Cem Kılıç

Yeni eğitim öğretim döneminin başladığı bu günlerde liseden yeni mezun olmuş ancak üniversiteyi kazanamamış olanlar veya üniversiteden yeni mezun olmuş ve henüz iş bulamamış olan gençler için öğrencilik statüsü sona ermiş durumda. Söz konusu gençlerimiz için genel sağlık sigortasından (GSS) yararlanma açısından 10 Şubat 2016 tarihinde yapılan değişiklikle 2 yıl boyunca prim muafiyeti getirilmişti.

Genel sağlık sigortasından 2 yıl süresince muaf olmak, gençlerin geleceğe ilişkin planlarını yapmaları açısından son derece önemli bir düzenleme. Bugünkü yazımda, söz konusu durumdaki gençlerimizin GSS prim muafiyetinden nasıl yararlanacaklarını ele alacağım.

Kimler GSS kapsamındadır?

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla genel sağlık sigortasının uygulanmaya başlamasıyla Türkiye’de yaşayan herkes genel sağlık sigortası kapsamına girmiş oldu. Buna göre, sigortalı olarak çalışan veya bir sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde bulunan kişiler haricindeki herkesin sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesi için genel sağlık sigortasına prim ödemesi gerekiyor. Uygulama yürürlüğe girdiğinde GSS primlerinin belirlenebilmesi için gelir testi yaptırılması gerekiyordu. Ancak zorunluluk

Dünya Ekonomik Forumu, Küresel Beşeri Sermaye Raporu’nu dördüncü kez yayınladı. Ekonomik büyüme açısından en az fiziki sermaye kadar önemli olan beşeri sermaye, hem bireysel açıdan hem de ekonomik ve toplumsal açıdan değerli bir unsur.

Beşeri sermaye, kısaca işgücünün niteliklerinin bileşimi anlamına geliyor. Yani, bireylerin eğitim yoluyla kazandıkları bilgi ve nitelikler, işbaşındaki eğitimlerle kazanılan beceriler, iş tecrübesi, kişisel iletişim, kendini yetiştirme, sosyalleşme ile nesiller arası görgü ve bilgi transferi gibi unsurların bir bütünü.

Dünya Ekonomik Forumu tarafından geçtiğimiz hafta yayınlanan Küresel Beşeri Sermaye Raporu’nda beşeri sermaye, bir ülkedeki kişilerin sahip oldukları ve üretim sürecinde kullanabilecekleri yetenek, nitelik ve becerilerinin toplamı olarak ele alınıyor.

Beşeri sermaye endeksinde ülkelerin “eğitim”, “istihdam” ve “işgücü” arasındaki ilişkileri temsil eden bileşenler üzerinden sıralandığı görülüyor. Endekste yer alan 130 ülke, 0 (en kötü) ve 100 (en iyi) arasındaki ölçekte ulusal düzeyde beşeri sermaye birikimini ne kadar iyi geliştirdikleri üzerinden derecelendiriliyor.

Raporda, dört tematik boyut var. Bunlar; kapasite, yani kuşaklar

Emeklilik her çalışanın hayalidir. Bütün çalışanlar bir gün emekli olup torunlarına, çocuklarına daha çok zaman ayırmanın planlarını yapar. Emeklilik için kurulan hayalleri öne çekmek isteyen kişiler daha erken emekli olabilmenin yollarını ararlar. Askerlik borçlanması erkek sigortalılar için emekliliği öne çekmenin yöntemi olabilir.

Emeklilik nasıl hesaplanır?

Bir kişinin emekli olabilmesi için üç şartı bir arada yerine getirmesi gerekir. Bu şartlardan ilki sigortalılık süresidir. Sigortalılık süresi ilk kez çalışılmaya başlanan tarihte işlemeye başlar ve kişi çalışmaya devam etse de, etmese de devam eder. Dolayısıyla, ilk kez 1 Ocak 1990’da sigortalı çalışmaya başlayan bir kişi, 1 Ocak 2000 tarihinde 10 yıl sigortalılık süresini tamamlamış olur. Emeklilik için gerekli ikinci şart ise prim ödeme gün sayısıdır. Prim ödeme gün sayısı ise kişinin çalıştığı, adına prim ödenen günleri ifade eder. Kişi çalışmaz veya borçlanma yapmaz ise prim ödeme gün sayısı artmaz. Emeklilikte üçüncü şart ise yaş şartıdır. Kişinin ilk kez sigortalı olduğu tarihe göre belirlenen bu üç koşulu birlikte sağladığı gün, emeklilik hakkı kazanması söz konusu olur.

Bir günün bile önemi var

Bir kişinin hangi

Küresel Yetenek Rekabeti Endeksi 2017 yılı raporu ‘Yetenek ve Teknoloji’ başlığı ile küresel eğilimleri ve yetenek açığı konusundaki endişeleri değerlendiriyor. Raporun mesajı son derece net: Değişiklikleri hızlı ve etkin bir şekilde yönetin.

Küresel Yetenek Rekabeti Endeksi, 2013 ve 2014 yılı raporlarında teknolojik değişimin işgücü piyasasının yeni alanlarını etkileyeceğine, ihtiyaç duyulan işgücü profilinin ve istihdam edilebilirlik becerilerinin değişiklik göstereceğine işaret edilmişti.

Bu anlamda, 2017 yılı raporundaki temanın Yetenek ve Teknoloji olarak belirlenmesi aslında sürpriz değil. Teknolojik değişimin işgücü piyasasında pek çok işi insanların elinden aldığı, bu değişim nedeniyle gelecekte de pek çok kişinin mesleğinin ortadan kaybolacağı gibi “işsiz bir gelecek” gibi iç karartıcı tahminlerin aksine, raporda yeni bir gelecek yaratmak için en önemli unsurlardan birinin yeni beceriler ve yetenekler olduğunun altı çiziliyor.

Teknoloji işi değiştirdi

Raporda yer alan değerlendirmelere göre, rutin işler ve tehlikeli görevler çok yakın bir gelecekte tamamen makinelere ve robotlara devredilecek. Buna karşılık, eğitim sisteminin ve insanların kariyer değişikliklerine ve değişen

İşverenler işçileri çıkarırken ya da işçi istifa ederken boş kâğıda “Bütün alacaklarımı aldım” ifadesini yazarak imza atmasını talep ediyor. İşçiler de boş kâğıda imza atmak istemiyor. İşçiler istemeseler de bu tip ifadelerin altına imza atmak durumunda kalıyor. Fakat bu ibranamelerin pek çoğu hukuken geçerli değil. İşverenler bunu işçilerin gözünü korkutmak için imzalatıyor. İbraname, işçi ve işveren arasında imzalanan bir sözleşmedir. Geçerli olabilmesi için bazı şartların varlığı söz konusudur.

Yazılı olmalı

Yazılı olmayan ibraname geçerli değildir. Yani işçinin sözel olarak “bütün alacaklarımı aldım” demesi işverenin işçisine hak ettiği bütün tazminatları ödediği anlamına gelmez. Kesinlikle yazılı olması gerekir ve işçi tarafından imzalanması şarttır. İşçinin imzalamadığı bir ibranamenin geçerli olması söz konusu değildir. Başkası tarafından imzalanmış ibranamelerle, işten çıkış tarihinde imzalanmış ibranameler, imzanın kime ait olduğu ve imza tarihi açısından inceleniyor ve gerçek ortaya çıkıyor.

İbranamenin geçerli olması için iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten en az bir ay sonra imzalanması gerekir. Yani kanun iş sözleşmesinin sona erdirildiği tarihten itibaren bir ay

Otuz yılın üzerinde hizmeti olmasına rağmen emekli ikramiyesini otuz yıl üzerinden alan memur emeklileri için düzenleme yapılmış ve ikramiye farklarının ödenmesine başlanmıştı.

Ancak SGK’ya başvurmayan kişilere ikramiye farkı ödenmiyor. Başvuru için de 29 Ocak son tarih. Bu tarihten sonra başvuru yapılsa bile ikramiye farkı ödenmeyecek. Dolayısıyla 29 Ocak’a kadar başvuru yapılması şart.

7 Ocak 2015 tarihinden önce emekli olmuş ve emekli olduğunda 30 yılın üzerinde hizmeti olmasına rağmen emekli ikramiyesini 30 yıl üzerinden almış kişiler, SGK’ya başvurarak ikramiye farkı talep edebiliyorlar.

Mirasçı da alabilir

Diğer yandan, 30 yılın üzerinde çalışması olmasına rağmen 30 yıl üzerinden emekli ikramiyesi almış kişiler eğer hayatlarını kaybetmişlerse geride kalan mirasçıları da başvuru yaparak ikramiye farklarını alabilecekler.

İkramiye farklarının ödenmesi için SGK’ya başvuru yapılması gerekiyor. Başvuru yapılmadan SGK bu durumdaki kişileri tespit ederek otomatik olarak ödeme yapmıyor. Dolayısıyla, bu durumda olan kişiler veya bu kişilerin yakınları mutlaka SGK’ya başvuru yapmalılar. Yalnızca daha önce ikramiye farkı için dava açmış ve davası sonuçlanmamış kişilerin SGK’ya başvuru

Ülkeler arasındaki gelişmişlik farkını karşılaştırmak için kullanılan çok sayıda yöntem var. Ancak gelişmişlik karşılaştırması denildiğinde, genellikle akla ekonomik göstergelerin kıyaslanması geliyor. Bu açıdan da en sık kullanılan yöntem ülkelerin gayri safi yurt içi hasılalarının karşılaştırılmasıdır. Diğer taraftan, son birkaç yıldır ülkeler arasındaki farklılıkların sosyal gelişmişlik düzeylerine göre belirlenmesini sağlayan alternatif bir ölçüm yöntemi daha kullanılıyor. Üstelik söz konusu yöntemin büyük ölçüde takip edildiğini söylemek mümkün. İşte o yöntem Sosyal Gelişme İndeksi. Ben de köşemde, yayımlanmaya başladığı yıldan bu yana her yıl düzenli olarak bu endeksi izliyor ve sizlere “dünyanın sosyal gelişme karnesini” aktarmaya çalışıyorum. Geçtiğimiz haftalarda 2017 yılı sonuçları açıklandı.

2013’ten bu yana izleniyor

Sosyal Gelişme İndeksi (SGİ) kullanılarak ilk kez 2013 yılında Oxford Üniversitesi’nde Scoll Vakfı tarafından düzenlenen bir forum sırasında, ülkeler sosyal gelişme düzeyleri açısından küresel düzeyde sıralanmıştı. SGİ’de 3 soruya cevap aranıyor. Bu sorular şöyle:

- Bir ülke, vatandaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılayabiliyor mu?

- Bireylerin ve toplumun

İş sözleşmesinin işçi nezdinde doğurduğu temel borçlardan birisi sadakat borcudur. Sadakat borcu, işçinin işverenin ve işyerinin çıkarlarını koruması, işverene zarar verebilecek her türlü davranıştan kaçınmasıdır.

İşçi işverene ekonomik, ticari veya mesleki yönden zarar verebilecek her türlü davranıştan kaçınmalıdır. Bu bağlamda işçi, çalışırken edindiği üretim ve iş sırlarını korumalı, başkalarına açıklamamalı ve kendi lehinde dahi olsa kullanmamalıdır.

Aynı şekilde işçi işverenle rekabet edecek davranışlara girmemeli, rekabet oluşturacak şekilde üçüncü kişilere hizmet vermemelidir.

Borçlar Kanunu işçi açısından hem çalışırken işverenle rekabet etmemeyi hem de işverenin sırlarını açıklamamayı emredici olarak düzenlemiştir.

Ayrılsanız bile...

Buna göre; işçi, hizmet ilişkisi devam ettiği sürece, sadakat borcuna aykırı olarak bir ücret karşılığı üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve özellikle kendi işvereni ile rekabete girişemez.

İşverenin haklı menfaatinin korunması için gerekli olduğu ölçüde işçi, hizmet ilişkisinin sona ermesinden sonra da sır saklamakla yükümlü.

Kuraldan da anlaşılacağı üzere, sır saklama yükümlülüğü işten ayrıldıktan sonra da devam ederken rekabet etmeme yükümlülüğü ku