Çok üzüldüğümüzde neden boğazımızda yumru hissederiz?

Üzülmekten helak olan arkadaşlar toplanalım. Ağlamaya ramak kaldığında, kalbimiz kırıldığında, kalp krizi geçirecekmiş gibi hissedecek kadar üzüldüğümüzde boğazımızda oluşan o yumrunun neden oluştuğunu merak ediyorsanız doğru yerdesiniz. Çok üzüldüğümüzde neden boğazımızda yumru hissederiz? Gelin hep birlikte Molatik olalım... Bazen çok mutlu olduğumuzda (ki bu çok nadirdir) bazen de çok üzüldüğümüzde (genel olarak) vücudumuz biz farkında olalım ya da olmayalım bazı tepkiler veriyor. Bu tepkilerden biri de özellikle ağlamamak için zor duran kırık minnoş kalplerin yaşadığı boğazdaki yumru hissidir. Peki bizi zorlayan, çekip gitse ağlayacakmış gibi hissettiğimiz yumru neden oluyor? Tabii ki birçok şeyde olduğu gibi bu durumun da bilimsel bir açıklaması var. Ama bunu anlamak için önce neden ağladığımıza veya ağladığımızda vücudumuzun ne tepki verdiğini şöyle bir gözden geçirmemiz lazım. Aslına bakarsanız, neden ağladığımız henüz tam olarak açıklanabilmiş değil, fakat ağlamanın, sosyal yaratıklar olarak evrimleşmemizde sözlü olmayan bir iletişim oluşturduğuna dair güçlü deliller söz konusu. Yani ağlamak, çevremizdeki insanlara duygusal halimizi göstermenin bir yoludur ve böylelikle de yardımlarını talep ettiğimizin göstergesidir. Kimi için de ağlamak durumdan istifa edip sıvışmanın yoludur. Ama konumuz şimdilik bu sinsiler değil. Gerçekten içinden geldiği gibi ağlayanlara dönelim. Diyelim ki ağladık, samimi bir şekilde aldığımız bir teselli, o anki yaşanan duygusallık sosyal ilişkilerin güçlenmesini sağlıyor. Öte yandan tek çıktı bağların güçlenmesi değildir, bazı araştırmacılar ağlamanın bir zamanlar saldırganlarımıza karşı boyun eğme ifadesi olarak sunulduğunu da ileri sürüyorlar. Fakat bu yüzde yüz mantıklı temellere oturan bir sebep değil. Bunu aklımızın bir köşesinde tutalım ve duygusal olduğumuzda sinir sistemimizin fiziksel seviyede neler yaptığına bir bakalım. Sinir sistemimiz duygusal olduğumuz anda çalışmaya başlıyor ve içinde bulunduğumuz durumlara göre farklı tepkilerin oluşmasına sebep oluyor. Sindirim gibi diğer bilinçsiz vücut fonksiyonlarının yanı sıra 'kaç ya da kalıp savaş' tepkimizi kontrol eden de aynı sistemdir. Bu sistem hiper moda geçtiğinde, ilk olarak vücudumuzun her yerine oksijen göndererek kalıp dövüşmemize ya da arkamıza bile bakmadan kaçmamıza sebep olabilir. Bütün kaslarımıza oksijen yaymak için de, ilk olarak derin bir nefes almalıyız. Daha fazla havayı alabilmek için de, sinir sistemimiz nefes borusu ağzına (glitos) Mümkün olan en uzun süre boyunca açık kal sinyalini gönderir. Diğer bir deyişle, boğazımız normalden daha fazla açılır, çünkü daha büyük açıklık daha fazla havanın içeri alınması anlamına gelir. Aslında glotisimizin bu kadar geniş açıldığını hissetmeyiz, eğer hissetseydik, her gün garip bir hisse kapılırdık. Hissettiğimiz şey ise yutkunduğumuzda kas gerilmesiyle glotisimizin açık tutulmasıdır. Normal olarak, ağlamasak da gün içerisinde her yutkunmamızda glotisimiz açılıp kapanır. Bu hareket yemek ve havanın ayrı yollardan gitmesini ve birbirine karışmamasını sağlar. Fakat ağlıyorken ya da ağlamaya yakın bir andayken, glotisimiz açık kalmaya çalışır, ancak her yutkunmamızda da kapanmaya zorlanır. Boğazımızdaki kaslarda bu gerilim karışıklığı da bize boğazımızda bir yumru olduğu hissi verir. Bu yumru hissi aslında globus sensation (gırtlakta sabit kütle hissi) olarak isimlendirilir ve stresli anlardaki herkeste görülür. Normalde, bu his sakinleştiğimiz anda yok olur ve glotisiniz fonksiyonel haline geri döner. Göz yaşlarında da benzer süreç işler: Sinir sistemimiz göz yaşı üretimini tetikler. Hepimizin çok iyi bildiği üzere; ağlamanın birçok yan etkisi de vardır, örneğin; akan bir burun, kızaran bir yüz ve hatta muhtemel bir baş ağrısı. Bu yan etkilerin hepsi de; göz yaşı kanallarımızın bizi birer sümük topuna çeviren sinüslerimize çok yakın olmasından kaynaklıdır. Dolayısıyla haberler kötü olduğunda, sinir sisteminiz harekete geçer ve Kaç ya da kalıp savaş tepkimizi tetikler. Vücudumuz göz yaşı kanallarınızı harekete geçirirken, kaslarımıza doğru da daha fazla oksijeni gönderir. Ağlamaya yaklaştığımızda, aynı zamanda da sisteminize daha fazla oksijen alabilmek için derin nefesler almaya başlarız. Bu durumu dengelemek için de, glotisimiz açık kalır. Tam bu sırada, ağlamaya başlarız. Göz yaşlarımız yanaklarınıza doğru süzülürken, mukus dolan burnumuz ve boğazımız yutkunmamıza sebep olur. Bunu yapar yapmaz da, boğazımızdaki kaslar kafa karışıklığı yaşar ve açık kalması gereken glotisimiz kapatılır. Bu gerilme de boğazımızda bir yumru hissetmemize sebep olur. Yani belki hissettiklerimizin ağırlığından oluşuyor sanıyor olabilir duygusal toplar olduğumuz için ama demek ki her şey evrimsel sürecimizden kaynaklanıyor. E napalım kalıp sakinleşelim bari. Fazilet.Senol@milliyet.com.tr twitter.com/SenolFazilet instagram.com/SenolFazilet