İstihdam desteklenecek genel denge sağlanacak

Ekonominin üç yıllık yol haritası OVP, çalışma hayatını da düzenleyecek. “Kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler” yapılacağına ilişkin ifade önemli.

Orta Vadeli Program’daki (OVP) temel eksen, deprem ve afet risklerine yönelik harcamalar hariç olmak üzere kamu açıklarının azaltılması. Dolayısıyla maliye politikası açısından gelirlerin artırılıp harcamaların kısılmaya çalışılacağı bir üç yıla şahitlik edeceğimiz görülüyor. Türkiye ekonomisinin içerisinde bulunduğu durum düşünüldüğünde bu politikanın bir gereklilik olduğu görülüyor. Bu durumun çalışma hayatına etkisi ise teşvik ve desteklerde azalma şeklinde olabilecektir. Bu anlamda yeni ve kapsamlı teşvikler yerine amaca yönelik teşvikler üç yıl boyunca ön planda olabilir. 

İşsizlik tahmini %9.3 

OVP’de 2026 yılı için işsizlikte tek hane öngörülüyor. Bu hedefe ulaşmak için de kapsamlı bir politika öneri ve tedbiri yelpazesine yer verilmiş durumda. OVP’nin hedeflediği süre boyunca istihdamın yıllık ortalama 909 bin kişi artması ve işgücüne katılım oranlarındaki öngörülen artışa rağmen işsizlik oranının kademeli olarak gerilemesi ve 2026 yılında yüzde 9.3 seviyesinde gerçekleşmesi tahmin ediliyor. Bu hedefin gerçekleştirilebilmesi için temelinde mesleki eğitimin yer aldığı bir politika bütününün uygulanması planlanıyor. Sanayi ile işbirliği çerçevesinde mesleki eğitim programlarının hayata geçirilmesi, staj ve işbaşı eğitim programlarının yaygınlaştırılması gibi tedbirler ön plana çıkıyor. 

Hane bazlı izleme 

OVP’de İŞKUR’un halihazırda yürüttüğü iş ve meslek danışmanlığı faaliyetlerinin hane bazlı yürütülmesine dair hedef de yer alıyor. Bu sayede işgücü piyasasına yönelik eşleştirme ve danışmanlık faaliyetlerinin kapasitesinin artırılması hedefleniyor. Ayrıca bu sayede hane bazlı sosyal yardım ve işgücü piyasası eşleştirme ve danışmanlık faaliyetlerinin bütünleştirilmesi ve bu sayede daha etkin bir şekilde bireylerin işgücü piyasasına entegrasyonlarının sağlanması mümkün olabilecektir. 

Esnek çalışma 

Türkiye’de uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışma ile platform çalışması gibi yeni nesil esnek çalışma modellerinde istihdam edilen kişi sayısında ciddi bir artış yaşanıyor. Çalışma hayatının dinamikleri değişiyor. Bu anlamda yeni nesil esnek çalışma modellerinde istihdam edilen kişilere yönelik sosyal güvenceye erişimin kolaylaştırılmasına ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca bu tip esnek modellere yönelik iş-özel yaşam dengesinin merkezde yer alacağı mevzuat düzenlemelerine ihtiyaç var. Bu kapsamda bu çerçevenin oluşturulmasına yönelik çalışmaların hızlandırılacağı ifade ediliyor. Ayrıca sosyal tarafların mutabakatıyla güvenceli esnekliğe dair İş Kanunu’nda değişikliklerin yapılması yine hedefler arasında. 

Kemer sıkılacak 

OVP’de yer alan belki de en önemli ifade, “Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir” ifadesi. Bu ifade kademeli emeklilik, staj sigortasının başlangıç sayılması gibi konularda atılacak adımların dikkatli olacağını gösteriyor. Ayrıca akılcı ilaç kullanımının teşvik edilmesi ve ilaç ve tedavi harcamalarının da rasyonelleştirilmesi tedbirler arasında yer alıyor. 

Savunma sanayinde hamle sürecek

Türkiye ekonomisinde savunma sanayi, siber güvenlik gibi sektörlerin ekonomi içerisindeki ağırlığı artıyor. Ayrıca sürdürülebilir enerji konusunda da yatırımlar söz konusu. Ekonomideki bu gidişata paralel olarak bu sektörlerde oluşan işgücü açığına dair politika ve tedbirlerin hayata geçirilmesi hedefleniyor. Savunma sanayii, yapay zekâ, siber güvenlik, temiz ve sürdürülebilir enerji ile uzay teknolojileri gibi stratejik alanlarda nitelikli işgücü yetiştirmeye yönelik kamu-üniversite-özel sektör işbirliği programları uygulamaya konulması hedefleniyor. Bu sayede özellikle gençlerin kalıcı ve insan onuruna yakışır işlerde istihdam edilmeleri söz konusu olabilecektir.