Emrah Serbes ve vicdan muhasebesi: Vicdansızlık psikiyatrik bir sorun mu?

Emrah Serbes’in itirafı sonrası herkesin kafasında aynı soru oluştu: “Vicdan mı tezgah mı?” Zira Serbes (sonunda t yok, tamam) iyi bir polisiye oyun yazarı! Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mahil Yeşildal, vicdan azabının gelişini önceden haber vermediğini, herhangi bir yerde tutup boğazınıza sarılabileceğini söylüyor. Deniz Zeyrek köşe yazısında diyor ki, Diyelim ki, Emrah Serbes gerçekten vicdanını dinleyerek teslim oldu. En yüksek adalet vicdandır ve vicdan da gerçeğe dayanır çünkü... Ancak o gece gerçeği herkesten sakladı. İyi, adaletli ve vicdanlı bir insan olabilecekken kötü olmayı seçti, yalan söyledi. Bununla da yetinmedi, vicdanına teslim olduğunu iddia ettiği bir anda bile yanlış yolu seçti. Doğrudan savcıya gideceğine, itirafını sosyal medyadan yayınladı. Ardından polislerin arasında “Sonunda T yok” diye bağırarak gazetecilere “Soyadımı doğru yazın ha...” mesajı verdi. Bu iki davranış da “reklam kokuyordu” ve son kitabında anlattığı “müptezellere” yakışır bir davranıştı. Neticede “vicdanlı” olduğuna inanma çabamın son kırıntılarını da yok etti. “Masumiyet” karinesine saygı duymaya çalışsam da “16 yaşındaki bir çocuğun cansız bedeninin önünde vicdanının sesini duymayan biri, hiçbir zaman vicdanlı olamaz” demeye başladım. Artık, cezaevinde kalacağı 4-5 yıl içinde yeni kitaplar, senaryolar yazacağını, serbes(t) kaldığında da “Reklamın iyisi kötüsü olmaz” anlayışıyla başına gelen bu trajik olayın sonuçlarından yararlanacağını da düşünmeden edemiyorum. Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mahir Yeşildal'ın da vicdan kavramıyla ilgili tıbben söyleyecekleri var. Sosyal medyada dolaşan “Vicdan, Tanrı’nın tatlı bir fısıltısıdır” sözünün çok anlamlı olduğunu söyleyen Mahir Yeşildal'ı dinleyelim: “Normalde vicdan kavramı kişinin iç dünyasında yaptığı hareketlerin kendi değerlerine, dünya görüşüne ya da evrensel ahlak yasalarına uygun olup olmadığını test eden ve kişiyi doğru karar alma konusunda yönlendiren bir pusuladır. Vicdanla ilgili önemli metaforlardan biri de kişinin iç pusulası, derler. Mekanik bir tanım olduğu için her pusula gibi onun da şaşma ihtimali var. “Vicdan azabını psikiyatrik problem olarak değerlendirmek mümkün değil. Eğer siz bir suça, bir günaha, yanlışa ya da toplum açısından normal olarak görülen ama kendi iç dünyanızda sizi rahatsız eden bir eyleme imza attıysanız, ömrünüz boyunca halk arasında 'başını yastığa rahat koyma' diye bir tabir vardır ya, başınızı yastığa rahat koyamazsınız. Ya da her an sözlüye kaldırılacak öğrenci pozisyonunda diken üstünde olursunuz; çünkü vicdan azabı denilen şey gelişini önceden haber vermiyor. Sizi hazırlamıyor ve herhangi bir yerde tutup boğazınıza sarılabiliyor. İç dünyanızda hissettiğiniz bu acı, psikiyatrik bir anksiyete, depresyon ya da kederle açıklanamayacak kadar ağır bir acı. Çünkü bu, kişinin kendisine yönelttiği ve kendi düşüncelerini, duygularını ve varlığını, kendi vicdanının o ağır çarkları altında ezdiği bir durum. Vicdan azabıyla ömür boyu yaşayan kişiler olduğunu, ancak buna yaşamak denilemeyeceğini ifade eden Yeşildal, “Bu kişiler genelde hayatları boyunca kendi iç dünyalarında hissettikleri gerginliği ve gerilimi atamadıkları için rahat, mutlu ve huzurlu bir hayat yaşayamazlar. Yaşamaları için beynin ön bölgesinde ciddi bir patolojinin, mesela ciddi bir antisosyal kişilik bozukluğunun olması gerekiyor. Kişide antisosyal kişilik bozukluğu varsa, yaptığı şeyle ilgili vicdani bir muhasebeye gerek duymaz. Öldürdüğü, tecavüz ettiği insanlar ya da hayvanlarla ilgili kendi iç dünyasının onu ezmesine izin vermez” dedi. Psikiyatrist Mahir Yeşildal, vicdan azabının bir süre sonra beyinde kimyasal bir değişikliğe neden olabileceğini, bununla ilgili çalışmalar bulunduğunu söyledi. İtirafın kişinin vicdan azabından kurtulması ve bireysel içsel huzura kavuşmak için atacağı ilk adım olduğunu da belirten Mahir Yeşildal, en önemli yöntemlerden birinin psikoterapi olduğunu söyledi. Psikoterapi sonrası itiraflar ortaya çıkabiliyor Mahir Yeşildal, uzun yıllar depresyonda kalmış, anksiyete bozukluğu, kaygı bozukluğu yaşamış insanların küçük bir kısmında terapinin bir döneminde ikinci ya da üçüncü yılında bu tip bir itirafla karşılaştıklarını belirterek şunları söyledi: “2-3 yıl depresyonla mücadele ediyorsunuz, ilaçlar kullanıyorsunuz, şok tedavisi yapıyorsunuz ama kişinin depresyonuyla bir türlü baş edemiyorsunuz. Terapi sürecinde çeşitli psikolojik teknikler kullanılarak yapılan görüşmelerde bir yerden sonra kişi, artık acısına dayanamadığında ya da artık size tamamen güvendiğinde içini döker; ‘Aslında ben 20’li yaşlarda şöyle bir olay yaşamıştım, birine zarar vermiştim ya da bir yerden hırsızlık yapmıştım, kız arkadaşımla rızası dışında birlikte olmuştum’ gibi bir itirafı görebiliyoruz. Aslında kişi o itirafı ömrü boyunca onu yanında taşıyor.”