İNSANA YAKIŞIR İŞ

Gelişmekte olan ülkelerde ekonomik yapı kırsal alanlarda daha yüksek işgücü katılımı yaratıyor ancak aynı zamanda kırsal işlerde insana yakışır iş açıkları da yaygın düzeyde gözlemleniyor.

Kovid-19 salgını, pek çok zorluğun yaşandığı küresel işgücü piyasasında bazı sorunların daha görünür olması sonucunu doğurdu. Bu anlamda, gerek eşitsizlikten zaten çok daha fazla etkilenen bazı bölgelerin, gerekse halihazırda iş imkanları açısından türlü kırılganlıklarla baş etmeye çalışan kimi grupların küresel salgın yüzünden başı ciddi anlamda belada.

Her yıl 15 Ekim tarihinde kırsal alanlarda kadınların kritik rolüne vurgu yapan ‘Uluslararası Kırsal Kadınlar Günü’nü kutlanıyor.

Kırsalda durum ne?

İşte bugün bize, yerli kadınlar da dahil olmak üzere kırsal kesimdeki kadınların tarımsal kalkınmaya, gıda güvenliğine ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yaptığı büyük katkıyı hatırlatıyor.

İnsana yakışır işe yönelik zorlukların kırsal ve kentsel alanlarda birbirinden farklı olduğunu söylemek mümkün. Bu bakımdan kırsal alanlardaki kadınlar insana yakışır işlere erişimde ek engellerle karşılaşıyorlar. Gelişmekte olan ülkelerde ekonomik yapı kırsal alanlarda daha yüksek işgücü katılımı yaratıyor ancak aynı zamanda kırsal işlerde insana yakışır iş açıkları da yaygın düzeyde.

Gelişmekte olan ülkelerde kadınlar, çiftçi, ücretli çalışan veya girişimci olarak kırsal ekonomide önemli bir rol oynuyorlar. Ayrıca, ev işleri ile çocuklara ve yaşlılara bakım da dahil olmak üzere aile üyelerinin refahına ilişkin sorumluluk da yine kadınlar üzerinde. Ancak gerek gelişmekte olan gerekse gelişmiş ülkelerde kırsal alanlardaki kadınlar, cinsiyete dayalı ayrımcılık ve sosyal normlar nedeniyle ekonomik faaliyetlere katılma açısından dezavantaj yaşıyorlar.

TARIMSAL İSTİHDAM YÜZDE 89 KIRSALDA

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, 1990 yılında dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 57’si kırsal alanlarda yaşarken, 2019’da nüfusun yalnızca yüzde 44’ü kırsalda yaşıyor.

Üstelik bu payın 2030 yılına kadar yüzde 40’a düşeceği tahmin ediliyor. Diğer yandan, küresel kentleşme eğilimine doğal olarak istihdamdaki değişiklikler de eşlik ediyor. Kentsel alanlar genişledikçe tarımsal faaliyetlerde yaratılan istihdam azalıyor.

Nitekim, ILO verilerine göre 1991 yılında küresel düzeyde çalışanların yüzde 44’ü tarım, yüzde 22’si sanayi ve yüzde 34’ü de hizmetler sektöründe istihdam edilirken; 2019 yılında hizmetler sektörü küresel istihdamın yarısını oluşturuyor. Bununla birlikte, aynı dönem itibarıyla sanayi ve tarım sektörlerinin küresel istihdam içindeki paylarının sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 27 düzeyinde olduğu görülüyor.

Tarım sektöründe yaratılan istihdam ise sadece kırsal bölgelerle sınırlı değil. Bu bakımdan, ILO verileri dünyadaki tarımsal istihdamın yüzde 89’unun kırsal alanlara dayandığını, buna karşılık dünyadaki tarım işçilerinin yüzde 11’inin kentsel alanlarda yaşadığını gösteriyor.

KADIN VE GENÇLER DAHA KIRILGAN...

Gençler ve özellikle de genç kadınlar, kırsal alanlarda eğitim ve öğretime erişimde zorluklarla daha fazla karşılaşıyorlar. Bu durum, onların eğitimlerine devam etmek yerine işgücü piyasasına daha erken girmelerine yol açabiliyor. Öyle ki, 2019 yılı itibarıyla 15-24 yaş grubundaki gençlerin işgücüne katılımlarının kentlere (yüzde 39) kıyasla kırsal alanlarda (yüzde 43) daha yüksek olduğunu gösteren ILO verileri de bu görüşü destekliyor.

ILO verilerine göre, kırsal alanlardaki gençlerin işgücüne katılım oranı, tüm bölgelerde ve tüm gelir gruplarında kentsel alanlardakilerden daha yüksek. Bununla birlikte, kırsal - kentsel alanlarda gençlerin işgücüne katılımındaki farklılaşmanın özellikle Afrika’da ve düşük gelirli ülkelerde dikkat çekici olduğunu söylemek mümkün. Aynı durum, istihdam açısından da söz konusudur. Bu anlamda, ILO verilerine göre kırsal alanlarda istihdam edilen gençlerin oranı yüzde 38’ken, kentlerde bu oran yüzde 33 düzeyindedir.

NE EĞİTİMDE NE İŞTE OLANLAR

Ne eğitimde ne de istihdamda olan gençlerin oranı kentlerle kıyaslandığında kırsal alanlarda daha yüksektir. ILO verilerinden, küresel düzeyde kentler için yüzde 20 olan ne eğitimde ne de istihdamda olan gençlerin oranının kırsal alanlarda yüzde 25 düzeyinde olduğu görülüyor.

Bununla birlikte ne eğitimde ne de istihdamda olan genç erkeklerin oranı kırsal ve kentsel alanlarda hemen hemen aynı düzeyde. Ancak genç kadınlar için söz konusu eğilim yüksek. Bu da, bize sosyal normların daha baskın olduğu kırsal alanlarda genç kadınların ücretsiz ev ve bakım işlerine katılma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Aile işçiliği yaygın

Kırsal alanlarda ücretli işler sınırlı olduğundan kendi hesabına çalışma ve ücretsiz aile işçiliği oldukça yaygın. ILO verilerine göre, tüm bölgelerde ve tüm gelir gruplarında, kendi hesabına çalışanların payı açısından kırsal ve kentsel alanlardaki farklılık erkekler için kadınlardan daha fazla.

Buna karşılık, ücretsiz aile işçiliği bakımından kırsal ve kentsel alanlar arasındaki fark ise erkeklere kıyasla kadınlar arasında daha yüksek.