Bazen bir konu üzerine biraz fazla odaklandığınızda, o konu içinde yer alan ve belki de uğraştığınız konudan çok daha önemli ayrıntıları gözden kaçırabiliyorsunuz. 19 Ağustos 2020 tarihli yazımızda İzmir Ziraat Mektebi’nde açılışı yapılan Atatürk Anıtı’nın Türkiye’deki ilk Atatürk Anıtı olduğu söylenen Sarayburnu’ndaki Atatürk Anıtı’ndan daha önce açıldığını belgeleyen kanıtları anlatırken gözümüzden kaçan bir ayrıntı da onlardan biri.
Bornova’daki Atatürk Anıtı’nın ilk olduğunu kanıtlayan iki belge vardı. Birincisi Sarayburnu’ndaki anıtın 3 Ekim 1926’daki açılışından 2,5 ay önce Servet-i Fünun Dergisi’nde yayınlanan Bornova’daki heykelin fotoğrafı idi. Bu kanıt öylesine yeterliydi ki ikinci kanıt olan o dönemin İzmir Ziraat Mektebi Müdürü Abidin (Ege) Bey’in Hizmet Gazetesi’nde yayınlanan Türkiye’deki ilk Atatürk Anıtı’nın Sarayburnu’nda açıldığına dair habere karşı yazdığı itiraz mektubundaki ayrıntıyı fark etmedik bile.
Abidin Bey mektubunda, “Bugünkü Hizmet Gazetesi’nde bir telgraf gördüm. Gazi hazretlerinin heykelinin Sarayburnu’na dün dikildiği, açılış merasiminin yapıldığı bildiriliyor ve altına da ‘Türkiye’de Gazi hazretlerinin heykelinin ilk defa dikilmesi şerefini İstanbul vilayeti kazanmıştır’ ibaresi ilave ediliyordu. Halbuki bundan tam üç buçuk ay evvel Gazi hazretlerinin İzmir’i şereflendirmeleri münasebetiyle Gazi’nin ilk heykeli, İzmir’de Ziraat Mektebi’nde mermer bir kaide üzerine dikilmiş ve 22 Haziran 1926 tarihinde Gazi hazretlerinin mektebimizi teşrifinde kendileri tarafından bizzat açılış yapılmıştır. Dolayısıyla Gazi’nin ilk heykelini dikmek şerefini İstanbul değil, İzmir kazanmıştır. Lütfen gazetenizde o şekilde düzeltilmesini bir İzmirli sıfatıyla rica eder, sevgi ve saygılarımı teyit ederim efendim.” şeklindeki cümlelerle Hizmet Gazetesi’nde çıkan habere itiraz etmişti.
Abidin Bey’in bu itiraz mektubunun önemli bir belge olduğunu yazımızda dile getirmişiz ama, “Bu mektup tarihsel açıdan çelişkiler içeriyor. Çünkü, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Bornova’ya mektupta belirtildiği gibi 22 Haziran 1926’da değil, 18 Haziran 1926’da gelmiştir ve anıtın açılışında bulunmamıştır” şeklinde de bir de not düşmüşüz.
O yazımın üzerinden 2 yıl geçtikten sonra fark ettim ki Abidin Bey’in daha o günlerde olay sıcakken yazdığı mektuptaki tarihlere neredeyse yüz yıl sonra “mektuptaki tarihler çelişkili” diyerek peşin hüküm vermişiz. Atatürk’ün 16 Haziran ve 9 Temmuz 1926 tarihleri arasında İzmir’de olduğunu ve 18 Haziran’da Bornova’da Ziraat Mektebi’nin bahçesinde şerefine düzenlenen bir partiye katıldığını tarihsel kayıtlardan biliyoruz. Ama “tarihsel kayıtlarda yok” diye Atatürk’ün 22 Haziran’da da Bornova’ya gelmiş olma ihtimalini de yok saymamak gerekirdi. 100 yıl ya da 10 yıl sonra değil, daha o günlerde yazdığı böylesine ciddi bir tekzip mektubunda Abidin Bey bu kadar büyük bir tarih hatası yapar mı sizce? Ya da kendimize soralım; Atatürk evimize konuk olsa, o tarihi unutur muyuz? Asla unutmayız değil mi? Abidin Bey de bırakın unutmayı Hizmet Gazetesi’ne gönderdiği mektupla tarihe bile kaydetmiş. Biz de burada bir kez daha not düşelim. Türkiye’nin ilk Atatürk Anıtı, 22 Haziran 1926 tarihinde Bornova Ziraat Mektebi bahçesinde açılmıştır. Ziraat Mektebi Müdürü Abidin (Ege) Bey’e göre o açılışa Gazi Mustafa Kemal Atatürk de tanıklık etmiştir.
