Köşk çöküyor haberiniz var mı?

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Bornova’ya gelişinde konuk olduğu İplikçiyan Köşkü’nde geçenlerde yaşadığımız kuvvetli fırtına nedeniyle, katlar arasındaki yatay kornişlerin düştüğü çatıdan da içeriye su girdiği belirtiliyor. Zarar daha fazla büyümeden harekete geçilmeli...

Sosyal paylaşım sitelerinde, özellikle Facebook’ta üyeliğiniz varsa, yaşadığınız şehrin ya da semtin eski fotoğraflarını paylaşan sayfaları mutlaka bilirsiniz. Hele belli bir kaliteyi yakalayabilmişse çok da keyiflidir. Şehrinizin geçmişine dair çok şey öğrenirsiniz o sayfalardan. Dahası, fotoğraflar sayesinde şehrinizin 100-150 yıl öncesini gözünüzde rahatça canlandırabilir, o sokaklarda dolaşırsınız.

Şimdi, 1861 yılında günümüzde ağaçlı yol dediğimiz yolun açılması, 1865’te de demiryolunun hizmete girmesiyle, şehre yakın bir kasaba durumundan çıkıp bir banliyö semti haline gelen ve müthiş bir canlılık kazanan Bornova’nın, 19. yüzyılın son çeyreğindeki ve 20. yüzyılın başlarındaki dönemine gidelim.

Demiryolunun gelişiyle, Bornova Tren İstasyonu ve çevresi bir sosyalleşme alanına dönüşmüş ve semtin merkezi haline gelmişti.

1923 yılındaki mübadeleye kadar Bornova’da yaşayan Nikos Kararas, 1955 yılında yayımladığı ‘Bornova’ kitabında, bölgeyi ““İstasyon pazarları ve bayram günlerinde köyün en canlı yerlerinden biriydi. Buradaki şirin kahvehanenin yazları dışarı konan iskemlelerinde keman ve santur çalınırdı. İstasyon binası yeterince büyüktü, yanında istasyon şefinin lojmanı vardı. Kadınlar için ayrı bir odası bulunan bekleme salonu sobayla ısıtılırdı” cümleleriyle anlatmış.

Prof. Dr. İnci Kuyulu Ersoy da Sanat Tarihi Dergisi’nin 2013 Nisan sayısındaki makalesinde Bornova Tren İstasyonu ve çevresini, “Demiryolu bağlantısından sonra, istasyon ve civarı önem kazanarak gelişmeye başlayacak ve Bornova’nın tercih edilen semti durumuna gelecekti. İstasyon binası, sadece ulaşımın başlangıç veya bitiş noktası değil bir kamusal alan olarak da işlev görecekti. Bir yerde kentin uygar yüzünü temsil ve ifade eden tren istasyonu olağanüstü bir itibar kaynağı olmuş ve Bornova’nın kentsel tasarımı ve mimari gelişiminde önemli bir rol oynamıştır” cümleleriyle anlatmış ve bu nedenle bazı Levanten ailelerin konutlarını kasabanın en prestijli yeri olan bu bölgede inşa ettirdiklerinden söz etmiş.

Bu konutlardan biri de tren istasyonu yönünden Mahfel’e (Fevzi Çakmak Caddesi) doğru bakıldığında yolun tam karşısında görülen İplikçiyan Köşkü’dür.

1895 öncesine dair bilinen bir kaydı olmayan, 1895-1922 yılları arasında İplikçiyan ailesi tarafından kullanılan, 1922 senesinden sonra da askeri karargâh (Emin Arı Kışlası) olarak hizmet veren İplikçiyan Köşkü, günümüzde ne yazık ki adım adım yıkılmaya doğru gidiyor.

Geçen günlerde yaşadığımız kuvvetli fırtınanın ardından, binanın katları arasındaki yatay kornişlerin yerinden koparak düştüğü ve hatta çatının da içeriye su aldığı, binanın durumuna dair edindiğimiz bilgiler arasında... İplikçiyan Köşkü, sıradan bir tarihi yapı değildir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Bornova’ya gelişlerinde konuk olduğu bir köşktür. Zarar daha fazla büyümeden harekete geçilmelidir.

İplikçiyan Köşkü’nün mülkiyetinin askeriyenin elinde olduğunu biliyoruz. Ama unutulmamalıdır ki, tapu kime ya da hangi kuruluşa ait olursa olsun değer İzmir’in, Bornova’nın, memleketimizin değeridir. Bu nedenle elinde imkân ya da erk olan kurum ve kuruluşların “Bu benim işim değil” kolaycılığına kaçmadan, elini taşın altına koyarak acilen bir çare bulması gerekir.

Yüksek sesle tekrar ediyorum...

Bornova’daki İplikçiyan Köşkü çöküyor.  Haberiniz var mı?

Fotoğraflar, Prof. Dr. İnci Kuyulu Ersoy’un, Sanat Tarihi Dergisi’nin 2013 Nisan sayısında yayımlanan ‘İzmir Bornova’da Levantenlerin iki mirası: Davy Evi, De Cramer Evi’ başlıklı makalesinden alınmıştır.