I. Mustafa hakkında bilmeniz gerekenler

I. Mustafa 1591/92 yıllarında dünyaya geliyor... III. Mehmet’in 19 kardeşini taht meseleleri yüzünden katletmesinden ötürü karşılanan nefret sebebiyle birlikte, o dönemde abisinin (I. Ahmet) 14 yaşında tahta çıkması ve geri kalan herhangi bir varis olmamasından dolayı Deli Mustafa’nın hayatına kimse dokunmuyor. Kendi haline bırakılıyor. Daha sonra tahta varis olacak kardeşler gelse de sarayda olan siyasî çekişmeler ve henüz şehzadelerin küçük olmasından kaynaklı olsa gerek öldürülmediği varsayılıyor. Diğer yandan aklî dengesinin yerinde olmaması da öldürülmemesi için bir gerekçe olarak sunuluyor. Resmen “Hadi iyisin bugün de ölmedin” dermişçesine bir hayat. Fakat bazı kaynaklara göre de aklî dengesinin bozuk olmasının, öldürülme korkusundan kaynaklandığını söyleniyor. Bir odaya hapsedildiği ve oradan çıkarılmadığı her an öldürülme tehdidi altında yaşamasının onun psikolojisini daha da kötü etkilediği ve aklî melekelerini iyice kaybettiği yönünde görüşler de mevcut. E yani; adam doğdu, niye öldürülmedi bunu tartışıyoruz, çok doğal psikolojik problemler yaşaması... Hatta I. Mustafa’nın tahta geçmesini isteyen bazı kişiler onu ‘derviş-meşreb’ olarak anıyormuş. Normal dışı hareketlerinde ulvî bir anlam çıkarmaya çalışan, ilahi bir durumdan kaynaklandığına inanan vatandaşlar da gırla mevcutmuş. Bu meseleler böyle devam ederken, Deli Mustafa bir şekilde öldürülmüyor. Öylece sarayda yaşamına devam ederken hiç beklenmedik bir anda abisi I. Ahmet ölüyor... I. Ahmet’in büyük oğlu dururken Deli Mustafa’nın tahta getirilmesi eleştirilse de sonuç olarak tahta I. Mustafa getirtiliyor. 22 Kasım 1617 tarihinde kılıç kuşanıyor Deli Mustafa. Hazineden de 100 altını cülus niyetine dağıtıyor. Daha sonra da zaten saltanat hakkında pek bir icraatta bulunamıyor. Her ne kadar onu tahta getiren insanlar, tahta geçtikten sonra psikolojisinin düzeleceğine inanmış olsalar da durum pek o şekilde ilerlemiyor I. Mustafa’nın yerli yersiz derya seyrine gittiği, yanındaki altınları balıklara yem diye attığı, ona buna para dağıttığı, vezirler arza girdiklerinde bazısının tülbendini çekip başını açtığı gibi garip hallerinden söz ediliyor. Bazı kaynaklar vezirlerin ensesini tokatladığını, kavuklarını yuvarladığını bile belirtiyor. Eee, ne de olsa adam padişah... O sizin enselerinizi şaplatıp kavuklarınızı yuvarlaya dursun. Neyse tabii bu gibi durumlar çok sürmüyor ve aklî bozukluk sebebiyle bizim Deli Mustafa’yı tahttan indiriyorlar yine... I. Mustafa’yı odaya hapsettikten sonra II. Osman tahta çıkıyor. II. Osman, Hotin seferine çıkarken saltanatı için tehlikeli gördüğü kardeşi Mehmed’i öldürttüğü halde amcasına herhalde aklî durumu sebebiyle dokunmuyor. Bir süre sonra bu düşüncesinde yanıldığını anlayınca iş işten geçiyor. Çünkü hanımlar beyler, II. Osman’ın tahttan indirilme olayında yeniçeri ve sipahiler Mustafa’yı tahta çıkarmayı kararlaştırıyorlar. Bu olayın gerçekleşmesi konusunda farklı birçok görüş olsa da nihayetinde II. Osman katlediliyor ve I. Mustafa tahta ikinci kez çıkartılmış oluyor. I. Mustafa tahta çıkıyor çıkmasına da, tahta çıkışı II. Osman’ın katli kadar ilgi görmüyor. Karışıklıklar çıkıyor, isyanlar başlıyor. ‘Katil-i sultan’ diyerek suçlanmaktan rahatsızlık duyan sipahilerin sebep olduğu karışıklıklar sırasında Osman’ın katillerinin bulunup cezalandırılması yolunda yoğun baskılar başlıyor. Böyle böyle ortalıkta karışıklıklar, kaoslar, “Sen Abdülhamit’i savundun” demeler devam ediyor. Böyle böyle I. Mustafa’nın hüküm sürdüğü saltanat sona eriyor. İlk saltanatı doksan altı gün, ikinci saltanatı bir yıl üç ay yirmi iki gün süren I. Mustafa tahttan indirildikten sonra on beş yıl boyunca kapalı tutulduğu odada yaşıyor. 20 Ocak 1639’da vefat ettiği hatta ölümünde kendisinden sonra tahta geçen IV. Murat’ın da parmağı olduğu söyleniyor. senolfazilet@hotmail.com twitter.com/SenolFazilet