İlk Türk futbol kulüpleri nasıl kuruldu?

Kadıköy’de oturan bu gençler bütün yaz boyunca İngiliz ve Rum takımlarının kendi aralarında oynadıkları maçları izledikten, içlerini saran bu heves en üst noktaya ulaşmıştı. Yaz tatili sonra erip okulların açıldığı günlerde Mekteb-i Sultani’nin beşinci sınıf öğrencilerinden, ünlü Türk edebiyatçısı olan Şemseddin Sami Bey’in oğlu Ali Sami (Yen) Bey ve arkadaşları, Asım Tevfik (Sonumut), Emin Bülend (Serdaroğlu), Celal İbrahim (Şehit), Tahsin Nahit, Bekir Sıtkı (Bircan), Reşat (Şirvani), Cevdet (Kalpakçıoğlu) ve Abidin Daver; edebiyat hocası olan Mehmet Ata Bey’in dersinde aralarında fısıltı halinde konuşmalarla bir Türk takımı kurmaya karar verdiler. (1 Ekim 1905) Maksatları İngilizler gibi toplu halde oynamak, bir isme ve renge sahip olup Türk olmayan takımları yenmek idi. Kulübün kurulmasının ardından isim konusunda kolay kolay bir karara varamadılar. İlk düşünce olarak Gloria (Zafer) ve Audace (Cür’et) isimlerinin üzerinde durdular fakat bu isimlerden vazgeçtiler. Gençler isim konusunda öyle kararsız kalmışlardı ki Papazın Çayırı’nde İlk maça çıktıklarında bile kulübün henüz bir ismi yoktu. Kulübe renk olarak önce kırmızı beyaz renklerini seçtiler. Bu formayla çıktıkları ilk maçta Rum takımını 2-0 yendiler. Maçı izleyenler onlardan Galata Sarayı Efendileri diye bahsedince, bu ismi benimseyip bu isimde karar kıldılar. Kısa bir süre sonra forma rengi sarı kırmızı renklerle yer değiştirecekti. Bu sayede insanların daha çok dikkatini çekeceklerdi. 1906 yılında İstanbul Ligi’nin üçüncü yılında ilk kez bir Türk futbol takımı İngiliz ve Rum takımları arasında yer aldı. Henüz bir yaşını bile doldurmamış olan Galata Sarayı Efendileri yarışta olan dört kulüp içinde üçüncülüğü kapmıştı. Aradan bir sene kadar zaman geçmeden 1907 yılında, futbolu seven gençler, “Neden bir Türk takımı daha olmasın?” sorusunu sormaya başladılar kendilerine. Bunun üzerine Bahriyeli Necip Bey’in Beşbıyık sokağı köşesindeki iki katlı ahşap evinde üç Türk genci bir başka Türk takımının doğmasına vesile oldu. Ziya (Songülen), Osmanlı Bankası memurlarından Ayetullah ve Bahriye Mektebi öğrencilerinden Necip (Okaner) beyler burada el birliği ile diğer bir Türk takımını hayata geçirdiler. Yine aynı toplantıda kulübün adının Fenerbahçe, renklerinin de baharın müjdeleyicisi papatyaların rengi olan Sarı beyaz olarak kararlaştırdılar. Bu gençlere Moda ve çevresinde oturan, çoğu St. Joseph Fransız Frerler Mektebi öğrencisi bulunan diğer arkadaşları da katıldılar. Aradan bir ay geçmeden bu yeni kulüp, Moda ve Kadıköy çayırlarını süslemeye başladı. Tarihi Olimpia Oyunları’nı yeniden ihya edebilme amacı uğruna kendini ve servetini adamış bulunan Fransız soylusu Baron Pierre de Coubertin bu emelini gerçekleştirmiş fakat bunu tüm dünya ülkelerine yayabilmek için başka çalışmalara yer vermeye başlamıştı. Baron Pierre de Coubertin’in planında Osmanlı Devleti de yer almaktaydı. Bu nedenle Osmanlı Devleti başkenti İstanbul’daki Galatasaray Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapan yakın arkadaşı M. Juery’ye bir mektup yazarak kendisini bir Türk spor adamıyla tanıştırmasını istedi. M. Juery çocukluk arkadaşı olan Baron de Coubertin’in bu arzusunu yerine getirmiş ve onu beden eğitimi hocası olan Selim Sırrı (Tarcan) Bey ile tanıştırmıştı. Bu buluşma 20 Temmuz 1907 günü Beyoğlu’ndaki otelde olmuştu. Baron de Coubertin bu buluşma sırasında Olimpiyat amacını tüm ayrıntılarıyla anlatarak şu kelimeleri söylüyordu: “1986’dan beri İngiltere’den başlayarak Avrupa’nın birçok devletlerinin başşehirlerine gittim ve o beldelerden birer zâtı temsilci olarak seçtim. Onlar, benim kendi memleketleri nezdinde bir nevi sefirimdiler. Kendi ülkelerinde birer Milli Olimpiyat komitesi kuracaklar ve her dört senede bir Avrupa ve Amerika şehirlerinden birinde yapılacak olan Olimpiyat müsabakalarını, spor yüzünden para kazanmamış amatör gençleri lisans vererek gönderecekler. İşte sizi de Osmanlı Devleti’ndeki murahhasım olarak seçiyorum. Siz benim Türk gençliği nezdinde sefirim olacaksınız ve Olimpiyatlara amatör Türk sporcu göndereceksiniz…” Selim Sırrı Bey bu teklif karşısında çok heyecanlanmıştır. Ama ne yazık ki henüz şartlar buna el vermiyordu. Bu durumu Baron’a açıklamakta yarar gördü ve şu sözleri sarf etti: “Ülkemiz bir istibdat devri yaşamaktadır. Değil bir cemiyet teşkili, iki kişinin bile baş başa gelmesi mümkün değildir. Böyle bir cemiyet kurmaya kalkarsam bu benim hayatıma mal olabilir…” Baron bu sözleri anlayışla karşıladı ve şunları söyledi: “Anlıyorum dostum… Fakat siz yine de benim murahhasım olunuz. İleride bir gün gelir de hükümetiniz cemiyet teşkiline izin verirse, siz de Milli Olimpiyat ve Cemiyeti’ni kurarsınız…” Ve bu tarihi buluşma burada son buldu. 1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ağır basmasıyla padişah II. Abdülhamid ülkede meşrutiyeti ilan etmiş (24 Temmuz) bunu Meclis-i Mebusan’ın açılması (17 Aralık) izlemişti. Meşrutiyet ilanıyla bir takım özgürlükler de gelmişti. Bunların arasında cemiyet kurma serbesti de vardı. İşte bu hakkın tanınmasıyla kulüpler resmen tescillerini yaptırırken, yeni bazı kulüpler de kurulmuştu. Önce Galatasaray ve Fenerbahçe, sonra Beşiktaş Jimnastik Kulübü resmen kurulmuştu. (Beşiktaş Jimnastik Kulübü, futbol takımını 1909 yılında kurmuş ve ilk maçına 1921 yılında çıkmıştır.) Osmanlı ülkesinde Meşrutiyet’in ilanı ve Kanun-u Esasi diye anılan yeni anayasanın kabulüyle dernek kurma serbesti gelince Selim Sırrı Bey derhal ilgili makamlara başvurarak “Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyeti”ni kurmuş, böylece bir yıl önce verdiği sözü yerine getirmişti… Devamı Gelecek… Twitter: @EsrErms