'Tatili uzatın, bayram sonrası telafi edilir'

İşverenler tam kapanmada salgınla mücadelenin etkinliğini daha artırmak üzere Ramazan Bayramı tatilini uzatabilir. Bugünden itibaren 2.5 gün ek tatil yoğunluğu çok azaltır. ‘Telafi çalışması’ tam da bu durum için. Gelin inceleyelim....

29 Nisan’da başlayan ve 17 Mayıs’ta sona erecek olan tam kapanma süreci, Ramazan Bayramı’nı da kapsıyor.

Bu dönemde, tam kapanmadan muaf olan bazı işyerlerinde fiziksel mesafeyi azaltmak ve tam kapanma sürecinin koronavirüs salgını ile mücadeledeki etkinliğini artırmak üzere Ramazan Bayramı tatili işveren tarafından uzatılabilir.

12 Mayıs Çarşamba arife günü başlayan ve 15 Mayıs Cumartesi günü sona eren Ramazan Bayramı’nın öncesindeki pazartesi gününden itibaren 2.5 günün tatil edilmesiyle işyerlerindeki yoğunluğun azaltılması ve böylece virüsün yayılma hızının daha da kesilmesi mümkün olabilir. Tatil sürelerini birleştirebilmek için çeşitli yollar bulunuyor.

Nasıl olacak?

İş Kanunu’nda düzenlenen “telafi çalışması” uygulaması, bu gibi durumlar için... Düzenlemeye göre, işveren resmî tatillerden önce veya sonra işyerini tatil ederek bütün çalışanlarına izin verebilir.

Bu bayramda da işveren bayram öncesindeki 2.5 günü tatil ederek, söz konusu günlerdeki çalışmaları için çalışanlarına 2 ay içerisinde telafi çalışması yaptırabilir. Mevcut tedbirler doğrultusunda, önümüzdeki dönemde koronavirüs salgınının kontrol alınması açısından daha olumlu bir tablo olabileceği öngörüldüğünden, işyerinde daha güvenli çalışılabilecektir.

Günlük 3 saati geçemeyecek

Telafi çalışması, tatil sonrası belirli periyotlar halinde ve Kanundaki hükümlere uygun olarak işyerinde daha fazla çalışılarak gerçekleştirilebilir. Ancak telafi çalışması günde 3 saatin üzerine çıkamadığı gibi işyerinde günlük çalışma süresi de 11 saati aşamaz. Bu anlamda, örneğin günde 9 saat, haftada 5 gün çalışılan bir işyerinde günde en fazla 2 saat telafi çalışması yaptırılabilir. Günlük çalışma süresi 11 saati geçemeyeceği için bu işyerinde telafi çalışması günde en fazla 2 saat olabilecektir. Günde 1’er saat veya yarım saatlik süreler şeklinde de telafi çalışmasının yaptırılması mümkündür.

ARİFE GÜNÜ TARTIŞMALI

Yarım mı, yoksa tam mı?

Arife günü çalışılması gereken yarım güne karşılık işverenin yıllık izin kullandırıp kullandıramayacağı, işçinin bu yarım gün için yıllık izin talep edip edemeyeceği tartışmalı konular arasındadır.

İş Kanunu’nun 56. maddesine göre, “yıllık ücretli izin süreleri tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.” Fakat mevzuat yarım günlük yıllık ücretli izin kullanılabileceğine dair bir hüküm içermiyor. Konu farklı şekilde yorumlanabiliyor.

Kesintisiz süre

Bu noktada değerlendirilmesi gereken “bölümden” ne anlaşılması gerektiğidir. Kanun yıllık ücretli izni gün üzerinden belirlediğinden, kanunun gün kavramına üstünlük tanıdığı düşünülebilecektir. Aynı şekilde, yıllık ücretli iznin temel amacı da çalışanın yıl içinde mümkün olduğunca kesintisiz sürelerle dinlendirilmesi olduğundan, ilgili hükmün günü esas aldığı sonucuna ulaşılabilecektir.

Tatil günü çalışma olur mu?

Telafi çalışması yaptırmak isteyen işveren bunu işyerinde çalışılan günlere bölmek zorundadır. İşyerinde haftanın 5 günü çalışılıyorsa, cumartesi ve pazar günleri telafi çalışması yaptırılamaz. Diğer yandan, işveren telafi çalışmasını işyerini kapattığı günün bitiminden itibaren 2 ay içerisinde yaptırmak zorundadır. Bu bakımdan, 2 aylık sürenin dolmasının ardından işçilerin telafi çalışması yapmaya zorlanması mümkün değildir.

İşçi onayı aranmaz

İşveren Ramazan Bayramı öncesindeki süre için işyerini kapatarak telafi çalışması yapmaya karar verdiğinde işçilerden muvafakat almasına gerek yoktur. Bu bakımdan, işçilerin de bu duruma riayet etmemek gibi bir hakları bulunmuyor. Yani, işçi istese de istemese de telafi çalışması yapmak zorundadır.

Ek ücret ödenmiyor

Telafi çalışması yapılan dönemde günlük çalışma süresinin üzerinde çalışan işçiler bu nedenle işverenden fazla mesai ücreti talep edemezler. Telafi çalışmasına konu olan günlerde çalışmadıkları günler için ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılmayan işçiler aynı şekilde telafi çalışması döneminde günlük çalışma süresinin üzerinde çalıştıkları günler için fazla mesai ücreti alamazlar.

Amaç ne?

Kanunda telafi çalışmasının getirilmesinin amacının da bu yarım günlük sürelerin yıllık izin süresinden düşülemeyecek olması olduğu düşünülebilecektir.

Aynı şekilde kanundaki “işveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez” hükmü de aynı görüşü desteklemektedir.

Bu nedenle, yarım güne karşılık yıllık izin süresinin düşürülemeyeceği, yıllık iznin en azından bir gün olarak kullanılması gerektiği yorumlanmaktadır.