Molatik Sözlük: 19 - Kelimelerin asıl anlamları
Gün içinde onlarca, yüzlerce kelime kullanıyoruz. Bazılarının anlamlarını tam olarak biliyoruz ancak bazıları ezbere ağzımızdan çıkıyor. Biz de Molatik Sözlük olarak gün içinde kullandığımız kelimelerin asıl anlamlarını araştırdık. Birlikte Molatik olalım…
1
Zıbarmak
Genelde anlamını bilmeden kullanıyoruz “Yat zıbar” deriz. Manası ‘dayak atmak, sopayla dövmek’ demekmiş. Sopa kelimesiyle köken olarak aynı, eski Türkçe.
2
İzbandut
Dağ gibi bir adam gördük mü “İzbandut gibi maşallah” deriz. Heh o kelime İtalyanca ‘sürgüne veya ağır cezaya mahkûm edilmiş kimse, forsa, hükümlü’ anlamına gelen ‘sbandito’ kelimesinin dilimize girmesiyle oluşmuştur.
3
Ajistasyon
"Ya bırak ajitasyon yapıyor inanma" diyenler oluyor. Aslında ‘acıtasyon’ (öyle bir kelime de yok) demek istiyordur o kişi. Karşısındaki kendisini acındırmak istiyordur. Aslında kelime ‘ajitasyondur’ ve asıl anlamı ‘körüklemek’tir. Fransızca ‘agitation’ sözcüğünün dilimize gelmesiyle oluşmuştur.
4
Baza
Fransızca ‘altyapı, temel, altlık’ manasındaki ‘base’ kelimesi bize ‘yatak altlığı’ olarak geçmiş, baza olmuş.
5
Hergele
Asıl anlamı oldukça farklıymış. Yaramaz çocuklar, gençler için kullanılan bir sıfat ama asıl anlamı ‘yaban eşeği, sürü halinde eşek’ demek. Farsçada ‘χargale’ gelip Türkçeye yerleşmiş.
6
Yosma
Günümüzde ‘hakaret’ anlamında kullanılan bir kelime yosma ancak ‘şen ve güzel kadınları’ için kullanılan bir sıfat.
7
Çığır
Günümüzde ‘bir işte yeni bir yol kullanmak’ anlamında kullanılıyor ama asıl manası ‘yürüyerek açılan yol’ demekmiş.
8
Bendeniz
Aman dikkat. Bu kelimeyi kullanırken anlamını bilerek kullanın. Farsça kökenli ‘bande’ sözcüğünden türemiş. Bande kelimesinin anlamı da ‘bağlanmış, bağlı, köle, kul’ anlamına gelmekte. Yani ‘bendeniz’ dediğinizde ‘köleniz’ demiş oluyorsunuz.
9
Umarsız
Bilinenin aksine umursamaz kelimesinin karşılığı değildir umarsız. Umar kelimesi eski Türkçe kökenli. Dilimize Farsçadan geçen ‘çare’ kelimesinin karşılığıdır. Çaresiz de diyebiliriz.
10
