Asu Maro

“Türkiye sinemasının ilk konulu uzun metraj filmidir. (…) Manaki Kardeşler, babasının kendisini sevdiği gence vermemesi üzerine kendini bir erguvan ağacına asarak intihar eden bir genç kızın hikâyesini anlatan ‘Erguvani İstimbot’ adlı filmi çekmişler. Film ne yazık ki Fuat Uzkınay’ın sebebiyet verdiği bir elektrik kontağından çıkan yangında yanmış ve bugüne hiçbir izi kalmamış. Uzkınay’ın filmi kıskançlıktan yaktığı da rivayet olunur. Sessiz sinema oyunlarında popüler bir film adı olan ‘Erguvani İstimbot’, filmi gören ne bir kimse ne de bir belge kalmadığı için hep şüpheyle ve böyle bir film olmadığı iddialarıyla karşılaşır”. 

Cüneyt Cebenoyan, Altyazı dergisinin 150. yıl özel sayısında “Erguvani İstimbot”u bu cümlelerle anlatmıştı. Sessiz sinema oyunlarının başköşesine kurulan, tahmini zor hayali film. İki, Cüneyt Cebenoyan’ın 2014 2016 yılları arasında Açık Radyo’da yayınlanan, konuklarıyla onların seçtiği bir filmi masaya yatırıp enine boyuna incelediği sohbet programının adı.

İnsanın en büyük meselelerinden biri, uzun yaşama arzusu. “Hayatı uzatma” telaşı, bu alanda yapılan araştırmalarla, uzman önerileriyle, her gün ileri sürülen farklı yöntemlerle her daim gündemimizde. Hangi besin antioksidan, hangisi hücre yeniliyor, hangi takviyelere yer vermeliyiz hayatımızda, hep takipteyiz. Öte yandan da sürdürdüğümüz hayat biçimiyle sürekli olarak çarkı tersine çeviriyoruz. Zaten stresliyiz bir de ‘sağlıklı’ ve uzun yaşayacağız diye yasaklar strese sokuyoruz kendimizi. Bu işte bir terslik olsa gerek.

Bu tersliğe kafayı takmış bir gazeteci – yazar var: Dan Buettner. New York Times yazarı, National Geographic kâşifi, beş kıtayı geçip üç dünya rekoru kırmış bir bisikletçi. Hayatının son 20 yılını uzun ömürlü insanları bulup onların yaşam biçimlerinden ders çıkartmaya adamış ve “Blue Spots / Mavi Noktalar” dediği bir harita çıkarıp peşine düşmüş. İnsanların seksenleri, doksanları rahat rahat gördüğü, bir kısmında ise

“Sanat yok oldukça kötülük yükselir, kapı duvar bir sessizlik hakim olur dünyaya, bunu fark ettiğimizde ise geç kalmış oluruz.” Sahnede Işıl Kasapoğlu, İKSV tarafından düzenlenen 27. İstanbul Tiyatro Festivali için geri sayımın başladığını müjdeleyen ödül töreninde konuşuyor. Masallardan söz ediyor. Hayallerden, sonra: “Bize dünyanın bu yalan düzeninin perdesini aralamaktan başka yol yok. O yol ya da kavşaklar, patikalar hep hayal kurmaktan geçiyor. Kahramanlara, mucizelere inanmaktan, düş kurmaktan… Bir kişiye hayal kurdurabilirsek tüm topluma kurdurabiliriz”.

Masallar, mucizeler, hayaller, başka diyarlar, umutlar... Sıkıştığımız yerde nefes aldıran sözcükler geçiyor, Işıl Kasapoğlu’nun konuşmasından. Festival iki senedir küratörlük sistemine geçti, bu sene ikinci ve son kez Işıl Kasapoğlu’na emanet. Seneye başka bir küratörün hayallerinden doğan festivali izleyeceğiz. Belki gönlümüze göre olacak, belki eleştireceğiz ama hayaller ve masallar eksik olmayacak

Bu yazıyı Brüksel’de oynanacak 2023 CEV Avrupa Voleybol Şampiyonası final maçından önce yazıyorum. Dolayısıyla şu anda bildiğim, A Milli Kadın Voleybol Takımımızın yeni antrenörü Daniele Santarelli ile müthiş bir çıkış yakalayarak 14 maçtır hiç yenilmediği, en son yarı finalde İtalya’yı 3-2 mağlup ederek finale yükseldiği, yüzümüzü defalarca güldürdüğü. Umarım şu anda daha fazlasından söz ediyoruzdur. Ama tek cümleyle özetlersem, A Milli Kadın Voleybol Takımı epeydir ülkemizin başına gelen en büyük güzelliklerden biri. Birlikte üzülüp birlikte sevinecek ortak paydalar bulmak çok zorlaştı bu devirde. Halbuki bir insan topluluğunun yan yana durmasını sağlayan başka nedir? Burada hep beraber heyecanlanıyoruz, kalbimiz onlarla birlikte atıyor, hevesleniyoruz, hayal kırıklığına uğramıyoruz, her maçta pırıl pırıl bir takım izliyoruz, daha ne? Teşekkür edelim bütün bunlar için, değil mi?

Ama illa bir ‘daha’sı var. Ortada bir kadın takımı, bir kadın sporcu varsa mutlaka spordan başka

Çok hazin değil mi, hayattayken her biri sizin yakınınız olan insanların siz öldükten sonra yine sizin üzerinizden birbirine girmesi? Miras meselesi zaten her zaman dert, bir de ünlü biriyseniz, hayatınızı kim anlatacak diye bir mevzu çıkıyor ortaya. Diyelim sizi konu alan bir film yapacak birileri, kimden izin almalılar? Kimin daha fazla söz hakkı var sizin hayatınız üzerinde? Anılarınızı anlatmak kimin tekelinde? 

Örnekleri çok, biyografik filmlerin yükselişe geçtiği son dönemde. Polemik bu işin şanında var. “Garip Bülbül Neşet Ertaş” örneğinde olduğu gibi ailenin topluca karşı çıktığı, “Bizden izin alınmadan yapıldı” dediği durumlarda iş filmin gösteriminin engellenmesine kadar gidebiliyor. 

Şu sıralar gündeme gelen “Cem Karaca’nın Gözyaşları”nda ise “Benden izin alınmadı” diye filmin çekimlerinin durdurulması için mahkemeye başvuran Karaca’nın beşinci ve son eşi İlkim Karaca. Ondan izin alınmadan senaryosu yazılan ve çekilmeye başlanan bir filmi “müvekkilinin

Yaş 35’in yolun yarısı ettiğini epeydir kabul etmiyor - etmek istemiyoruz. En son “60’lar eski 40’lar”a kadar geldi iş ki ne güzel, ne itirazımız olabilir? Ama yine de pek çok insanın 35’te bir dönüp kendisine, hayatına, o güne kadar aldığı yola bakası geliyor ve muhtemelen “Olanlar olacakların teminatı” deyip bir yol ayrımına geliyor. Birinci yol “Bugüne kadar nasıl yaşadıysam o minvalde devam edecek hayat” demek, ikincisi de “Başka bir gelecek mümkün mü?” deyip değiştirmeye niyet etmek. Eğer bir yaz dönümü gecesinde mitolojideki gibi karşınıza ilk çıkana âşık olursanız, bu yol ayrımı kaçınılmaz oluyor tabii. Helena ile Bob gibi.

Bu iki insan kayıt üstünde tek ortak yönleri yaşları olan - evet tabii ki 35 - bir kadın ve bir erkek. Helena boşanma avukatı, kuralları, çerçeveleri olan bir ‘adalet’ insanı, Bob ise yasadışı işlere bulaşmış, ‘kanunsuz’ bir kişi. Yılın en kısa gecesinde, yaz dönümünde, dışarıda deli gibi yağmur yağarken bir barda tanışacaklar. Sonrasını

İçimi cız ettiren veda ilanlarından biri daha: Taksim’in yeni çehresinde hayli ayrıksı duran ama benim için hala lise yıllarıma dayanan bir alışkanlık olan Gezi Pastanesi. Patisserie Gezi olarak 1987’de kapılarını açmış, bu hafta da Gezi İstanbul adıyla devam eden serüvenine son noktayı koydu. Bunu da cephesine astığı siyah bir perdeyle duyurdu: “1987-2023”. Bu kadar. Ölüm ilanı gibi. O aradaki çizgide bir zamandır olmayan terasında edilen sabah kahvaltıları, akşamüstü kahveleri, AKM konserleri, opera, oyun çıkışı buluşmaları, nice röportajlar, nice sohbetler var.

Sosyal medyalarından bir açıklamayla duyurdular vedanın sebeplerini. Kuruluş amaçlarını “Opera Cafe’si olmak” olarak niteliyorlardı, “Entelektüellerin buluşma, söyleşme mekânıydı”, önünde ve yanında bulunan bahçesinden “kültürün, müziğin, sanatın terası” olarak “nice müzisyenler, balerinler, baletler, yazarlar, çizerler” geçmişti. 2001 yılında bayrağı devraldıktan sonra pasta ve

Genel olarak ‘yaz dizilerine’ dair önyargım var. Neden havalar ısınınca insanların zekâlarının da eksildiği varsayımından hareket edildiğini anlamıyorum, romantik olmadıkları gibi komik hiç değiller genelde. Aralarında karşı konulmaz bir kimya olan, çarpıştıkça birbirlerine kilitlenen fakat anaokulunda oldukları için ilgilerini diğerinin saçını çekerek belli eden genç kadınlar ve genç – kaslı erkekler izliyoruz yaz dizilerinde. Tabii ki hepsi de bir tatil beldemizde çekiliyor ki hayatta erişemediğimiz deniz ve güneş ekrandan içimizi açsın.

Eğer siz de bu haklı önyargılara sahipseniz hemen bir şans vermenizi önereceğim bir dizi var: Kanal D’de yayınlanan “Dönence”. Foça’da çekiliyor, ana karakterleri gençler, fakat bir farkı var, bunlar hayatla ilgili gerçek meseleleri olan gençler. Üniversite sınavının sonucunu bekleyen Gece’nin (Sümeyye Aydoğan) hayatı ailesinin pek de ona sormadan aldığı kararla bir anda değişiyor. Aslında bu kararı annesi Verda (Didem İnselel) kimseye sormadan