Cem Kılıç

Mesleki eğitim işgücünün yeşil ve dijital dönüşümü için, erken çocukluk eğitimi de kadın istihdamı için kilit rol oynuyor. Gelin bu önemli konuya bir OECD raporu ışığında yakından bakalım...

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından her yıl düzenli olarak yayınlanan Bir Bakışta Eğitim raporunun 2023 yılı versiyonuna göre, mesleki eğitim, nitelikli çalışanlara yönelik artan talebin karşılanmasında ve değişen işgücü piyasasına uyum sağlanmasında kilit rol oynamaktadır.

Dahası, mesleki eğitime erişimin artırılması, işgücünün yeşil ve dijital dönüşümlerin yol açtığı köklü değişikliklere uyum sağlayıp bunlardan faydalanabilmesi için büyük önem taşımaktadır.

Bir Bakışta Eğitim 2023 Raporuna göre, OECD genelinde tüm lise öğrencilerinin yüzde 44’ü mesleki eğitim ve öğretime kayıtlıdır. Raporda dikkat çekilen önemli bir husus, bu yüksek orana rağmen, mesleki programların pek çok ülkede hala son çare olarak görülmesi.

Oysa mesleki eğitim,

İşten çıkış kodu, işçinin işsizlik ödeneği alması dahil pek çok konuda etkili. Olması gerekenden farklı kodla iş akdi feshedilen işçiler, işverene açtıkları davaları kazanırlarsa SGK’dan kodun değişmesini talep edebiliyor.

İş sözleşmesinin sona ermesi halinde işçilerin işsizlik ödeneğinden yararlanıp yararlanamayacakları işverenin SGK’ya bildirdiği işten çıkış koduna göre belirleniyor. Ayrıca bu kodlar hukuka aykırı olsa da işçinin takip eden iş hayatında diğer işverenler tarafından talep edilebiliyor ve bir değerlendirme kriteri olarak kullanılıyor. Bu nedenle yanlış bildirilen kodlar işçinin hem maddi kayıp yaşamasına hem de itibarının zedelenmesine sebep olabiliyor. Buna bağlı olarak da giderek daha sık şekilde işten çıkış kodlarının değiştirilmesine yönelik davalarla karşılaşmaya başladık.

En sık kullanılan ‘istifa’

Kanuna göre işsizlik sigortası, “Bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları

“İşsizlik sigortası primi ödememiş kimseler işsizlik parası alamıyorlar. Yeni bir düzenleme getirilerek, mezun olmuş ve gelir seviyesi düşük olan kişilere belirli şartlar dahilinde işsizlik parası verilerek daha iyi iş aramaları sağlanabilir.”

İşsizlik maaşı işsizlik sigortasından sağlanan en önemli yardım. Ancak işsizlik sigortasında yalnızca işsizlik maaşı yok. Bunun dışında belki de en önemli yardım işsizlik maaşı alan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi. Bu sayede işsizler maaş aldıkları süre boyunca sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanabiliyorlar.

İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir. Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Dolayısıyla işsizlik parası alan

ILO’nun raporuna göre yapay zeka çalışma hayatı için tehdit değil, fırsat. ILO, “Kimi alanlarda yapay zeka insan işgücünün yerini alacak ama bunu yaparken istihdamı artırma potansiyeli de çok büyük” diyor.

Son yıllarda teknoloji dünyasında yaşanan büyük gelişmeler, iş dünyasını da kökten değiştirmiş durumda. Bu değişimlerin en önemlilerinden biri de yapay zekâ teknolojisinin hızla yayılması ve gelişmesidir. Peki, yapay zekâ istihdamı nasıl artırabilir? Bu soruyu yanıtlamadan önce, yapay zekanın iş dünyasındaki rolünü anlamamız gerekiyor.

Yapay zekâ, verileri analiz etme, öğrenme ve kararlar alabilme yeteneğiyle bilgisayar sistemlerine insan benzeri zeka özellikleri kazandırmayı hedefler. Bu nedenle birçok kişi, yapay zekanın insan işgücünün yerini alacağını düşünüyor. Ancak yapay zekanın istihdamı artırma potansiyeli de oldukça büyük.

İşin niteliği değişecek

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yayınlanan yeni bir çalışma da üretken yapay zekanın

Hayatın içinde işe gidemediğimiz birçok durum oluşabilir. Bunların kiminde izin alma imkânı bulabilirken kiminde izin dahi alamadan durumun içinde kendimizi bulabiliriz.

Bu tür ihtimalleri öngören kanunkoyucu işçilere mazeret izni kullanma hakkı tanımıştır. Kanunda sayılan mazeret izinlerinde işverenin onayı dahi gerekli olmayıp, durumu ispata yarayan belgelerin sunulması yeterli görülmüştür. Mazeret oluşturabilecek ve fakat kanunda sayılmayan durumlar içinse makul sayılabilecek bir sürede haber vermek yeterli sayılmıştır. İşverenin onayı aranmamıştır. Fakat bu durumlar oldukça sınırlı değerlendirildiğinden, durumun mazeret olarak kabul edilmemesi halinde mazeretsiz devamsızlıktan iş sözleşmesi feshedilebileceğinden çok dikkatli davranılması gerekmektedir.

Ücretli veya ücretsiz

Mazeret izinleri ücretli olabileceği gibi ücretsiz de olabilmektedir. Ücretli mazeret izinlerinde ücret bazı durumlarda işveren tarafından ödenirken bazı durumlarda SGK tarafından ödenmektedir. İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin,

Ekonominin üç yıllık yol haritası OVP, çalışma hayatını da düzenleyecek. “Kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler” yapılacağına ilişkin ifade önemli.

Orta Vadeli Program’daki (OVP) temel eksen, deprem ve afet risklerine yönelik harcamalar hariç olmak üzere kamu açıklarının azaltılması. Dolayısıyla maliye politikası açısından gelirlerin artırılıp harcamaların kısılmaya çalışılacağı bir üç yıla şahitlik edeceğimiz görülüyor. Türkiye ekonomisinin içerisinde bulunduğu durum düşünüldüğünde bu politikanın bir gereklilik olduğu görülüyor. Bu durumun çalışma hayatına etkisi ise teşvik ve desteklerde azalma şeklinde olabilecektir. Bu anlamda yeni ve kapsamlı teşvikler yerine amaca yönelik teşvikler üç yıl boyunca ön planda olabilir. 

İşsizlik tahmini %9.3 

OVP’de 2026 yılı için işsizlikte tek hane öngörülüyor. Bu hedefe ulaşmak için de kapsamlı bir politika

Deniz İş Kanunu’na tabi gemi adamları, sözleşmelerinde yabancı para birimi ile ödeme yapılacağı yazmışsa döviz olarak maaşını alabilir. Fazla mesai hakkı da vardır ve kıdem tazminatına da hak kazanır.

Deniz taşıma işlerinde çalışanlara kural olarak İş Kanunu’nun uygulanmayacağı belirtilmiştir. Deniz taşıma işlerinde çalışanların çalışma ilişkileri 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir. Bununla birlikte Deniz İş Kanunu da bütün deniz taşıma işlerinde çalışanları kapsamına almamış, deniz taşıma işinde çalışanların bir kısmını Borçlar Kanunu’nun uygulama alanında bırakmıştır.

Deniz İş Kanunu’nun 2’nci maddesine göre, “Bir hizmet aktine dayanarak gemide çalışan kaptan, zabit ve tayfalarla diğer kimselere ‘gemi adamı’ denir.” Yargıtay’a göre; “Gemi adamının mutlaka geminin işletilmesi veya teknik sevk ve idaresinde yer alması şart değildir. Kaptan, gemi zabitleri ve yardımcıları, tayfalar ve yardımcı hizmet personelleri gemi mürettebatını oluşturan asıl gemi adamlarıdır. Aşçı, garson, doktor

Çalışma izni muafiyeti, yabancıların Türkiye’de en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşulu ile verilen izindir. Bu muafiyet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma izni almaksızın çalışma ve ikamet hakkı veren muafiyeti ifade eder. Bakanlıkça düzenlenen çalışma izni muafiyeti, geçerli olduğu sürece, ikamet izni yerine geçer. Bununla birlikte, çalışma izni muafiyetiyle geçirilen süreler, kanuni çalışma izni veya ikamet izni sürelerinin hesabında dikkate alınmaz. Öte yandan, çalışma izni muafiyetinin herhangi bir nedenle geçersiz hale gelmesi halinde buna bağlı olan ikamet hakkı sona erer.

Nasıl başvuruluyor?

İlgili yönetmelik gereğince çalışma izni muafiyeti başvuruları yabancı tarafından; yurt içinde sistem üzerinden Bakanlığa, yurt dışında