Oktay Rıfat: 'Bu dünya böyle işte...'

Garip akımının kurucuları arasında yer alan usta şair Oktay Rıfat bıraktığı birçok eserle yaşamaya devam ediyor... Gelin Oktay Rıfat'ın hayatına Molatik olalım... 1914 yılında Trabzon’da dünyaya geldi Oktay Rıfat. O doğduğu sırada Trabzon valisi olan şair ve dilbilimci Samih Rıfat ve Hasan Enver Paşa’nın kızı Münevver Hanım’ın çocuğu olarak dünyaya gelen Oktay Rıfat, pek çok sanatçı ve yazar içeren bir ailede yetişti. Büyük dedesi Macar Hurşid Bey hem Türk hem batı müziği konusunda donanımlı bestekârdı; dedesi Albay Hasan Rıfat Bey şiir ile ilgilenirdi. Amcası Ali Rıfat Bey, udî ve besteci, annesinin teyzesinin oğlu Ali Fuat Bey cumhuriyet devrinin ünlü asker ve siyaset adamı, teyzesi Celile Hanım bir ressam, teyzesi Celile Hanım’ın oğlu Nâzım Hikmet ise ünlü bir şairdi. Ortaöğrenimini 1925-1932 yıllarında Ankara Erkek Lisesi'nde yaptı. Bu okulda ünlü şair Ahmet Hamdi Tanpınar’ın öğrencisi oldu. İlk şiirlerini kaleme aldı ve ileride birlikte Garip Akımı'nı kuracağı arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile tanıştı. Üç arkadaş, okul bünyesinde “Sesimiz” adlı dergiyi çıkararak şiirlerini yayımladı. 1932-1936 yılları arasında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne yükseköğrenim gördü. Edebiyata olan ilgisi ve yazma tutkusu yükseköğrenimi sırasında da devam etti. Mezun olduğu yıl, arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile birlikte geliştirdikleri yeni bir yazın tekniği ile kaleme aldığı şiirleri Varlık Dergisi’nde yayımlanmaya başladı. 1937 yılında Devlet sınavını kazanarak Maliye Bakanlığı hesabına Siyasal Bilgiler öğrenimi görmek üzere Paris'e gönderildi. Paris’te bulunduğu dönemde yalım bir söylemi ve bağımsız düşünceleri savunan Fransız şiirini kendisine yakın buldu ve ondan ilham aldı. Üç yıl sonra II. Dünya Savaşı nedeniyle, orada yaptığı doktora çalışmasını tamamlayamadan 1940 yılında Türkiye'ye döndü. Paris’ten döndükten sonra bir süre Maliye Bakanlığı'nda, daha sonra Matbuat Umum Müdürlüğü (Basın Yayın Genel Müdürlüğü)'nde çalıştı. Ardından Ankara’da serbest avukatlık yaparak yaptı. Bu arada 1941 yılında Orhan Veli ve Melih Cevdet ile edebiyat dünyasında büyük tartışmalara sebep veren “Garip” adlı şiir kitabını yayımladı. Şiirlerini Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler(1945), Güzelleme(1945) ve Aşağı Yukarı(1952) adlı şiir kitaplarının yanı sıra Aile (1947), Orhan Veli tarafından çıkarılan Yaprak (1949-1950) ve Yeditepe (1951-1957) gibi dergilerde yayımladı ve 1954 yılında yayımladığı “Karga ve Tilki adlı şiir kitabıyla, Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı. 1955 yılında İstanbul'a yerleşerek avukatlığını sürdürdü. Aynı yıl yayımladığı “Perçemli Sokak” adlı şiir kitabının önsözü tartışmalara neden oldu. Bu kitap ile İkinci Yeni adı verilen şiir anlayışına yöneldi. 1958 yılında “Aşk Merdiveni adlı şiir kitabını yayımladı. 1961 yılından itibaren avukatlık mesleğini Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları'nda sürdürdü ve 1973 yılında emekli olana dek bu kurumda çalıştı. 1960’lı yılların başında Latin ve Yunan ozanların mitoloji kitaplarının Türkçe çevirilerini yaptı. 1969 yılında yayımladığı “Şiirler” adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü aldı. Bu tarihten sonra tiyatro ve roman çalışmalarına ağırlık verdi. Oyun İçinde Oyun, Zabit Fatma'nın Kuzusu, Atlar ve Filler, Yağmur Sıkıntısı, Kadınlar Arasında, Birtakım İnsanlar ve Çil Horoz” adlı oyunları kaleme aldı ve her biri sahnelendi. Arkadaşı Melih Cevdet ile “Kıskançlar” adlı oyunu kaleme aldı. 1976’da ilk romanın “Bir Kadının Penceresi’nden” yayımlandı. 1980’de “Danaburnu” kitabıyla Madaralı Roman Ödülü’nü kazandı. Aynı yıl “Bir Cigara İçimi” adlı şiiri Sedat Simavi Vakfı Ödülü’nü, 1984 yılında Dilsiz ve Çıplak” kitabıyla Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü aldı. Hayatının sonuna kadar bir şekliyle üretmeye devam eden şair, “Yağmur Sıkıntısı” adlı oyununu tamamladıktan sonra 1988 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti. Oktay Rıfat, “Yaşayıp Ölmek ve Avarelik Üstüne Şiirler” adlı kitabında şu dizeleri yazar: “bu dünya böyle işte bir gidiş, bir geliş herkes de gidiyor birbiri ardınca sevdiklerimiz okuduklarımız duyduklarımız gök bulutlu gönül bulutlu apostol bu ne biçim iş?” 32 yıldır aramızda yok Oktay Rıfat ama var da esasında. Çünkü dünyayı yeniden şekillendiren ve ona anlam katan şairler, biz sevdikçe, okudukça ve onların seslerini duydukça yaşamaya devam edecekler. İyi ki geçtin bu dünyadan Oktay Rıfat, bize soracak olursan ‘bu dünya hala daha böyle işte…’ twitter.com/deniz_tasdelen instagram.com/deniz.i.tasdelen deniz.tasdelen@milliyet.com.tr