olduğu rahatça görülmektedir. Şüphesiz ki, ileriye dönük politikalar sayesinde 2016 yılı ve sonrasında Azerbaycan’ın ekonomik alanda atacağı atılımlar ülkenin ekonomik büyümesine ivme kazandıracaktır.