Yeniçerilerin sonunu getiren olay: Vaka-i Hayriye
Osmanlı Devleti’nin gücünün doruklarından, yıkılış sürecine girinceye kadar en önemli etkenlerden biri de Yeniçerilerdi. O kadar etkili hale gelmişti ki Yeniçeriler sonunda devlet adamlarını geçip, padişah indirmeye kadar işi vardırmışlardı. En sonunda da II. Mahmud onları tarihe karıştırdı. Peki, II. Mahmud, Yeniçerileri nasıl kaldırmayı başarmıştı?
1
Gücü ellerine geçirdiler
Yeniçeriler kuruldukları günden itibaren oldukça güçlü bir yapıydı. Savaşlarda büyük başarılar göstermişlerdi. Haliyle devlet büyüdükçe Yeniçeriler de büyüdü. Ancak bir yerden sonra, eşyanın tabiatı gereği bozulmalar da meydana geldi. Nasıl bozulduğunu aşağıdaki yazıdan bulabilirsiniz.
2
İlk hamle III. Selim’den
Sultan III. Selim tahta geçtiğinden itibaren ortadaki sorunun farkındaydı. Yeniçeriler büyük bir ayak bağıydı devlet için. Yapılması gereken bütün yeniliklerin karşısında duruyorlardı. Fakat ortadan kalktıklarında ülkenin savunma ihtiyacında büyük bir açık ortaya çıkacaktı. İşte bunu engellemek için Nizam-ı Cedid isminde yeni bir ordu kurmaya çalıştı. Ancak bu çabası boşa çıktı, Nizam-ı Cedid dağıtıldı, III. Selim tahttan indirildi.
3
Yeğeni tahta
III. Selim’in yerine büyük yeğeni IV. Mustafa tahta çıkmış, ancak başarısızlık ve iç çalkantılar eşliğinde hüküm sürmüştü. İktidarı da çok sürmedi. Yine bir müdahale ile tahttan el çektirildi. Yerine III. Selim’in küçük yeğeni II. Mahmud çıkmıştı. İlk iş amcasına isyan eden Kabakçı Mustafa’yı öldürttü. Sonra da Sekban-ı Cedid diye bir ordu kurdu.
4
Denge politikası güttü
Yeniçeriler ile olan mücadelesinde zafer elde edemeyen padişah II. Mahmud 18 yıl boyunca denge politikası güttü. Bu yıllar içinde de hazırlıklarını yapmaya devam etti.
5
Harekete geçti
Yeniçerileri kaldırmak için 18 yıl bekleyen II. Mahmud bu yıllar içinde devlet adamlarını, ulemaları, halkı yanına çekti. Yeniçeriler artık zıvanadan o kadar çıkmışlardı ki herkes onlara karşı olmuştu. Bu arada yeni bir askeri sınıf da kurmuştu padişah; Eşkinci ocağı. Ayrıca Yeniçerilerin başına da kendisine bağlı, Yeniçerilerin düzelmesi gerektiğini düşünen kişileri getirmişti. Zaman Yeniçerilerin aleyhine işliyordu.
6
Dikkat çekmeden hareket etti
Padişah dikkat çekmemeye aşırı önem veriyordu. Yeniçeri Ağası olarak Ağa Hüseyin Paşa’yı atamıştı. Hüseyin Paşa bu aşamada en kritik isimdi. Sorun çıkarak birlikleri Mora’ya isyan bastırmaya ya da Anadolu’daki asayişi sağlamaları için gönderiyordu. Hüseyin Paşa’nın başına bir iş gelmesin ve hazırlıkları tamamlasın diye de onu Bursa’ya göndermişti II. Mahmud.
7
Padişah isyana teşvik etti
Bütün hazırlıklar tamamlanınca iş fitili yakmaya gelmişti. Padişah kurduğu yeni birliğin, Eşkincilerin talim yapacaklarını duyurdu. Amacı talim, eğitim gibi işlerden nefret eden Yeniçerilerin ayaklanmalarını sağlamaktı. Bunda da başarılı oldu. 15 Haziran 1826 günü son kez Kazan Kaldırdılar.
8
Kelle istediler
Ayaklanan Yeniçeriler her isyanda olduğu gibi bu isyanda da kellesini istedikleri devlet adamlarının listesini saraya gönderdi. Ancak Sultan II. Mahmud “Padişahınız emir almaya değil, emir vermeye alışıktır” deyip sert bir cevap gönderdi. Zırhını giyip Hz. Muhammed’in sancağını aldı ve halkı da galeyana getirerek Yeniçerilere karşı mücadeleye girdi.
9
Top ateşi açıldı
Yeniçeri üzerine yürüyen başta padişah, halk, ulema, öğrenciler, eğitimli birlikler tüm güçleriyle saldırdı. Et Meydanı’ndaki Yeniçeri kışlasında yüzlerce Yeniçeri cesedi vardır artık. Devam eden iki gün boyunca da ele geçirilen Yeniçeriler idam edildi. 17 Haziran 1826 günü yayınlanan fermanla ocak tarihe karıştı.
10
