Oyunlar Kuramı nedir?
Zamanda yolculuk yapabilseydik ve dünyanın oluşumundan günümüze kadar bir inceleme yapabiliyor olsaydık, yapmış olduğumuz incelemede var olan her şeyin bir oyundan oluştuğunu fark ederiz. Bu fikrin temel nedeni geçmişten günümüze var olan bütün dallarda amansız bir rekabet olmasıdır. Çünkü oyunların oluşumundaki temel yapı karşılıklı rekabettir. Rekabetlerin sonucunda kaybetmek ve kazanmak gibi iki farklı komplikasyon oluşturur. Ancak belirli bir rakibi yenebilmek için rakipten daha iyi tercih yapmak gerekir.
Tercihlerin matematiksel bağıntısı
Oscar ödüllü ünlü matematikçi John Forbes Nash, 1950 yılında yayımladığı oyunlar kuramında tercihlerin matematiksel bağıntısından bahseder. Bu bağıntı temelde tercihlerin hangisinin daha kârlı veya zararlı olduğunu teyit etmek ve çok fonksiyonlu bir ilişkinin kaybını asgariye indirmektir. Sosyolojiden ekonomiye kadar birçok dalda karşımıza çıkar. Nash'in bu kuramı ile soğuk savaş döneminde devletlerin mutlak kârlı çıkmak istedikleri stratejileri uygulamak istediler.
Birincil bağıntı: Tutsak ikilemi
Tutsak ikilemi, iki suçlunun verdiği ifadelerin sonucundan alacağı cezaları gösterir.
Bruce ve Alan adında iki banka soyguncusu bir bankayı soymuştur ve polis tarafından yakalanıp sorguya alınır. Eğer Bruce ve Alan suçunu itiraf ederse 4’er yıl hapis cezası alacaklardır. Bruce itiraf etmez ve Alan itiraf ederse, Bruce bir yıl hapis cezası alır ve Alan ise 10 yıl hapis cezası alır.
Aynı durum Alan için de geçerlidir. Alan itiraf etmez ve Bruce itiraf ederse, Alan 1 yıl hapis cezası alır ve Bruce ise 10 yıl hapis cezası alır. Eğer her ikisi de itiraf etmezse ceza almayacaklardır. Ancak bunun sonucunda her ikisinde itiraf etmediği neredeyse hiç görülmemiştir. Çünkü herkes diğer suç ortağının her şeyi itiraf ettiğini düşünür.
Yüzyılın en büyük dehası: John Forbes Nash
John Forbes Nash, 23 Haziran 1928 yılında Batı Virginia’da dünyaya gözlerini açtı. Matematik üzerine çalışmalar yapan John Forbes Nash, 'Denkleştirme Kuramı' üzerine çalışmalar yaptı.
İnsanların tercihlerinin bir matematiksel sonucu olduğunu ortaya atan Nash, bunun üzerine çalışmalar yaptı ve bunun bir sonucu olarak 'Nash Dengesi'ni ileri sürdü. Oluşturduğu bu kuramla Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görüldü.
Delilik ve dahilik arasında
Nash, 1960 yılından sonra şizofreni belirtileri başladı ve hayali bir arkadaşla yaşamaya başladı. Birçok kez hastaneye kaldıran Nash’e depresyon ve paranoyak şizofreni teşhisi kondu. Görev yaptığı üniversiten istifa eden Nash, 25 yıl hayali bir arkadaşla yaşadı. 2005 yılında ABD’nin New Jersey Eyaletinde bindiği taksinin yaptığı kaza sonucunda eşiyle birlikte hayatını kaybetti.
(John Forbes Nash'in hayatını konu alan filmin adı: A Beautiful Mind)
Akıl Oyunları (A Beautiful Mind)
Sylvia Nasar, Nobel ödüllü matematikçi John Forbes Nash’in biyografisini 1998 yılında yazmıştır. Daha sonra kaleme alınan biyografi 2002 yılında beyaz perdeye uyarlanmıştır. Birçok dalda ödül alan filmin yönetmenliğini Ron Howard üstlenmiştir. Başrolde Russell Crowe'u izlediğimiz film, 22 Şubat 2002 yılında vizyona girmiştir. Dram türündeki filmin IMDb puanı da 8.2 gibi oldukça yüksektir.
