Verimlilik tartışması: Belçikalı şirket, sınırsız ücretli izin vadediyor

Özellikle 2000'lerin başından beri, açık ofis düzeninin verimliliği ve haftada 5 gün, günde 8 saat çalışmanın ne kadar verimli olduğu hakkında tartışılıyor. Bu tartışmalar, yanında uzaktan çalışmanın verimli olup olmadığı, haftalık izin günlerinin sayısı, ücretli izin imkanları gibi başka ufak başlıkları da getiriyor. Nitekim, büyük şirketlerin yöneticileri uzun süredir çalışma saatleri nasıl belirlenirse verimliliğin artabileceği konusunda çalışmalar yapıyor ve bilim insanlarının yaptığı araştırmalar da bunları destekliyor. Özellikle global şirketlerde, masa başında oturulan sürenin verimlilikle eşdeğer olmadığı görüşü yaygınlaşmış durumda ve iş dünyası bir geçiş sürecinde. Belçikalı bir yazılım şirketinin 2020 yılının başında aldığı bir karar, epey ses getirdi. Yapay zekâ odaklı çeviri yazılımları üreten Belçikalı Jonckers isimli şirket, 10 ülkede 172 çalışana sahip. Şirket, ücretsiz izin sınırlarını kaldırarak, yetenekli çalışanlarının başka şirketlerle anlaşmasının önüne geçmeye karar vermiş. Bu şekilde, istedikleri yerden istedikleri kadar işleriyle ilgilenebilecek olan çalışanlar, oldukça esnek bir çalışma ortamına sahip olacak. Çekya'daki şubesinde başlattığı bu uygulamayı tüm ülkelerde gerçekleştirmeyi planlayan şirket, yılın ilk altı ayı içinde bu geçişi tamamlamış olacak. Şirketin CEO'su Geo Janssens, yıllık 400 bin Euro teklif etseler bile nitelikli çalışan bulmakta zorlandıklarını, bu tür bir iyileştirmeyle çalışanlar için şirketi tercih edilebilir ve sürdürülebilir bir çalışma ortamına dönüştürmeyi hedeflediklerini söylüyor. Uzun ücretli izin gibi kavramlar, Avrupa için yeni sayılmaz. Zira, örneğin Norveç'te Temmuz ayında neredeyse bütün şirketlerin aynı anda çıktığı 2-3 haftalık bir tatil bulunuyor. Fellesferie ismini verdikleri bu tatilde çalışanlar ya bütünüyle işten uzakta tatil yapıyor ya da yaz saatine göre çalışıyor. Tanıdık bir şirket olan Microsoft ise Japonya'da farklı bir uygulamaya giderek dikkat çekici sonuçlar elde etmiş. Şirket, geçtiğimiz Ağustos ayı boyunca mesai günlerin dörde indirdi ve 2300 çalışanın tamamı haftada 3 gün tatil yaptı. Yani, cuma günleri de haftalık izin dahilindeydi. Şirkete göre bu uygulamanın sonuçları oldukça dikkat çekiciydi. Zira verimlilik, tahmin ettiklerinden daha da çok artış göstermişti. Şirket CEO'su Takuya Hirano, Çalışanlarımızın, yüzde yirmi daha az çalışarak aynı sonuçları nasıl elde edebilecekleri üzerine düşünmelerini ve bunu deneyimlemelerini istedim. diyor. Bu uygulamada şirketin verimliliğinin yüzde kırk oranında artış gösterdiği, çalışanların daha mutlu olduğu gözlenmesini sağlanmış. İnsan kaynakları danışmanlığı veren Robert Half isimli bir şirketin 1500 çalışan ve 600 insan kaynakları müdürüyle birlikte yaptığı çalışmanın sonuçlarına göre ise, çalışanların yüzde 66'sı, bir hafta içinde beş günden daha az çalışmaları gerektiğini düşünüyor. Harvard Business Review tarafından yapılan bir araştırma ise daha kısa çalışma günleri, verimliliği artırıyor. Sekiz saatten altı saate düşürülen çalışma saatlerinin bütünüyle verimlilikle ilişkili olduğu ortaya çıkıyor. Öte yandan, evden (uzaktan) çalışma konusu da artık pek çok şirket için bir tabu olmaktan çıkmış durumda. Bu tabunun kırılmasıyla birlikte şahit olunan şey ise, çalışanların hiç değise 'arada bir' evden çalışma fırsatına sahip olmalarının, işleriyle daha sağlıklı bir iletişim kurmalarını sağlıyor. Uzaktan çalışmanın verimliliği artırdığı konusunda da pek çok çalışma var ve artık neredeyse bütün şirketler, bu uygulamayı gerçekleştirmeseler bile doğru bir yöntem olduğu konusunda hemfikir. Geçtiğimiz sene sonunda sosyal medyada bir anda gündeme gelen Finlandiya Başbakanı, haftada 24 saat çalışılacağını açıkladı iddiası, büyük ilgi görmüş ve popüler olmuştu. Başbakan Sanna Marin, böyle bir yasa hazırlığı yapılmadığını ancak çalışma hayatı ve verimlilik ilişkisi özelinde her zaman dikkatli olduklarşını şu sözlerle açıklamıştı: “Son 100 yılda verimlilik arttıkça çalışma süresi azaldı. İnsanların gelir ve refahı arttı. Çalışma süresini günde sekiz saate indirmek SDP’nin temel hedeflerinden biriydi. Başarıldı. İnsanlar faydalandı. Verimliliği ve ortalama insana sağlananları artırmak için daha fazla çaba gösterilmeli. Daha kısa çalışma saatleri tartışılabilir ve tartışılmalı. Dört günlük bir çalışma haftası veya iyi bir ücretle altı saatlik iş günü bugün bir ütopya olabilir, ancak gelecekte belki gerçek olacak.” Marin'e göre şu an mümkün değilse bir gün bunun üzerine konuşabileceğiz. Öte yandan, habere gösterilen ilgi de aslında çalışanların 8 saat-5 gün düzeni hakkında mutsuzluklarını belirtmenin bir yolu olarak tanımlanabilir. İş hayatı ve sosyal hayat arasındaki dengelerin bozulmaması, çalışanların kendilerine ve çevrelerine vakit ayırma imkanı bulmalarının yanında ayrıca sağlıkları açısından hangi çalışma düzeninin daha doğru olduğu da araştırılıyor. Günde kaç saat çalışılması gerekliliğiyle ilgili yapılan araştırmalarda, öncelikle sekiz saat çalışmanın verimliliği inceleniyor. Buradan çıkan sonuç, insan vücudunun sekiz saat boyunca aynı verimlilikle çalışmasının mümkün olmadığı yönünde. Bu çalışma düzeninin yüzde kırk oranında kalp rahatsızlıklarını ve stresle ilişkili hastalıkları artırdığı belirlenmişti. Öte yandan, kısa çalışma saatlerini ve aralıklı tatilleri hedefleyen çalışma sistemlerinin daha verimli olduğu da kanıtlanmış durumda. andac.uzel@demirorenmedya.com