Birinci Dünya savaşı'nın ilk denizaltısı bulundu

Midilli zırhlısı ve Atılay denizaltısının yerini tespit eden, batışıyla ilgili yıllardır bilinmeyen sırları bulan Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi Müdürü Selçuk Kolay, 1995 - 96 yılları arasında 1. Dünya Savaşı'nda ilk defa Marmara Denizi'ne giren ve müttefikleri Çanakkale'de savaşa devam kararını verdiren İngiliz yapımı Avustralyalı Anzaklara ait "AE2" adlı düşman denizaltısının izini bulmuştu. Geçtiğimiz ekim ayında da Avustralyalı bir dalış ekibi Kolay'dan koordinatları aldıktan sonra Marmara Denizi'ne dalarak denizaltının "AE2" olduğunu doğruladılar.
Denizaltı 1915 yılında Anzak çıkarmasını desteklemek amacıyla Çanakkale'ye girmeyi başardıktan beş gün sonra, 30 Nisan 1915'te dalış arızası yüzünden su yüzeyinde kalınca Sultanhisar torpido botu tarafından top ateşiyle yaralanmıştı. İngiliz kaptan da mürettebatı boşaltarak denizaltıyı batırmış, sonra Türk askerlerine esir düşmüştü. Denizaltının izine tüm aramalara rağmen rastlanılamamıştı. Denizaltıyı ilk bulan Selçuk Kolay, "AE2 denizaltısı Çanakkale'ye ikmali baltalamak için giren ilk düşman denizaltısı. Müttefikler bunun girişi üzerine Çanakkale çıkarmasına devam kararı almışlar. Girişinden beş gün sonra bir dalış arızası yüzünden su üzerinde bulunurken, Sultanhisar torpido botu tarafından top ateşiyle yaralandı. 35 kişilik mürettebat kurtulduktan sonra kaptan denizaltıyı batırdı," dedi.
Araştırmacı Selçuk Kolay, kimsenin bulamadığı denizaltıyı arama çalışmalarına 1995 yılı sonunda başlamış. Sonarla yerini tespit ettikten sonra dalışlar yaparak denizaltının izini bulmuş. Kolay o yıllarda cepheye ikmalin tamamen deniz yoluyla yapıldığını belirtiyor:
"Bizim cephedeki ikmali baltalamak için ilk giren düşman denizaltısı AE2 adındaki Avustralya denizaltısıdır. Türklerin eline geçmemesi için kaptan batırılmasına karar vermiş. Sonra da Afyonkarahisar'da 4 yıl savaş esiri olarak hapis yatmışlar. Sonra İngiltere'ye dönmüşler," diyor. Denizaltıyı bulmak için İngiltere'de kaptanın yaşayan akrabalarını bulduğunu anlatan Kolay, "Kaptanın orijinal özel notlarını buldum. Kaptan notlarında şifreli bir yer vermiş. Bu şifreyi çözdüm ve yeri buldum. 7 ay sürdü," diye bağlıyor sözlerini.
Avustralyalı Dr. Mark Spencer başkanlığındaki dalış ekibinin Selçuk Kola'ı doğrulayan araştırması geçtiğimiz günlerde Avustralya basınında geniş yer aldı. Çünkü Avustralyalılar 1. Dünya Savaşı'ndan kalma ilk denizaltı olduğu için AE2'ye özel bir önem veriyorlar.
Dalış ekibi denizaltının çıkarılması için 100 milyon dolarlık bir masraf gerektiğini bildirdi. AE2 şu anda Marmara'nın 72 metre derinliğinde yatıyor.