Chernobyl: Bir Amerikan propagandası

Çernobil faciası yaşandığında henüz 11 yaşındaydım ama anılarım pek taze. Babamın bize çay içmeyi ve sokağa çıkmayı yasaklamasını dün gibi hatırlıyorum. Bu durumu babamın evhamına verirdik hep. Cay içmeyip sokağa da çıkmasak da, bir şekilde radyasyondan etkilendik. Özellikle Karadeniz bundan en fazla nasibini alan bölge oldu. Dizinin sadece dünyada değil, ülkemizde de kısa zamanda ilgi görmesinin en büyük sebebi de bu bence. Yaşanan facianın hayatımıza dokunması. Chernobyl’e ilk olarak kanalı HBO tarafından bakmak lazım. Game of Thrones’un yerden yere vurulan final sezonunun hemen ardından tansiyonu düşürmeden yine çok konuşulan bir işe imza atmak başarılı bir hamle kesinlikle. Kanalın kalitesine de bu yakışırdı. Fakat başarılı ve ses getiren dizinin propaganda malzemesi haline gelmesi rahatsızlık verici. HBO’nun son efsanesi Game of Thrones’u o epik, fantastik hikayesinin Hollywood klişelerine sarıldığı için eleştirmiştik. Chernobyl, Westeros dünyasından mutlaka ayrı bir kulvarda. Üstelik hiç görsel efekti yok. Fakat çokça Hollywood kokuyor. Dizinin ilk bölümünde devlet adamı Zharkov, “Şehri tecrit ediyoruz, kapatıyoruz, kimse dışarı çıkmayacak” sözlerine “Telefon hatlarını kesin, kimse dışarıya yanlış bilgi vermeyecek” diye eklerken Sovyet hiyerarşisini açıklıyordu aslında. Baskıcı, dışa kapalı, sistemin insandan daha değerli olduğu bir dünya. Devlet ne derse doğrudur, sorgulanamaz. Chernobyl ilk bölümden bunu verirken sonrasında kendisiyle çelişti. Çünkü o bölümden sonra kurgu karakter Khomyuk kırmızı pelerini olmasa da süper kahraman edasıyla sahneye çıktı. Finalde açıkladıkları gibi Legasov’a yardım eden bilim insanlarını temsil etmek için kurgulanmıştı Khomyuk. Ve tam bir Hollywood fantezisiydi. Bu karakterin ofisinde otururken birdenbire olayın iç yüzünü anlaması, kilit noktaya gelip Başkan Gorbaçov’un olduğu bir toplantıya katılması bir Amerikan klişesi değilse nedir? Rejimi desteklemiyor diye kardeşin kardeşi gammazladığı Sovyetler Birliği dünyasında bunun olması mümkün olabilir mi? Bruce Willis’in ‘Armageddon’ filmini izleyenler bilir. Burada nükleer kaza dünyaya çarpmak üzere olan göktaşı; birkaç iyi ve cesur adam da Bruce Willis’in ta kendisi. Dizinin bana verdiği his tam da bu şekilde. Harvard mezunu tarihçi Serhii Plokhy, uzun araştırmalarının sonucunda 2018’de Çernobil için yazdığı kitapta, kazanın sebebinin tamamen Sovyet sistemi olduğunu söylüyor. Dizide ise sistemi suçlamak yerine itici Dyatlov’u tek sorumlu olarak görmek anlatım açısından da kolaylarına gelmiş sanırım. Dyatlov’la birlikte suçlu bulunan iki kişinin ihmali, yükselme hırsının payı yadsınamaz. Fakat böylesine bir facianın aslında bu baskıcı sistem yüzünden örtbas edilip etkilerinin arttığı da bir gerçek. Chernobyl’de dikkatimi çeken diğer bir konu, kazanın sürekli Hiroşima ile karşılaştırılması. Evet nükleer atık açısından Çernobil 400 kat fazla zarar verdi fakat ihmallere, sistemin yanlışlıklarına rağmen bu bir kaza. Hiroşima ise kadın, çoluk-çocuk demeden üzerlerine bomba atılan bir şehir. Atom bombası sonrası Hiroşima ve Nagazaki nüfusunun yarısı ya öldü ya da sakat kaldı. Bu aklanma çabasına çanak tutmak HBO’ya yakışmadığı gibi, pek eğreti durduğunu söylemeliyim. Finalin büyük bölümü mahkeme salonunda geçiyor. Oluşturulan ortam, karakterlerin gerçek kişilere benzerliği çok başarılı olsa da aslında olaylar bu şekilde yaşanmadı. Profesör Legasov ve Shcherbina gerçekte mahkemeye hiç çıkmadılar. Evet arkamıza yaslanıp bu kurgunun tadını çıkarabilir “İzledik ve bitti” diyebilirdik ama gerçek bir hikaye anlatıyorsanız en kritik anı birebir yansıtmak zorundasınız. Chernobyl sonuçta yaşanmış bir facianın kurgusu. Üstelik o dönemi iyi yansıtan, kostümleri, ışık ve dekor açısından oldukça başarılı bir dizi. Aday olursa birçok ödülü de toplayacağından hiç kuşkum yok. IMDB’de finali 10 tam puan alan nadir dizilerden ve 9.7 ortalamasıyla da sıralamada zirvede. Fakat gerçek bir hikayeyi anlatırken bazı sorumluluklarınız olmak zorunda. Diziyi beğenmekle birlikte çok fazla Amerikan propagandası olduğunu düşünüyorum. İddialara göre Putin’in talimatıyla Rus NTV kanalı da karşıt bir Çernobil dizisi yapma hazırlığında. Böylece eskilerin soğuk savaşı TV ekranlarına taşınmış olacak. Bize de ekran başına geçip keyifle çayımızı yudumlamak kalacak. - 'Chernobyl' dizisi fenomen olmayı nasıl başardı? - Chernobyl: Bir HBO klasiği - Dizi arayışında olanlar için çölde bir vaha: Chernobyl - IMDb'den en yüksek puan alan 10 dizi - 'Chernobyl' turizmi: Popüler yapımların gizli faydaları - Çernobil Faciası nedir? Çernobil Nükleer Kazası hakkında bilgiler

Chernobyl: Bir Amerikan propagandası

Çernobil faciası yaşandığında henüz 11 yaşındaydım ama anılarım pek taze. Babamın bize çay içmeyi ve sokağa çıkmayı yasaklamasını dün gibi hatırlıyorum. Bu durumu babamın evhamına verirdik hep.