Kayıtlara geçen en büyük 10 tsunami
Tsunami, son derece yıkıcı bir doğa olayı. Tsunami kelimesi Japonca'da liman anlamına gelen "tsu" ve dalga anlamına gelen "nami" sözcüklerin birleşiminden oluşuyor. Tarih boyunca sürekli tsunami fenomeni yaşansa da, kayıtlara geçen afet sayısı pek de fazla değil.
1. Sumatra, Endonezya - 26 Aralık 2004
26 Aralık 2004 tarihinde Endonezya'nın Sumatra Adası açıklarında, yerin 30 km derinliğinde 9.1 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Tsunamiye sebep olan depremin oluştuğu fay hattının uzunluğu 1300 km'di. Fay hattı boyunca yatay olarak metrelerce yükseliğinde dalgalar oluştu. Tsunami dalgasının en büyük olanı 50 metreydi ve Sumatra Adası'ndaki Meubolah yerleşkesinin 5 km kadar içine girdi.
Sumatra Adası açıklarında meydana gelen 9.1 büyüklüğündeki depremin yarattığı tsunami, bugüne kadar görüntüsü en çok kaydedilen ve dünya üzerinde en çok yankı yaratan tsunami oldu. ABD, Birleşik Krallık ve Antarktika'da bile su seviyesinde yükselmeler gözlemlendi. Dünya genelinde 10 milyar dolarlık maddi hasar oluştu. 230 bin kişi yaşamını yitirdi.
2. Kuzey Pasifik Kıyısı, Japonya - 11 Mart 2011
11 Mart 2011 tarihinde Japonya'da yerin 24.4 km derinliğinde 9.0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Kayıtlara geçen en büyük dördüncü deprem, saatte 800 km hızla hareket eden 10 metrelik tsunami dalgalarını oluşturdu ve tsunami dalgaları Japonya'yı vurdu. 18 binden fazla kişi yaşamını yitirdi.
Tsunami dalgalarını vuran Japonya'da 452 bin kişi sığınaklara yerleştirildi. Tsunami dalgaları, Fukuşima I Nükleer Santrali kazasına yol açtı ve radyoaktif sızıntı meydana geldi.
Dünya Bankası'nın yaptığı tahmine göre tsunami sebebiyle Japonya'nın 235 milyar dolarlık zararı karşılaması toplamda 5 yıl alacaktı.
3. Lizbon, Portekiz - 1 Kasım 1755
1 Kasım 1755'te İberya Yarımadası'nın Atlas Okyanusu açıklarında 8.5 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Deprem sebebiyle Portekiz ve İspanya'nın kuzeyini vuran ve yüksekliği yer yer 30 metreye ulaşan 3 büyük tsunami dalgası oluştu.
Tsunaminin etkisi o kadar büyüktü ki Orta Amerika ülkesi Barbados bile 1.5 metre yüksekliğindeki dalgalardan nasibini almıştı.
Deprem ve beraberinde meydana gelen tsunami sebebiyle Portekiz, Fas ve İspanya'da 60 binden fazla kişi yaşamını yitirdi.
4. Krakatau, Endonezya - 27 Ağustos 1883
Krakatau Yanardağı'nın patlaması sonucu 27 Ağustos 1883'te Endonezya'da tsunami oluştu. Yer yer 37 metreye ulaşan tsunami dalgaları ülkenin Anjer ve Merak kentlerini vurdu.
Tsunami sonucu Hindistan'ın Mumbai kentinde denizin çekildiği ve Sri Lanka'da 1 kişinin yaşamını yitirdiği rapor edildi.
Endonezya'da meydana gelen yanardağ patlamasında 2 bin, oluşan tsunami sonucunda toplamda 38 bin kişi hayatını kaybetti.
5. Enshunada Denizi, Japonya - 20 Eylül 1498
Japonya'nın Kii, Mikawa, Surugu, Izu ve Sagami sahiilleri açıklarında 8.3 büyüklüğünde deprem meydana geldi ve deprem sonucu tsunami dalgaları bu kentleri vurdu.
Tsunami sonucunda Hamana Gölü'nü denizden ayıran kıyı dili yok oldu. Tsunami sonucunda toplamda 31 bin kişi hayatını kaybetti.
6. Nankaido, Japonya - 28 Ekim 1707
8.4 büyüklüğündeki deprem 25 metrelik dev tsunami dalgalarının, Japonya'nın Pasifik Okyanusu kıyısında kalan Kyushyu, Shikoku ve Honshin kentlerine vurmasına yol açtı. Osaka da tsunamiden nasibini aldı.
Tsunami dalgaları sebebiyle 30 bin kadar yapı hasar gördü ve 30 bin kadar kişi yaşamını yitirdi. Aynı gün saat 15:00 ve 16:00 saatleri arasında bir düzine dev dalganın kıyılara ulaştığı rapor edildi. Bazı dalgaların ülkenin iç tarafında kalan Kochi kentine kadar ulaştığı bilgisi de bulunuyor.
7. Sanriku, Japonya - 15 Haziran 1896
Tarih boyunca tsunami ile mücadele eden Japonya'da 15 Haziran 1896'da bir başka tsunami daha meydana geldi. Sanriku kenti açıklarında meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki deprem 38.2 metrelik tsunami dalgaları yarattı.
Tsunami sonucu 11 binden fazla ev yıkıldı ve 22 bin kişi öldü. Kayıtlara geçen bilgilere göre deprem ayrıca Çin'e kadar ulaşan bir başka tsunamiyi de tetikledi. 4 bin kadar kişinin yaşamını yitirdiği Çin'de ekinler büyük hasar gördü.
8. Şili - 13 Ağustos 1868
Eskiden Peru sınırları içerisinde bulunan fakat günümüzde Şili'ye ait olan Arica kıyısı açıklarında 8.5 büyüklüğünde çok büyük iki deprem meydana geldi. Depremler, Pasifik Okyanusu'nu çevreleyen ülkelerin tümünü 21 metrelik tsunami dalgalarıyla vurdu.
Tsunami dalgaları 2-3 gün sürdü, Avustralya'nın Sidney kentine kadar ulaştı. Peru ve Şili kıyısında yaşayan 25 binden fazla kişi hayatını kaybetti ve 300 milyon dolarlık zarar oluştu.
9. Ryuku Adaları, Japonya - 24 Nisan 1771
24 Nisan 1771'de Japonya'nın Ryuku Adaları civarında 7.4 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Deprem sebebiyle oluşan dev tsunami dalgaları bölgedeki adaların tümüne büyük hasar verdi.
Tsunaminin en çok zarar verdiği kentler Ishigaki ve Miyako Adaları oldu. Japon ölçü birimini çevirirken yapılan bir hata sonucu dalga boyunun 85.4 metre olduğu sanıldı fakat dalgaların boyu tahminen 11 ila 15 metre yüksekliğindeydi.
Tsunami sonucu 3137 ev hasar gördü ve 12 bin kişi yaşamını yitirdi.
10. Ise Körfezi, Japonya - 18 Ocak 1586
Ise Körfezi'nde tsunamiye yol açan deprem 8.2 büyüklüğündeydi. 6 metreye kadar ulaşan dev dalgalar birçok kenti harap etti. Depremin ardından Nagahama kentinde büyük çaplı bir yangın çıktı ve kentin yaısı yangın sebebiyle kül oldu.
Biwa Gölü deprem sebebiyle kabardı ve kenti vurdu. Kale dışındaki tüm yapılar yerle bir oldu.
Ise Körfezi'nde meydana gelen tsunami sebebiyle 8 bin kişi yaşamını yitirdi.
Instagram.com/mehmetcankmrc
twitter.com/mehmetcankmrc
YouTube.com/mehmetcankomurcu
