Taşerondan kamuya geçenlerin durumu
Taşeron işçisiyken KHK ile kamuda kadrolu olan ve şu anda EYT’li konumda bulunanlar, EYT yasası çıktığında zorunlu olarak emekli edilecekleri kaygısı taşıyorlar. Zira ilgili düzenlemede buna ilişkin ifade var
1- Bizler 696 sayılı KHK ile taşerondan kadroya geçen işçileriz. EYT çıkınca zorunlu olarak emeklilik bizim için uygulanacakmış. Tedirginiz, emekli olmak istemiyoruz. Ne yapılabilir?
24 Aralık 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kanun hükmünde kararname (KHK) ile kamuya ait işyerlerinde sayıları yaklaşık 1 milyonu bulan özel sektör taşeron çalışanları kadrolarına kavuştular. Bu düzenleme ile çalışma yaşamında var olan önemli bir sorun da giderilmiş oldu. İşçilerin kadroya geçirilmeleri uzun bir mücadelenin sonunda gerçekleşti. Bu konuda ilk olarak karayollarında taşeron işçisi olarak çalışanlar adına YOL - İŞ Sendikası’nın açtığı davaların kabul edilmesiyle hukuken kapı aralanmış oldu. Ancak davalar kazanılmasına rağmen bu sefer de kadrolar tahsis edilmedi, YOL - İş Sendikası ve özellikle Başkan Ramazan Ağar’ın mücadeleleri, yapılan mitingler, hükümetle yapılan görüşmeler neticesinde yaklaşık on bin karayolu işçisi kadro sahibi oldu. İşte bu kazanımdan sonra, kamuda çalışan diğer taşeron işçileri için de başta TÜRK - İŞ olmak üzere sendikalar yoğun mücadeleler verdiler ve sonunda 696 Sayılı KHK ile 1 milyona yakın kamu işçisi kadro hakkını elde etti.
Ne var ki 696 sayılı KHK’nın 127. Maddesi’nin geçici 23. Maddesi’ne o dönemde bir hüküm eklendi. İşte bu hüküm bugün bir anlamda zorunlu emeklilik konusunun önünü açmış oldu. İlgili madddeye, “...bunların istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemez” hükmünün eklenmesiyle şimdi yine sayıları yüzbinleri bulacak olan kadrolu işçiler için bir anlamda zorunlu emeklilik sonucu ortaya çıktı. Çünkü EYT yasasından muhtemelen etkilenecekler. Son gelen bilgiler ışığında, eğer kadınlarda 20 yıl sigortalılık, erkeklerde 25 yıl sigortalılık ve 5000 prim günü koşulları EYT kapsamında olanlara uygulanırsa, bu koşullar çerçevesinde ve KHK’nın ilgili maddesine göre, taşerondan kadroya geçecek yüzbinlere bir anlamda zorunlu emeklilik ve istihdamın sonlanması sonucu görünüyor.
Çok sayıda taşerondan kadroya geçen çalışan, özellikle sosyal medyadan yaşanılacak bu durumun haksızlık olduğu yönünde mesajlarını iletiyorlar. Gerçekten de Anayasal bir hak olan çalışma hakkının engellenmesi gibi bir durum ortaya çıkacak. Bu nedenle EYT ile ilgili yasal düzenleme yapılırken, 696 sayılı KHK’nın yukarıda belirttiğimiz ilgili maddesinin yürürlükten kaldırılması veya çıkacak olan yasaya bir maddeyle düzeltme yapılması, bu durumdan etkilenecek yüzbinlerce çalışanı koruyacaktır. Kamuda çok önemli görevler gören bu kadar çalışanın bir anda sözleşmelerinin emeklilik sebebiyle sonlanması kamusal alanda da zarara neden olabilir. Bütün bunların önüne geçebilmek için, bu mağduriyeti ortadan kaldırmak için yeni bir düzenleme yapılmasına ihtiyaç var.
2 - EYT kapsamında emekli olup, tekrar çalışmaya başlayanların işverene maliyeti konusunda bir düzenleme var mı?
Sigortalı çalışan bir kişi için sigorta prim kesintisi yüzde 15, işveren payı ise 22,5. Toplamda yüzde 37,5. İşverenin sigorta prim borcu yoksa, idari para cezası yoksa, sigortasız işçi çalıştırmıyorsa, Hazine işveren prim payında 5 puan indirim de yapıyor. Yani toplamda yüzde 32,5’e geliyor prim toplamı. İşveren emekli çalıştırıyorsa Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile sigorta primleri ödeniyor. Bu durumda işçiden yüzde 7,5, işverenden yüzde 24,5 oranında sigorta prim kesintisi yapılıyor. Toplamda yüzde 32 oranında prim ödeniyor. Ancak burada Hazine’nin 5 puan indirimi uygulanmıyor. Bu nedenle işverenlerin emekli çalıştırmaları durumunda toplamda 7 puanlık kayıpları ortaya çıkıyor. İşte bu nedenle son dönemde işveren örgütleri bakanlığa bu 7 puanlık maliyetin hafifletilmesi yönünde taleplerini ilettiler. Çalışma Bakanlığı bu yönde gelen teklifi değerlendirme aşamasında. İşverenler açısından 5 puanlık indirim emekli çalışanlarda söz konusu olursa, asgari ücret seviyesinde çalışan bir SGDP’li de 323 TL 51 kuruş, tavandan çalışan bir SGDP’lide 2 bin 426 TL indirim gerçekleşmiş olacak.
