Kaos, çözülmesi gereken bir düzendir: Kaos Teoremi
Basit ve güçsüz bir kelebek kanatlarını çırparken dünyanın farklı bir yerinde bir kasırgaya neden olabilir. Zamanda yolculuk yapabilseydik ve geçmişe gidip yaptığımız hataları düzeltmeye çalışsaydık farklı bir hatanın temellerini oluşturuyor olurduk. Çünkü evren mükemmel bir düzen halindedir ve yaptığımız hatalarda düzenin bir parçasıdır. İşte karşınızda “Kaos Teoremi”.
“Kaos” Kelimesinin Etimolojisi
Kaos (Chaos),Fransızcadan günümüze gelen ilgili kelime “biçimsiz ve mutlak düzensizlik” anlamındadır. Eski Yunanca da ise “χáos” (Yeryüzü yaratılmadan önceki boşluk) olarak tanımlanmıştır. Yazılı Türk kaynaklarında ise ilk olarak Ziya Gökalp kullanmıştır.
Düzensizliğin Mutlak Düzeni; Kaos Teoremi (Chaos Theory)
Kaos teoremi ile ilgili bulgular antik çağlara kadar dayanmaktadır. Antik Çin mitolojisinde kaos teoremi üzerine bazı el yazması eserler bulunmuştur. Ancak konu ile ilgili temel çalışmalar 18. yüzyılda Henri Poincare ve Georg Cantor tarafından oluşturulmuştur. Modern anlamdaki çalışmalar 1960 yılında Massachuselts Instute of Technology (MIT) bilgisayarlarında bir hava modeli oluşturulmasıyla başlandı.
Evrendeki her şeyin belirli bir düzen ile hareket etmediği günümüz kaynaklarında ileri sürülmektedir. Kaos teoreminin temel ilkesi ise bunu inkâr etmekte, kaotik evrenimizin fraktal tabiatının tam anlamıyla belirli bir düzen ile hareket ettiğini ileri sürülmektedir.
Sigara içtiğimizde atmosfere yayılan duman belirli bir geometrik sistem ile hareket etmektedir. Gezegenimizde çıkardığımız her ses evrenin belirli bir ses komplikasyonun da hareket etmekte ve kaybolmamaktadır. Tıpkı bir kelebeğin veya bir sineğin kanatlarını çırpanken çıkardığı ufak bir rüzgarın gezegenimiz farklı bir yerinde kasırgaya neden olabilmesi gibi seküler bir düzen halindedir. Bu sebeple evrende yaptığımız her davranışın bir sonucu vardır. Zamanda yolculuk yapsak geçmişte yaptığımız hataları düzeltmeye kalksak farklı bir hataya neden olabilir. Yaptığımız hataların bir düzeni temsil ettiğini unutmamamız gerekir. Kaos teoremin evrensel boyuttaki çözümü sağlandığında artık her şeyi anlamak ve taklit edebilmek mümkün kılınacaktır. Yapay bir ekosistem oluşturulabilecek hatta yapay bir atmosfer oluşturmak için gerekli çalışmaların önü açılacaktır.
Kaos Teoremin Temel İlkeleri
Kaos Teoremi ( Chaos Theory ), beş farklı ilkeye dayanmaktadır.
Bunlar;
1) Kelebek Etkisi : Kelebeğin kanatlarında çıkardığı küçük rüzgar dalgalarının dünyanın farklı bir yerinde kasırgaya neden olabilmesidir. Bu sebeple doğadaki rüzgarların kaybolmadığı yalnızca doğada geometrik hareketler izlediğidir.
2) Belirsizlik İlkesi: Evrende mükemmel sayılabilecek bazı kusursuz detayların bilenemediği ve bilenemeyeceği durumları tahmin etmektir.
3) Düzen/Karmaşa : Kaos teoremi, düzen ve karmaşa arasındaki mutlak bağıntıları inceler.
4) Çalkantı : Aynı iki noktanın farklı yerde karşılaşmasıdır.
5) Fraktallar : Fraktallar varoluşun sistematik sonsuz modelleridir.
(Bugünkü yazımda kaos teoremi ile ilgili 2 farklı film önerim var.)
Bunlardan birincisi;
The Butterfly Effect (Kelebek Etkisi) – 2004
2004 yılında vizona giren film, Evan adında birinin geçmişte yaptığı hataları düzeltmeye çalışırken farklı hatalarla nasıl mücadeleye girdiğini anlatıyor. İki genç yönetmenin imzasını taşınan film ilk çıktığı dönemde büyük bir ilgiyle karşılandı. Film başrolünü Ashton Kutcher ve Amy Smart üstlenmiştir.
Yapım : ABD – 2004
Yönetmen : Eric Bress, J. Mackye Gruber
IMDB : 7.6
Oyuncular : Ashton Kutcher, Amy Smart
Enemy (Düşman) – 2014
Anlamakta zorluk çekeceğiniz film, Jose Saramago’nun Kopyalanmış Adam kitabından esinlenerek oluşturulmuştur. Filmde birbirine oldukça fazla benzeyen ilk farklı adamın hayatını konu alan filmin yönetmenliğini Denis Villeneuve üstlenmiş ve başrolünü Jake Gyllenhaal canlandırmıştır.
Yapım : 2014
Yönetmen : Denis Villeneuve
IMDB : 6.9
Oyuncular : Jake Gyllenhaal, Sarah Gadon, Melanie Laurent
