NASA'nın Ay'a gitmesinin gerçek sebebi ne?

Geçtiğimiz günlerde NASA'nın Ay'a gitmesinin gerçek sebebine ilişkin belgeler Beyaz Saray tarafından açıklandı. Belgelere göre eski ABD Başkanı John F. Kennedy'nin Ay'a gitme projesinin bilimsel çalışmalara ışık tutmaktan ziyade Soğuk Savaş'ın zaferi için bir adım olarak gördüğü yönünde. İzlemekten ve okumaktan keyif aldığımız Ay'a gitme fikri aslında gerçekten Astronot Neil Armstrong'un söylediği gibi 'bir insan için küçük fakat insanlık için büyük' bir adım. Peki insan için yapıldığı söylenen her bilimsel çalışmanın ardında gizli sır perdesi gibi, Ay'a gidilmesi fikrinin ardında gizli olan şey ne? Yayınlanan tutanaklara göre eski ABD Başkanı John F. Kennedy gözünden Ay'a çıkma fikri uzayın bilimsel amaçlarla anlaşılması amacından çok Soğuk Savaş rekabetinin bir cephesi olarak görüldüğünü bizlere sunuyor. 1965 yılında dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy, 1970'lere gelmeden ABD’nin Ay’a insan göndereceğini açıkladı. Başkan Kennedy’nin bu sözleri üzerine, Ay’a gönderilmesi için Apollo 11 adından bir uzay aracı tasarlandı. Apollo 11 programının asıl amacı pilotlu bir uzay aracıyla Ay’a iniş yapıp Dünya’ya güvenli bir şekilde geri dönmekti. Testlerden sonra, 16 Temmuz 1969 sabahı mürettebat ABD Florida’da bulunan 'Kennedy Uzay Merkezi' istasyonundan yola çıktı. Apollo 11, 75 saatlik yolculuktan sonra Ay’a ulaştı. Ardından Ay’ın yörüngesine giren Apollo 11 ikiye ayrıldı. Neil Armstrong ve Edwin Aldrin’in bulunduğu 'kartal' adlı modül Ay’a inerken, Michael Collins’in içinde bulunduğu 'komuta' modülü yörüngede kaldı. Böylece, Apollo 11 ile Ay’a giden astronotlardan Ay’a ilk adımı atan kişi, 20 Temmuz 1969’da Neil Armstrong oldu. Yukarıda bahsettiğimiz tutanaklarda yer alan konuyu biraz açalım. Soğuk Savaş dönemi ile birlikte tamamen olmasa da ülkeler artık politik savaşları sıcak çatışmalar halinde değil de daha soğuk çatışmalarla gerçekleştirmeye başladılar. Buna verilebilecek en iyi örneklerden biri Soğuk Savaş döneminde yaşanan gelişmeler. Çok tarihsel sulara, detaylara inmeden bunu kısa bir örnekle açıklamakta fayda vardır diye düşünüyorum. Başkan Kennedy'nin o dönemde verdiği emirleri yorumlayacak olursak basit bir deyişle böylesine bir adımın Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ve ABD arasında büyük bir güç gösterisi olduğunu gözlemliyoruz. İşte bu yüzden sanki Ay'a atılan ilk adım bilimsel bir adım değil diplomatik bir adımmış gibi. Fakat yine de belki de 'tamamen' ifadesini kullanmak doğru olmayabilir. NASA’nın bütçe hedeflerinin konuşulduğu 21 Kasım 1962 tarihli toplantıda Kennedy ile NASA Direktörü James Webb arasında geçen diyaloglar, dönemin siyasi rüzgârının uzay konusunda bilime ışık tutmanın dışında sebepler olduğunu gösteriyor. Peki o konuşmada neler konuşuldu? Tutanaklara göre, görüşmenin bir noktasında Kennedy, Webb’e, Sence bu program (Apollo programı/NASA’nın İnsanlı Ay görevi) ajansın en önemli önceliği mi? diye sorduğunda NASA Direktörü, Hayır efendim, bence en öncelikli programlardan birisi diyerek yanıt verdi. Webb, uzay yolculuğunun ancak uzayın daha iyi anlaşılmasıyla mümkün olduğunu, bunun için farklı disiplinlerdeki bilimsel araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu ve kurumun önceliğinin bu olması gerektiğini belirtti. Webb’in açıklamasına itiraz eden Kennedy, Jim, bence bu (Ay’a gidiş) en önemli öncelik. Diğer (bilimsel) programlarda altı aylık, dokuz aylık aksamalar olabilir, bunun stratejik bir sonucu olmaz fakat bu siyasi nedenlerle önemli, uluslararası siyasi nedenlerle. Hoşumuza gitsin veya gitmesin, bu bir yarış ifadelerini kullandı. Bunun Sovyetler ve ABD arasında bir yarış olduğunu savunan Kennedy, Yaptığımız her şey Ruslardan önce Ay’a gitmeye odaklanma üzerine olmalı değerlendirmesinde bulundu. Toplantı sırasında Ay'a çıkma görevi birinci öncelik haline getirilmezse kamuoyunu NASA’nın büyük çaplı bütçe harcamalarına ikna etmenin mümkün olmayacağını vurgulayan Kennedy, Bu (Ay görevi), NASA’nın en öncelikli programı, ABD hükümetinin de savunmadan sonraki en önemli önceliği olmalı. Yaklaşımımız bu olmalı, bu konuda açık olmalıyız. Aksi halde bu kadar para harcamanın anlamı yok çünkü uzay o kadar da ilgimi çekmiyor. Kanımca iyi bir şey, bilgi sahibi olmakta fayda var ve ciddi kaynak ayırmaya da hazırız fakat burada tüm bütçeyi ve ülke içi harcamaları sarsacak düzeyde fantastik bir harcamadan söz ediyoruz. Bunu meşrulaştırmanın tek yolu, ‘Onları yenmek istiyoruz, birkaç yıl geriden geldik fakat Tanrı’nın izniyle, onları geçtik’ demek diye bir açıklamada bulundu. Başkan Kennedy'in yalnızca bu açıklamasına bakarak bile aslında bu projenin altında yatan gerçeği görebilmek mümkün. 51 yıl önce Ay'a gönderilen Apollo 11'den sonra bir daha kimse Ay'a ayak basmadı. Rusya, Japonya, Çin, Hindistan ve Avrupa Uzay Ajansı da uzay araçlarını inceleme amaçlı Ay'ın yörüngesine gönderse de ABD hâlâ Ay'a insan gönderen tek ülke konumunda olma özelliğini koruyor. Ay'a çıkmak hatta uzaya çıkmak teknolojik üstünlük açısından büyük bir güç. Bunun yanı sıra Ay'da bulunan çıkarılmasının ne kadar zor olduğu hala bilinmeyen zengin kaynaklara ulaşmanın önemi de bir diğer tartışma konusu. Her ne olursa olsun insanın arayışı hiç bitmiyor. Asıl mesele yapılan bilimsel çalışmaların gerçekten bilime hizmet edip etmediği ile ilgili..