Olga Tokarczuk ve Peter Handke 'Nobel'lik yazarlar mı?

Nobel Edebiyat Ödülü'nü hem 2018 hem de 2019 yılında kazanan yazarlar sonunda belli oldu. 2019'un kazananı Avusturyalı yazar Peter Handke oldu. İsveç Akademisi'nde yaşanan cinsel taciz skandalları yüzünden bu yılın açıklanan 2018'in Nobelli yazarı ise Polonyalı Olga Tokarczuk oldu. Peki bu iki isim Nobel'lik yazarlar mı? Edebiyat dünyasının en heyecan verici gelişmelerinden biri hiç kuşkusuz Nobel Edebiyat Ödülü... Yazarlara prestij kazandıran bu ödüle geçen yıl jüride patlak veren cinsel taciz/tecavüz skandalları gölge düşürmüştü. Geçen yılın kazananı da bu yıla bırakılmıştı. Kitap kurtlarının sabırla beklediği Nobel Edebiyat Ödülü bu yıl 'duble' heyecan yarattı tabii ki. Hem geçen yılın hem de bu yılın kazananı belli oldu. Biz önce 2019'un Nobel'li yazarını mercek altına alalım. Efen'im bu yıl kazanan Peter Handke oldu. Avusturyalı bir yazar olan Peter Handke'nin adı epey uzun bir zamandır Nobel bahislerinde geçiyordu. Peter Handke, edebiyat dünyasının popüler bir yazarı değil. Öncelikle bu konuda uzlaşalım. Onun adını Nobel ödülü kazanan, nitelikli okuyucu olma kaygısı güden okuyucular keşfetmişti diyebiliriz. Dolayısıyla ödülün 2017'deki sahibi Kazuo Ishiguro ve 2016'da kazanan Bob Dylan'ından daha farklı bir anlamı var bu ödülün. Handke, özellikle insan tabiatıyla ilgilenen, rutinde gizlenmiş ruh halini yansıtma gayesinde ancak bunları yaparken sosyolojik tespitlerden de kaçınmayan bir yazar. Avusturyalı olmasından ötürü onun depresif bir yazar olduğunu zannedebilirsiniz. Yanılıyorsunuz. Handke, örneğin 2004 yılında bu ödülü kazanan Elfriede Jelinek, tepeden tırnağa kışkırtıcı ve depresif bir yazardır. Handke'nin tarzı, daha önce ödüllendirilen Jelinek'e yakın dursa da aslında hiç de yakın değil. Handke'nin Türkçeye çevrilmiş kitapları da oldukça fazla aslında. Yazarın 'Hiçkimse Koyu'nda Bir Yıl', 'Solak Kadın', 'Kalecinin Penaltı Anındaki Endişesi', 'Mutsuzluğa Doyum', 'Kısa Mektup Uzun Veda' adlı kitaplarını halihazırda kitap satışı yapan internet sitelerinde bulabilirsiniz. Handke'nin yıllar önce Türkçeye çevrilen ancak şu ara baskısı pek bulunmayan diğer kitaplarını da şöyle sıralayabiliriz: 'Bir Yazarın Öğleden Sonrası', 'Karanlık Bir Gecede', 'Don Juan', 'Yorgunluk Üzerine Deneme', 'Çocuğun Öyküsü' ve 'Tuna, Sava, Morava ve Drina'ya Bir Kış Yolculuğu'. Yazar, özellikle bu son saydığım kitapta Yugoslavya üzerinden şahane bir Balkan portresi çizmişti. Yazarın Batı-Doğu arasında durduğu yerin, Nobel kazanmasında belirgin bir rol oynadığı çok net ortada. Yahu, 2018 yılında jüride cinsel taciz/tecavüz skandalı patlak veriyor, sen hâlâ bir erkek yazarı anlatıyorsun bizlere, sadede gel, bize 2018'i ve Olga Tokarczuk'u anlat demek isteyenler, rahat olun. Geliyorum geçen yıl kazanması gereken bu ödüle bu yıl kazanan Polonyalı yazar Olga Tokarczuk'a... Tokarczuk, Polonya edebiyatının kuşkusuz süperstar'ı. Edebiyat dünyasında Avrupa'nın yükselen değeri. 'Koşucular' kitabıyla 2018 yılında Uluslararası Man Booker Ödülü'nü kazanan Tokarczuk meğer o yıl aynı zamanda Nobel'i de kazanmış! Yani düşünsenize. Adınızı sadece kendi ülkenizde değil aynı zamanda bütün Avrupa'da duyuruyorsunuz. Ve bir yıl içinde edebiyat dünyasında kazanabileceğiniz en bomba iki ödüle kavuşuyorsunuz. Müthiş bir şey bu! Olga Tokarczuk'un Türkçeye çevrilen diğer kitapları arasında 'Gündüzün Evi Gecenin Evi' ile 'Aç Gözünü Artık Yaşamıyorsun' var. İlk saydığım kitabı bulmanız zor ancak ikincisi yakın tarihte yayınlandı. Dolayısıyla 'Koşucular' kitabı ile Man Booker kazanan ve bir de üstüne meğer aynı yıl içinde Nobel'e layık görülen bu yazar hakkında daha doğru bir tespit yapma olasılığınız da artmış olur diye düşünüyorum. Velhasıl, bu yıl oldukça önemli bir yıldı Nobel için. Beklendiği gibi oldu diyebiliriz bu ödüller için. Cinsel taciz/tecavüz skandalları yüzünden geçen yılın kazananın bir kadın yazar olması oldukça önemli bir seçim. Keza bu yıl için de Bob Dylan ya da Kazuo Ishiguro gibi popüler isimler yerine daha 'meraklısına bir romancı' olan Handke'nin ödüle kavuşması da 'öze dönüş' kıvamında. Avrupalı iki yazarın zaferiyle sonuçlandı bu yıl. Seneye Nobel Edebiyat Ödülü'nün bir aksilik olmadığı takdirde (ya da olası bir skandal patlamazsa) Avrupa dışından bir yazara gideceğini söyleyebiliriz. İki Avrupalı yazarla tekrar 'normalize olma çabasındaki' Nobel'de yaşanan skandallarla yüzleştik ve artık yolumuza devam etmeliyiz. Handke ve Tokarczuk gibi nitelikli ama daha az popüler yazarların keşfedilmek üzere ödüllendirildiği Nobel'ler diliyorum... can.sisman@milliyet.com.tr