Rus aşısı Sputnik V mi? BioNTech mi? Sinovac mı?

Koronavirüs'le mücadele içinde geçen ayların ardından teker teker aşılar bulundu. Fakat şu an dünya üzerinde bulunan aşılarla ilgili hepimizin aklında binbir çeşit soru var. Hangi aşı kimin için daha uygun? Aşılar arasında bir fark var mı? Ülkeler hangi aşıları tercih ediyor? Aşılarla ilgili aklınızda cevaplanmamış sorular varsa biz bu cevapları sizler için derledik. Hadi koşun, Koronavirüs aşılarına Molatik olduk... Öncelikle aşıları tanımakta fayda var. BioNTech aşısı ile başlayalım. BioNTech aşısı ilk olarak Almanya'da yaşayan milli gururumuz iki Türk bilim insanı tarafından bulundu. BioNTech ve ABD merkezli Pfizer'ın birlikte geliştirdikleri Koronavirüs aşısının bugüne kadar yüzde 95 oranında bir başarıya ulaştığı bildirildi. BioNTech aşısını kullanan ülkeler arasında ise ABD, İngiltere, İsrail, Almanya, İtalya, Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri, İspanya, Şili, Polonya, Kanada, Romanya, Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Türkiye yer alıyor. BioNTech aşısının yanı sıra dünyada yaygın kullanıma sahip olan aşılardan biri de Sinovac aşısı. Bu Sinovac aşısı ise Çin çıkışlı bir aşıdır. Sinovac Çin aşısı, başta Çin olmak üzere Türkiye, Ukrayna, Endonezya, Brezilya, Malezya, Tayland, Şili, Kolombiya, Laos ve Uruguay gibi ülkeler tarafından da kullanılıyor. Etkinlik oranının ise yüzde 91.25 olduğu biliniyor. BioNTech ve Sinovac aşısının ardından bir diğer popüler aşı olan Sputnik V'yi tanıyalım. Sputnik V aşısı tıpkı diğer aşılar gibi Koronavirüs'e karşı geliştirilmiş bir aşıdır. Sputnik V aşısı Rusya'da 'Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü' tarafından geliştirilen ve 'Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF)' tarafından fonlanan bir aşıdır. Sputnik V aşısı tıpkı diğer aşılardan olan AstraZeneca ve Johnson & Johnson aşıları gibi vektör bir aşıdır. Vektör aşılar diğer aşılara kıyasla lojistik açıdan çok avantajlı bir durumdadır. Yani Sputnik V aşısını satın alan bir ülke aşıya ulaşma süresinde ve aşıyı saklama koşullarında hiçbir zorlukla karşılaşmamaktadır. Akıllara gelen ilk sorulardan biri de Rus aşısı Sputnik V'nin riskli olup olmadığı. BioNTech ve Sinovac aşısı bulunduğu günlerde Avrupa ve Asya bölgelerinde bazı ölümler meydana gelmişti. Ölümlerin aşı kaynaklı olduğuna dair çıkan söylentilerin gerçek olmadığı yetkililer tarafından kanıtlanmıştı. Yetkililer Avrupa ve Asya'da yaşanan ölümlerin sebebinin kronik hastalıklardan kaynaklandığı ve aşı ile bir ilgisi olmadığını aktarmışlardı. Tıpkı Sinovac ve BioNTech aşısında olduğu gibi Nisan ayının başında Rus aşısı Sputnik V ile aşılanan dört kişinin öldüğüne, altı kişinin de ciddi sağlık sorunları yaşadığına dair haberler çıkmıştı. Rusya'da sağlık hizmetlerinin gözetiminden sorumlu olan Rusya Federal Sağlık Denetleme Ajansı Ruszdravnadz, söz konusu ölümlerin ve komplikasyonların aşı ile doğrudan bir bağlantısı olduğunu reddederek bu konuya açıklık getirdi. BioNTech ve Sinovac aşısının bazı çok ciddi olmayan yan etkileri bulunuyor. Bunlar; yorgunluk, baş ağrısı, ateş, titreme, kas/eklem ağrısı, kusma, ishal, aşı uygulanan bölgede ağrı, kızarıklık, şişlik gibi hafif etkiler şeklindedir. Sputnik V aşısının yan etkileri ise tıpkı diğer aşılarda olduğu gibi oldukça düşük. Rusya Federal Sağlık Denetleme Ajansı Roszdravnadzor tarafından yapılan açıklamaya göre aşılama sonrasında, şimdiye kadar cilt tahrişi, baş ağrısı ve yorgunluk dışında hiçbir yan etkinin görülmediğinin altını çizdi. Yani belirttiğimiz üç aşı olan Sputnik V, Sinovac ve BioNTech aşılarının yan etkileri ortak ve çok ciddi yan etkiler görülmüyor. Özellikle son zamanlarda aşılarla ilgili dolaşan haberlerden biri de Doğu ülkelerinde üretilen aşıların Avrupa ve Amerika'da geçerliliğinin olup olmadığı ile ilgili. Bildiğimiz üzere, Avrupa İlaç Ajansı BioNTech aşısını kabul etmişti. Avrupa İlaç Ajansı Sputnik V'in etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmek için, çalışmalardan elde edilen verilere bakarak, geçtiğimiz Mart ayının başlarında bir inceleme başlattı. Ancak Avrupa İlaç Ajansı'nın, Sputnik V aşısının AB genelinde kullanımı için onay vermesi için, Sputnik V aşısına dair olan tüm verilere erişmesi gerekiyor. Avrupa İlaç Ajansı Rusya'daki bilgileri kısa sürede temin etmek için harekete geçti ve çalışmalar hâlâ devam ediyor. Avrupa'da Rus aşısının duruma ilişkin ise söyleyebileceğimiz en önemli gelişme Sputnik V aşısına karşı artan bir ilgi olduğu. Çek Cumhuriyeti, Almanya ve Avusturya, Sputnik V dozlarını güvence altına almaya çalışsalar da aşının ancak Avrupa İlaç Ajansı'nın onay vermesiyle kullanımına başlanacağına da sık sık dikkat çekiyorlar. Rus aşısı ifadesini kullanınca elbette aşının yalnızca Rusya ve çevresinde kullanıldığını düşünmek yanlış. Sputnik V aşısı, Hindistan, Meksika, İran, Gana, Sri Lanka ve Sırbistan, Filistin dahil toplam 60 ülkede kullanılıyor. Almanya'nın da 30 milyon doz Sputnik V aşısı almak istediğine dair bir bilgi de mevcut fakat aşı ile ilgili güvenilirliğin netleşmemesinden dolayı henüz net bir bilgi mevcut değil. 60 ülkenin yanı sıra bazı ülkeler aşı için ön sipariş verseler de henüz aşıyı onaylamadılar. Sputnik V aşısı ile ilgili bazı net olmayan durumlar yaşanırken Brezilya'da ilginç bir durum yaşandı. Brezilya 76 milyon doz Sputnik V sipariş etmişti fakat Brezilya Sağlık Düzenleme Kurumu'ndan Rus Kovid-19 aşısı Sputnik V'ye onay çıkmadı. Brezilya'daki birçok eyalet yönetiminin, Rus aşısına yönelik talebini değerlendiren kurum, aşının 'etkinliği' ve 'güvenilirliği' konusunda yeterli veri olmamasından dolayı Sputnik V'nin ithal edilmesine şimdilik karşı çıktı. Sputnik V aşısının dışında, BioNTech aşısının etkinlik oranının yüzde 95, Sinovac aşısının ise yüzde 91.25 olduğu açıklanmıştı. Bu bilginin ardından gözler hemen Sputnik V aşısına çevriliyor ve yetkililer tarafından yapılan açıklamada görüyoruz ki Sputnik V aşısı da yüzde 91.4 oranında etkili. Aşılar arasındaki farklılıkları anlamak için bir değerlendirme yapalım. Öncelikle BioNTech aşısı ile başlayalım. BioNTech Avrupa'da ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılıyor ve hemen hemen ilk tercih edilen aşılardan biridir. Olumlu yönleri ve etki alanı yüksek olduğu gibi dezavantajı da bulunuyor. Bu aşının diğerlerine göre en büyük dezavantajı eksi 70 derece muhafaza edilmesinin gerektiği. Depolamada ve lojistikte altyapı yetersizliği yaşandığında aşıların hızlı ve sorunsuz bir şekilde dağıtılması çok mümkün olmuyor. Dolayısıyla bu da tercih edecek ülke için bir kriter sebebi olmuş oluyor. BioNTech aşısı mRNA kullanım tekniğine sahiptir ve etkinlik oranı yüzde 95 olarak belirlenmiştir. Çin menşeli Sinovac aşısının ise etkinlik oranının ülkeden ülkeye değiştiğini söylemek mümkün. Mesela Brezilya'da yapılan testler sonrasında Sinovac aşısının etkinlik oranının yüzde 78 olarak açıklandığını görüyoruz. Bu durum Türkiye'de değişiklik gösteriyor. Türkiye'de sürdürülen Faz-3 çalışmalarına ilişkin ön değerlendirme raporunda görüyoruz ki Sinovac aşısının yüzde 91.25 oranında etkili olduğu belirleniyor. Sinovac aşısı 2 ile 8 derece sıcaklığında buzdolabında muhafaza edilebiliyor ve kullanım tekniği bakımından inaktif bir aşıdır. Son olarak Sputnik V aşısı kullanım tekniği bakımından viral vektördür ve etkinlik oranı yüzde 91.4 olarak belirlenmiştir. Diğer aşılara kıyasla Sputnik V aşısının büyük bir farkı bulunmamaktadır fakat BioNTech aşısına kıyasla saklama koşulları oldukça uygundur hatta koşulları öyle uygundur ki isterseniz evinizin buzdolabında bile saklayabilirsiniz. Sputnik V aşısına dair birçok noktadan bahsettik. Son olarak da Sputnik V'nin Türkiye'deki durumu ile ilgili bilgi vermekte fayda var. Koronavirüs aşısı Sputnik V'nin Türkiye'de üretimi için anlaşma yapıldı. Yapılan açıklamaya göre, Rusya ile Viscoran İlaç şirketinin Sputnik V aşısının Türkiye’de üretimi için anlaşmaya vardıkları belirtildi. Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) yetkilileri, “RDIF ile Türk ilaç şirketi Viscoran Ilac, dünyanın Koronavirüs'e karşı onaylanmış ilk aşısı Sputnik V’nin bu ülkede üretimi için işbirliği yapacaklarını ilan ederler” açıklamasını yaptı. RDIF'in açıklamasının ardından Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sputnik V ile ilgili açıklamada bulundu. Koca, İki aşı türü şu an aktif olarak kullanılmakta ve bunların sayısını artırmaya yönelik çalışmalar da devam etmektedir. Çok yakında Sputnik V aşısının da devreye gireceğini belirtmek isterim şeklinde bir açıklamada bulundu. Her iki tarafın yaptığı açıklamalardan anladığımız kadarıyla Sputnik V aşısı çok yakında Türkiye'de de olacak. Dünyada yaygın kullanıma sahip olan üç aşıdan bahsettik. Sputnik V, BioNTech ve Sinovac aşıları için birbirinden bütünüyle farklıdır diyemeyiz. Her ne kadar birbirine yakın etkinlik oranlarına sahip olsalar da farklı teknikler kullandıkları da bir gerçek. Bu bilgileri göz önünde bulundurduğumuzda hangi aşının en ideal olduğuna dair açıklama yapacak kişi biz değiliz zaten böyle bir konuda net bir bilgi vermek de bence mümkün değil. Şu an dünya genelinde mevcut olan aşıların birbirinden farklılıkları bulunsa da hepsinin ortak özelliği Koronavirüs'e karşı mücadelede en büyük gücümüz oluyor olmaları. Sağlıkla kalın, evde kalın... twitter.com/betulyaseminn instagram.com/betulyaseminkeskin blykeskin@gmail.com