I. Dünya Savaşı'nda şehit veren kulüpler

Türkiye’de futbolun gelişmesi yolculuğuna devam ediyoruz. Birinci ve ikinci yazıları okuyanlar sürecin nasıl başladığını az buçuk anladılar. Okumayanlar içinse birinci yazı burada, ikinci yazı ise burada. Türk spor kulüplerinin kurulmasının ardından İstanbul Ligi’nde şampiyonluk Türklere geçti. 1909 yılında, yani İstanbul Ligi’nin beşinci yılında Galatasaray şampiyon oldu. Bu tarihten itibaren şampiyonluk artık Türk takımlarının olacaktı. 1910, 1911 yıllarında da şampiyonluk yaşayan Galatasaray, Türk takımlarının varlığını iyice hissettirmeye başlamıştı. Tarih 1911 yılının Eylül ayını gösterirken artık yurtdışına açılmanın vakti gelmişti. Bu şerefe nail olan Galatasaray, kadrosunu kuvvetlendirmek için Fenerbahçe oyuncusu olan Galip Bey’i de kadrosuna katmıştı. 1912 yılında İstanbul Ligi Fenerbahçe’nin şampiyonluğu süslemişti. Aynı yıl içerisinde İzmir’de ilk Türk kulübü kuruluyordu. Karşıyaka’nın Omiros arsasında top oynayan çocuklar, 1912 yılının ılık bir bahar yağmurunun çiselemeye başlamasıyla yakındaki zeytin ağacının altına sığınmışlardı. Aralarında konuşurken bir spor kulübü kurma fikri ortaya atılmış ve oracıkta bu kulübü kurmaya karar vermişlerdi. Kadızade Raşit, kardeşi Kadızade Zühtü (Işıl), teyzezadeleri Süreyya (İplikçi), Refik (Civelek), Osman Nuri ve Örnekköylü Hüseyin idi bu gençler. Onlara katılan birçok gençle birlikte İzmir’in ilk Türk kulübü Karşıyaka Mumarese-i Bedeniyye Kulübü, kırmızı yeşil renklerle resmen kurulmuş oldu. Zor geçen 1912 yılı savaşın patlak vermesiyle spor faaliyetlerini durdurdu. 8 Ekim 1912 günü Balkan Savaşı ile tüm spor faaliyetlerine ara verildi. Bu nedenle 1912-1913 yılları arasında İstanbul Ligi oynanamadı. Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Paşa, yeni görevi olan Filistin Cephesine hareket etmek üzere İstanbul’da bulunduğu ılık bahar günlerinden birinde Fenerbahçe Spor Kulübü’nün Kuşdili çayırında, Kurbağalı Dere’nin hemen yanındaki beyaz boyalı ahşap lokal binasını ziyaret etmişti. Fenerbahçe müzesini ziyaret eden Mustafa Kemal Paşa kulübün maroken kaplı hatıra defterine şunları yazmıştır. “Fenerbahçe Kulübü’nün her tarafta mazhar-ı takdir olmuş bulunan asar-ı mesaisini işitmiş ve bu kulübü ziyaret ile erbab-ı himmetini tebrik etmeyi vazife edinmişti. Bu vazifenin ifası ancak bugün müyesser olabilmiştir. Takdirat ve tebrikatımı buraya kayıt ile müsahirikatımı buraya kayıt ile müsahiyim.” 03.05.1334 ( 3 Mayıs 1918) Ordu Kumandanı M. Kemal Aynı yıl içerisinde Beşiktaş Kulübü’nü de ziyaret etmiş ve şunları yazmıştır: “Sizlerin ve sporcuların ciddi çalışmalarını çeviklik ve maharetlerini uzun zamandan beri büyük bir zevkle ve ayrıca dikkatle takip ediyorum. Spordan mahrum olan bir gençlik nasıl ki vatan müdafaası sırasında müessir olamıyorsa, insan denen varlığın kafa yapısı ne derece tekâmül ederse etsin, bedeni inkişafı noksan ve kifayetsiz olursa, o beden o kafayı götüremez, taşıyamaz. Bugün bünyemizde toplayıp ilmi metotlarla yetiştirmeye çalıştığınız bu gençler tam manada fikren ve bedenen inkişaf ettikleri zaman vatan müdafaasında, ilme sahalarsa olduğu gibi spor sahalarında da Avrupalı hasımlarına Türk’ün ölmez gücünü ispat edeceklerdir.” MUSTAFA KEMAL 1914-1918 yılları arasında yaşanan Birinci Dünya Savaşı sırasında nice vatan evladı cephelerde şahitlik makamına ulaştı. Galatasaray’ın dört numaralı kurucusu Celal İbrahim, Çanakkale’de cephede savaşmak için gönüllü olarak başvuran ilk kişi olmuştur. Şehit olan futbolcular, Galatasaray’dan Celal İbrahim, İdris Neşet, Hasnun Galip beyler; Fenerbahçe’den ise Sadık, Nureddin, Haldun, Halim, Kemal, Sabri ve Münir beyler. Galatasaray futbol takımı 1921 yılı ağustos ayı sonunda bir Avrupa turnesine çıktı. Fenerbahçe’den Nedim Kaleci, Refik Osman Top, Cafer Çağatay, Galip Kulaksızoğlu, Zeki Rıza Sporel ve Bekir Refet’i takviye olarak alan Galatasaray, Avrupa’nın 17 kentinde, 17 ayrı maç oynadı. Kulüp temsilcilerin 31 Temmuz 1922 günü yaptıkları toplantıda Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın ilk yönetim kurulu seçilirken yine bu nizamnameye göre ilk federasyonları da yine seçimle iş başına getirildi. Yapılan seçim sonunda Türk sporunun ilk federasyonu “Futbol Encümeni” adı altında şu üyelerden oluştu: Başkan Galatasaray kulübünden Yusuf Ziya (Öniş) Bey, üyeler Altınordu kulübünden Hamdi Emin (Çap) Süleymaniye Kulübünden Orhan (Öktem) Fenerbahçe kulübünden Nasuhi Esat (Baydar) beyler… Futbol Encümeni’nin ilk işi Türk Milli futbol takımının kurulması, Türk futbolcuların 1924 yılında Paris’te yapılacak olan Olimpiyat oyunlarına katılmalarını sağlaması ve bütün bunlar içinde Uluslararası Futbol Federasyonu FIFA’ya resmen üyelik için başvurması oldu… Twitter: @EsrErms