Bugün başlayan hafta, yani 15 - 21 Mayıs tarihleri arası “Aile Haftası”. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 15 Mayıs günü, 1994 yılından bu yana Uluslararası Aile Günü olarak kutlanıyor.
Geleneksel olarak anne, baba ve çocuklardan oluşan aile, toplumun en temel sosyal parçası. Aile, toplumumuz için kutsaldır. Çünkü, Türk toplumunun dil, gelenek, görenek, din ve diğer özelliklerinin yaşandığı en küçük yapıtaşı ailedir. Öyle ki, Anayasamızın 41. maddesinde de “Aile toplumun temelidir“ denilerek ailenin öneminin altı çizilmiştir. Diğer taraftan, zaman içinde özellikle büyük kentlerde geleneksel aile yapısının değiştiğini görüyoruz. Bu anlamda, örneğin, evlenme yaşının yükselmesi, boşanmaların artması nedeniyle tek ebeveynli ailelerin sayısının artması gibi faktörler geleneksel aile yapısını değiştiriyor. Bu tür gelişmeler, sosyal politikalarını aile odaklı planlanmaya çalışan ülkemiz açısından son derece önemli.
Yüzde 74.4’ümüz mutlu...
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, 2016 yılı itibarıyla 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı yüzde 70. Cinsiyetler açısından bakıldığında, kendisini en fazla mutlu eden unsurun aile olduğunu belirten erkek oranı (yüzde 76.3), kadınların oranından (yüzde 64.3) daha yüksek.
TÜİK tarafından yapılan bir başka araştırmanın (Aile Yapısı Araştırması) 2016 yılı sonuçları da 15 yaş ve üzeri yaştaki bireylerin yüzde 74.4’ünün ailelerinin mutlu olduğunu beyan ettiklerini gösteriyor. Bununla birlikte, araştırmaya katılanların yüzde 20’si ailesinin mutluluk düzeyini orta düzey ile ifade ederken, yüzde 5.7’si ise ailesinin mutsuz olduğunu belirtmiş.
Tek kişilik hanehalkı...
Sadece eşlerden veya eşler ve çocuklarından ya da yalnız ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan aileler, çekirdek aile olarak tanımlanır. Bu bağlamda, ADNKS sonuçlarına göre; ülkemizde 2014 yılında çekirdek ailelerden oluşan hanehalklarının oranı yüzde 67.4 iken, 2016 yılında yüzde 66.4 düzeyinde gerçekleşmiş. Tek kişilik hanehalklarının 2014 yılında oranı yüzde 13.9 olan oranı ise 2016 yılında yüzde 14.9’a yükselmiş durumda. Özellikle tek kişilik hanehalklarının oranındaki yükselme toplumumuzda aile yapısının değişiyor olduğunun bir başka göstergesi.
Birden fazla çekirdek aile veya en az bir çekirdek aile ile çekirdek aile üyesi olmayan en az bir kişiden oluşan aile olarak tanımlanan geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı ise 2016 yılı itibarıyla yüzde 16.3.
Kadınların eğitimine ekonomik engel çıkıyor
Aile Yapısı Araştırması 2016 yılı sonuçlarına göre; eğitime devam etmek istemesine rağmen eğitimini yarıda bırakan 15 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 18.3. Eğitimin yarıda bırakılmasının nedenleri ise ekonomik nedenler (yüzde 45.5), ailenin izin vermemesi (yüzde 22.7) ve eğitimde başarısızlık (yüzde 12.3) şeklinde.
Eğitimini yarıda bırakan bireylerin eğitimini bırakma nedenleri cinsiyete göre incelendiğinde; erkeklerin en fazla ekonomik nedenlerle (yüzde 58.7); kadınların ise ailenin izin vermemesi (yüzde 38.1) yüzünden eğitimlerini yarıda bıraktıkları görülüyor.
Evde bol vakit
TÜİK tarafından gerçekleştirilen zaman kullanım araştırması 2014 - 2015 sonuçları, ev ve aile işlerine kadınların daha fazla zaman harcadıklarını ortaya koyuyor. 15 ve daha yukarı yaştaki bireylerin ev ve aile bakımına harcadıkları zamana bakıldığında, bireylerin bu faaliyete ayırdıkları sürenin bir günde ortalama 2 saat 45 dakika olduğu görülüyor. Erkeklerin bu faaliyet için harcadıkları süre sadece 53 dakika iken, kadınlar için 4 saat 35 dakikaya yükseliyor.
Ev işlerine ve aile bakımına ayrılan zaman çalışan bireyler açısından incelendiğinde ise 15 ve daha yukarı yaşta çalışan bireylerin bu faaliyete günde ortalama 1 saat 34 dakika, çalışmayan bireylerin ise 3 saat 47 dakika ayırdığı ortaya çıkıyor. Bu göstergeye bir de cinsiyetler dahil edildiğinde, çalışan erkeklerin ev işleri ve bakım faaliyetine günde ortalama 46 dakika, çalışan kadınların ise 3 saat 31 dakika ayırdığı görülüyor.
Yani, kadınların çalışması ev içi sorumlulukları açısından pek de birşey değiştirmiyor. Diğer taraftan, çalışmayan erkekler ev işleri ve aile bakımına günde ortalama 1 saat 7 dakika ayırırken; çalışmayan kadınlar ise 4 saat 59 dakika ayırıyor.
Hanehalkındaki kişi sayısı ‘şampiyon’u Şırnak oldu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından geçtiğimiz hafta yayınlanan aile istatistikleri aile odaklı sosyal politikaların belirlenmesi bakımından büyük önem taşıyor. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye’de hanehalkı büyüklüğü azalma eğiliminde. 2012 yılında 3.7 olan ortalama hanehalkı büyüklüğü, 2016 yılında 3.5 kişiye düşmüş.
En düşük Çanakkale’de
Hanehalkı büyüklükleri iller itibarıyla değerlendirildiğinde, 2016 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu illerin 6.7 kişi ile Şırnak, 5.9 kişi ile Hakkari ve 5.8 kişi ile Şanlıurfa olduğu görülüyor.
Bu durumun en önemli sebebi, bölgenin sosyo - kültürel özellikleri ve doğum oranları. Söz konusu illerin içinde yer aldığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çekirdek ailelerden ziyade geniş aile olarak yaşamını sürdüren çok sayıda hane bulunuyor.
Ayrıca, çocuk sahibi olma oranı da diğer bölgelerle karşılaştırıldığında daha yüksek. Dolayısıyla, ortalama hanehalkı büyüklüğü de artıyor.
Buna karşılık, ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il 2.7 kişi ile Çanakkale. Çanakkale’yi 2.8 kişi ile Eskişehir, Balıkesir ve Tunceli illeri izliyor.
En fazla çekirdek aile Kayseri’de
2016 yılında çekirdek ailelerden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu ilin, yüzde 72.6 ile Kayseri olduğu görülüyor. Kayseri’yi Osmaniye (yüzde 71.9) ve Ankara (yüzde 71.3) izliyor. Çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il ise Şırnak (yüzde 55.3).
2016 yılı itibarıyla Türkiye’de toplam hanehalklarının yüzde 8.2’si yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarından oluşuyor. Söz konusu hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşanların oranı (yüzde 6.5), baba ve çocuklardan oluşanların oranından (yüzde 1.7) daha yüksek düzeyde.
Yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının 2016 yılında en yüksek olduğu iller; İzmir, Adana ve Malatya. Buna karşılık, en düşük olduğu iller ise Bayburt, Tokat, Bitlis, Nevşehir, Burdur ve Yozgat.
