İklim değişikliği daha neler getirecek?

Son dönemlerde iklim değişikliği gerçekten korkunç bir hal almaya başlıyor. Sevimsiz bulunduğu için herkesin taşladığı Greta abla pek haksız değil sanki. Kanada'da onlarca kişinin sıcaklıktan ölmesiyle uç noktalara taşınan iklim değişikliği peşinde neleri getirecek? Gelin hep birlikte Molatik olalım... Türkiye'de de şu an mevsim ve hava değişiklikleriyle karşı karşıyayız. Orta iklimlerde olduğumuz için iklim değişikliğini çok sert bir şekilde hissetmesek de yavaş yavaş sıra bize de gelecek. Peki nedir bu iklim değişikliği? Dünya bu değişiklikten nasıl etkileniyor ve biz nasıl etkileneceğiz bir bakalım... İklim değişikliği, 'nedeni ne olursa olsun iklimin ortalama durumunda veya değişkenliğinde onlarca yıl ya da daha uzun süre boyunca gerçekleşen değişiklikler' biçiminde tanımlanıyor. Dünyamızın bugüne kadarki tarihi boyunca, yaklaşık 4,5 milyarlık bir periyotta iklim sisteminde, milyonlarca yıldan on yıllara kadar tüm zaman ölçeklerinde doğal etmenler ve süreçlerle birçok değişiklik oldu oluyor da. Günümüzde sözü edilen küresel iklim değişikliği ise, fosil yakıtların yakılması, arazi kullanımı değişiklikleri, ormansızlaştırma ve sanayi süreçleri gibi insan etkinlikleriyle atmosfere salınan sera gazı birikimlerindeki hızlı artışın doğal sera etkisini kuvvetlendirmesi sonucunda yerkürenin ortalama yüzey sıcaklıklarındaki artışı ve iklimde oluşan değişiklikleri ifade ediyor. Yani bu tamamıyla bizlerin doğaya karşı vurdumduymaz tavırlarından kaynaklanıyor. Peki bu iklim değişikliği yani sıcaklık artışları ne gibi şeylere sebebiyet veriyor? Arizona'da yapılan bir radyo programında kapı kollarının çıplak elle tutulmaması gerektiği, çıplak ayakla çimene basılmaması gerektiği sıcaklıkların neredeyse 50 dereceye vuracağı yönünde uyarılar yapılmıştı. Bu radyo programından çok geçmeden sonra Kanada'dan ürkütücü denilebilecek haberler aldık. Çünkü Kanada'da rekorları alt üst edecek, daha önceden hiç görülmemiş yükseklikteki sıcak hava dalgası nedeniyle onlarca insan hayatını kaybetti. Bakın 'sıcaklıktan' insanlar hayatlarını kaybettiler. Bu gerçekten korkunç bir şey. Kanada'da British Columbia eyaletindeki Lytton'da üst üste üç gün sıcak hava rekoru kırıldı ve termometreler son olarak 49,4 dereceyi gösterdi. Kanadalı yetkililer de Dünyanın en soğuk ve en karlı ikinci ülkesiyiz. Sıklıkla soğuk havadan ve tipiler görürüz ama nadiren böyle bir sıcak havadan söz ederiz dedi. Yani biz burada 30 derecelik havaya tahammül edemiyoruz ama insanlar orada 50 dereceden hayatlarını kaybediyorlar. Durum gerçekten çok mühim. ABD'nin kuzeybatısındaki Oregon'dan, Kanada'nın kuzey kutup bölgelerine kadar geniş bir alanı etkisi altına alan sıcak hava dalgasının, yüksek basıncın sıkıştırdığı bir sıcak hava tabakasından kaynaklandığı belirtilmiş. Uzmanlar, iklim değişikliği sonucu aşırı sıcak hava dalgalarının daha sık görülebileceğini söylemişler. Üstüne üstlük polis, halka, özellikle sağlık sorunları bulunan yaşlı komşularını kontrol etme çağrısı yapmış. Durum gerçekten çok korkunç. Sadece Kanada değil ABD’nin Oregon eyaletinde 63 kişi sıcak hava dalgası yüzünden yaşamını yitirirken Portland’ın da içinde olduğu Multnomah County’de cuma gününden beri 45 kişinin öldüğü kayıtlara geçmiş. Yetkililer hastanelerde aşırı sıcaklar yüzünden yüzlerce hastanın yattığını açıklarken, 2017-2019 yılları arasında aşırı sıcaklardan sadece 12 kişinin öldüğünü de hatırlattılar. Sadece Kanada ve ABD'de değil Pakistan'ın Jacobabad şehri rutin olarak bambaşka bir seviye yaşıyor. Sıcaklık ve nemin birleşmesiyle öyle bir durum ortaya çıkıyor ki uzmanlara göre en sağlıklı insan için bile birkaç saat içinde ölüm tehlikesi ortaya çıkıyor. Pakistan'da 52 dereceyi kadar yükselebilen sıcaklar artık arada bir çıkmaktan vazgeçti kalıcı olarak kavuruyor. Ve daha da kötüsü insanların çok azında klima var. Düşük gelirli kesimin ağırlıklı olarak yaşadığı bölgede, ülkenin de şartları nedeniyle elektrik kesintileri de sıklıkla yaşanmakta. Yani iklim krizi bile garibana bir başka vuruyor. Şu an biz hissetmesek bile dünyanın uç bölgelerinden geliyor gelmekte olan. Sadece görüldüğü üzere uç kısımları değil Asya'nın güneyinde durum daha feci. Yıllardır kutuplar eriyor su altında kalacağız iddiaları bir yana artık sıcaklığın insan öldürücü olduğu bir boyuttayız. Sadece insanlar değil aynı zaman da doğa da ölüyor. Bunca sıcağın peşine orman yangınları da işin cabası. E insanlar değil hayvanlar da bu sıcağa katlanamıyorlar. Gerçekten durum çok vahim. Peki iklim değişikliğine acil olarak bir önlem alınmazsa Türkiye'yi neler bekliyor? Boğaziçi Üniversitesi iklim Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz'ın ifadelerine göre; Sıcaklıklar ortalama 5 derece artacak olursa 30 yıl sonra İstanbul’da en yüksek sıcaklık 45 dereceye çıkacak. Bu kadar o sıcakta ölmeye başlayacak. Bu sıcaklığa ‘ıslak termometre 35 derece’ deniyor. Islak termometre 35 olursa da ölüyorsunuz dedi. Ayrıca Eğer bu şekilde devam ederse de en büyük kurakşık Çukurova’da olacak. Yani Çukurova’da tarım yapamayacağız. Ege’nin batısında korkunç derecede kuraklık olacak. Sivas’ta, Malatya’da kuraklık olacak. Maatya'da artık kayısı yetişmediğini düşünün. Kayısı yok. Buna ne kadar hazırız? Sanırım pek hazır değiliz ifadelerini kullandı. Her ne kadar yoğun eleştirilere maruz kalsa da Greta Thunberg abla davasında haksız değil. Eğer yakın bir zaman içinde önlem alınmazsa daha birçok şeyden ve birçok insandan olacakmışız gibi geliyor. Fazilet.Senol@milliyet.com.tr twitter.com/SenolFazilet instagram.com/SenolFazilet